II CZ 3/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 3/13
POSTANOWIENIE
Dnia 21 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej "O. " w P.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego [...]
z dnia 14 stycznia 2009 r.,
wydanym w sprawie z powództwa Z. S. i G. S.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "O." w P.
o złożenie oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 marca 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej (skarżącej)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 października 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 31 października 2012 r., Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 14 stycznia
2009 r.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, skarga o wznowienie postępowania
była niedopuszczalna, jako skierowana przeciwko nieistniejącemu orzeczeniu.
Skarga była bowiem zwrócona przeciwko nie zawartemu w zaskarżonym wyroku
orzeczeniu co do kosztów postępowania. Pozwana nie wniosła o uzupełnienie
zaskarżonego wyroku na podstawie art. 351 § 1 k.p.c. - w zakresie braku
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania - w ustawowym terminie dwóch tygodni
od jego ogłoszenia. Ponadto, postanowienie dotyczące kosztów procesu nie jest
objęte zakresem przedmiotowym skargi o wznowienie postępowania. Ponieważ
postanowienie co do kosztów procesu nie jest wydawane przed wydaniem wyroku
i nie ma wpływu na jego merytoryczną treść, nie może też być uchylone lub
zmienione na podstawie art. 4161
k.p.c. i z tej przyczyny nie może być również
mowy o wznowieniu postępowania na podstawie określonej w art. 403 § 4 k.p.c.
Powyższe postanowienie zaskarżyła w całości zażaleniem pozwana,
zarzucając: naruszenie art. 4161
k.p.c. poprzez jego niewłaściwą interpretację
i uznanie, iż nie znajduje on zastosowania w niniejszej sprawie; naruszenie art. 403
§ 4 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, iż znajduje on zastosowanie
w sprawie; nierozpoznanie istoty sprawy oraz naruszenie art. 90 ust. 4 Konstytucji
poprzez przyjęcie, że brak jest podstaw prawnych do wznowienia postępowania,
w którym postanowienie o ustaleniu kosztów procesu zostało wydane na podstawie
aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny
z Konstytucją. Pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do Sądu Apelacyjnego celem ponownego jej rozpoznania.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
O charakterze każdego pisma procesowego decyduje jego treść, a nie
jego nazwa. Pismo procesowe pozwanej nazwane skargą o wznowienie
postępowania - uwzględniając jego treść - nie było skargą o wznowienie
postępowania, lecz wnioskiem, o którym mowa w art. 4161
k.p.c. Pomimo tego Sąd
Apelacyjny w sposób nieprawidłowy potraktował to pismo jako skargę
o wznowienie postępowania i orzekł co do tego środka odwoławczego, którego
faktycznie pozwana nie wniosła. Już tylko ta okoliczność usprawiedliwia
uwzględnienie wniesionego zażalenia.
W art. 4161
k.p.c. ustanowiono szczególną procedurę, której celem jest
wzruszanie prawomocnych postanowień niekończących postępowania w sprawie.
Nie jest to procedura wznowieniowa, lecz szczególny rodzaj procedury, do której
stosuje się jedynie odpowiednio przepisy o wznowieniu postępowania. Z treści
powołanego przepisu wynikają trzy warunki dopuszczalności jego stosowania: po
pierwsze, przepis stanowiący podstawę rozstrzygnięcia musi zostać uznany
za niezgodny z Konstytucją, po drugie, ma on zastosowanie w sprawie, gdy doszło
już do prawomocnego zakończenia postępowania oraz po trzecie, dotyczy
postanowień niekończących postępowania w sprawie, które zostały wydane
w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem. Wbrew stanowisku wyrażonemu
przez Sąd Apelacyjny, procedura ustanowiona w art. 4161
k.p.c. może dotyczyć -
przy spełnieniu powyższych przesłanek – każdego wydanego w sprawie
postanowienia, które nie kończy postępowania w sprawie, w tym postanowienia
o kosztach procesu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r.,
II CO 64/12, nie publ.).
Inną natomiast kwestią, którą powinien rozważyć ponownie Sąd Apelacyjny
przy założeniu jednak, że chodzi o wniosek, o którym mowa w art. 4161
k.p.c., a nie
o skargę o wznowienie postępowania, jest to, czy istnieje substrat zaskarżenia.
Odnośnie do tego zagadnienia powinno być przedmiotem oceny tego Sądu,
czy zaskarżone orzeczenie, którym zmieniono orzeczenie Sądu pierwszej instancji
obejmujące również orzeczenie o kosztach postępowania, zawierało w sobie
4
element rozstrzygnięcia o kosztach procesu wydane w oparciu o akt normatywny,
który został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z Konstytucją.
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji na podstawie art. 39815
§ 1
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art.
