V CSK 191/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CSK 191/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa C. F. Spółki Akcyjnej w D. przeciwko A. I. Spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 marca 2013 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 grudnia 2011 r.,
oddala skargę kasacyjną; zasądza od pozwanej na rzecz
powoda kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset) tytułem kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powódka C. F. S A. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. I. Sp. z o.o. kwoty
1081080 zł z odsetkami tytułem zabezpieczonej hipoteką wierzytelności.
Sąd Okręgowy w K. uwzględnił powództwo nakazem zapłaty z dnia 8
czerwca 2011 r., od którego pozwana wniosła zarzuty.
Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy w K. utrzymał nakaz
zapłaty w mocy, z tym zastrzeżeniem, że pozwana ma prawo powoływać się w
postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie jej odpowiedzialności do obciążonej
hipoteką kaucyjną bliżej oznaczonej nieruchomości, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z
dnia 28 grudnia 2011 r. oddalił apelację pozwanej. Za bezzasadny uznał zarzut
pozwanej, że umowa o ustanowienie hipoteki było nieważna.
Skarga kasacyjna pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 328§ 2 k.p.c., art. 156
w zw. z art. 245 § 1 k.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca nie zaprzecza, że powódce przysługuje wierzytelność
zabezpieczona hipotecznie. Istota skargi kasacyjnej sprowadza się do zarzutu, że
umowa ustanawiająca hipotekę jest nieważna, gdyż wcześniejsza umowa z dnia
9 listopada 2010 r. nie została sporządzona w formie aktu notarialnego.
Skarżąca powołując się na umowę z dnia 9 listopada 2010 r., w której
zobowiązała się do ustanowienia hipoteki pomija, że nie jest to umowa
zobowiązująca do jakiej nawiązuje wyraźnie art. 155 § 1 k.c. Tej treści umowa nie
jest regulowana w prawie polskim, a jej dopuszczalność wynika z zasady swobody
umów (art. 3531
k.c.).
Zasadnicza zaś treść umowy o ustanowienie hipoteki z dnia 15 listopada
2010 r. sprowadza się do wyrażenia woli ustanowienia hipoteki ze wskazaniem, że
zabezpiecza wierzytelność z umowy pożyczki z dnia 9 listopada 2010 r. (dług
cudzy). Inaczej mówiąc, jej treść wyraża jedynie wolę skarżącej (właściciela
nieruchomości) ustanowienia określonej hipoteki - obciążenia nią oznaczonej
nieruchomości (prawa podlegającego obciążeniu hipoteką). Zatem, umowa z dnia
3
15 listopada 2010 r. o ustanowienie hipoteki miała skutek wyłącznie
rozporządzający, gdyż jej jedynym celem było ograniczenie własności
nieruchomości.
Wobec niemożności dostrzeżenia w umowie z dnia 15 listopada 2010 r. woli
skarżącej zobowiązania się do ustanowienia hipoteki zastosowanie do tej umowy,
na zasadzie odesłania zawartego w art. 245 § 1 k.c., konstrukcji umowy
o podwójnym skutku, zobowiązująco - rozporządzającym, przyjętej w art. 155 § 1
k.c., nie wchodzi w rachubę.
Skład Sądu Najwyższego rozpoznający skargę kasacyjną podziela pogląd
wyrażony w wyroku z dnia 3 października 2007 r., IV CSK 193/07 (OSNC-ZD
2008/3/78), że wprowadzenie w odniesieniu do umowy o ustanowieniu hipoteki
jako odrębnej przesłanki ważności przyczyny przysporzenia jest równie
bezzasadne jak w stosunku do umów zobowiązujących do przeniesienia własności
lub umów zobowiązujących do przeniesienia własności wywierających
jednocześnie skutek rozporządzający albo umów zobowiązujących do przelewu
wierzytelności (także takich, które wywierają jednocześnie skutek rozporządzający)
- czy w ogóle w stosunku do zdecydowanej większości czynności prawnych
zobowiązujących. Jeżeli treść umowy o ustanowieniu hipoteki odpowiada
wymaganiom ustawy o księgach wieczystych i hipotece, to - podobnie jak
w przypadku umowy poręczenia o treści zgodnej z ustawą - nie istnieje potrzeba
odrębnego badania przyczyny wynikającego z tej umowy przysporzenia w celu
ustalenia jej ważności.
Reasumując, nie ma podstaw do kwestionowania ważności ustanowionej
przez skarżącą hipoteki z tej przyczyny, że umowa poprzedzająca umowę o jej
ustanowienie, w której skarżąca (właściciel nieruchomości) zobowiązała się do
ustanowienia hipoteki, została zawarta jedynie w formie pisemnej, ponieważ ta
okoliczność jest bez znaczenia prawnego.
Ze względu na bezzasadność przytoczonych podstaw kasacyjnych Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39814
oddalił skargę kasacyjną.
4
db
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa C. F. Spółki Akcyjnej w D. przeciwko A. I. Spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 marca 2013 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 28 grudnia 2011 r.,
oddala skargę kasacyjną; zasądza od pozwanej na rzecz
powoda kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset) tytułem kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powódka C. F. S A. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. I. Sp. z o.o. kwoty
1081080 zł z odsetkami tytułem zabezpieczonej hipoteką wierzytelności.
Sąd Okręgowy w K. uwzględnił powództwo nakazem zapłaty z dnia 8
czerwca 2011 r., od którego pozwana wniosła zarzuty.
Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy w K. utrzymał nakaz
zapłaty w mocy, z tym zastrzeżeniem, że pozwana ma prawo powoływać się w
postępowaniu egzekucyjnym na ograniczenie jej odpowiedzialności do obciążonej
hipoteką kaucyjną bliżej oznaczonej nieruchomości, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z
dnia 28 grudnia 2011 r. oddalił apelację pozwanej. Za bezzasadny uznał zarzut
pozwanej, że umowa o ustanowienie hipoteki było nieważna.
Skarga kasacyjna pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 328§ 2 k.p.c., art. 156
w zw. z art. 245 § 1 k.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca nie zaprzecza, że powódce przysługuje wierzytelność
zabezpieczona hipotecznie. Istota skargi kasacyjnej sprowadza się do zarzutu, że
umowa ustanawiająca hipotekę jest nieważna, gdyż wcześniejsza umowa z dnia
9 listopada 2010 r. nie została sporządzona w formie aktu notarialnego.