39821
k.p.c.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 21 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej "O. " w P.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego [...]
z dnia 14 stycznia 2009 r.,
wydanym w sprawie z powództwa Z. S. i G. S.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "O." w P.
o złożenie oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 marca 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej (skarżącej)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 października 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 31 października 2012 r., Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 14 stycznia
2009 r.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, skarga o wznowienie postępowania
była niedopuszczalna, jako skierowana przeciwko nieistniejącemu orzeczeniu.
Skarga była bowiem zwrócona przeciwko nie zawartemu w zaskarżonym wyroku
orzeczeniu co do kosztów postępowania. Pozwana nie wniosła o uzupełnienie
zaskarżonego wyroku na podstawie art. 351 § 1 k.p.c. - w zakresie braku
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania - w ustawowym terminie dwóch tygodni
od jego ogłoszenia. Ponadto, postanowienie dotyczące kosztów procesu nie jest
objęte zakresem przedmiotowym skargi o wznowienie postępowania. Ponieważ
postanowienie co do kosztów procesu nie jest wydawane przed wydaniem wyroku
i nie ma wpływu na jego merytoryczną treść, nie może też być uchylone lub
zmienione na podstawie art. 4161
k.p.c. i z tej przyczyny nie może być również
mowy o wznowieniu postępowania na podstawie określonej w art. 403 § 4 k.p.c.
Powyższe postanowienie zaskarżyła w całości zażaleniem pozwana,
zarzucając: naruszenie art. 4161
k.p.c. poprzez jego niewłaściwą interpretację
i uznanie, iż nie znajduje on zastosowania w niniejszej sprawie; naruszenie art. 403
§ 4 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, iż znajduje on zastosowanie
w sprawie; nierozpoznanie istoty sprawy oraz naruszenie art. 90 ust. 4 Konstytucji
poprzez przyjęcie, że brak jest podstaw prawnych do wznowienia postępowania,
w którym postanowienie o ustaleniu kosztów procesu zostało wydane na podstawie
aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny
z Konstytucją. Pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do Sądu Apelacyjnego celem ponownego jej rozpoznania.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
O charakterze każdego pisma procesowego decyduje jego treść, a nie
jego nazwa. Pismo procesowe pozwanej nazwane skargą o wznowienie
postępowania - uwzględniając jego treść - nie było skargą o wznowienie
postępowania, lecz wnioskiem, o którym mowa w art. 4161
k.p.c. Pomimo tego Sąd
Apelacyjny w sposób nieprawidłowy potraktował to pismo jako skargę
o wznowienie postępowania i orzekł co do tego środka odwoławczego, którego
faktycznie pozwana nie wniosła. Już tylko ta okoliczność usprawiedliwia
uwzględnienie wniesionego zażalenia.
W art. 4161
k.p.c. ustanowiono szczególną procedurę, której celem jest
wzruszanie prawomocnych postanowień niekończących postępowania w sprawie.
Nie jest to procedura wznowieniowa, lecz szczególny rodzaj procedury, do której
stosuje się jedynie odpowiednio przepisy o wznowieniu postępowania. Z treści
powołanego przepisu wynikają trzy warunki dopuszczalności jego stosowania: po
pierwsze, przepis stanowiący podstawę rozstrzygnięcia musi zostać uznany
za niezgodny z Konstytucją, po drugie, ma on zastosowanie w sprawie, gdy doszło
już do prawomocnego zakończenia postępowania oraz po trzecie, dotyczy
postanowień niekończących postępowania w sprawie, które zostały wydane
w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem. Wbrew stanowisku wyrażonemu
przez Sąd Apelacyjny, procedura ustanowiona w art. 4161
k.p.c. może dotyczyć -
przy spełnieniu powyższych przesłanek – każdego wydanego w sprawie
postanowienia, które nie kończy postępowania w sprawie, w tym postanowienia
o kosztach procesu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r.,
II CO 64/12, nie publ.).
Inną natomiast kwestią, którą powinien rozważyć ponownie Sąd Apelacyjny
przy założeniu jednak, że chodzi o wniosek, o którym mowa w art. 4161
k.p.c., a nie
o skargę o wznowienie postępowania, jest to, czy istnieje substrat zaskarżenia.
Odnośnie do tego zagadnienia powinno być przedmiotem oceny tego Sądu,
czy zaskarżone orzeczenie, którym zmieniono orzeczenie Sądu pierwszej instancji
obejmujące również orzeczenie o kosztach postępowania, zawierało w sobie
4
element rozstrzygnięcia o kosztach procesu wydane w oparciu o akt normatywny,
który został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z Konstytucją.
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji na podstawie art. 39815
§ 1
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art.
39821
k.p.c.
jw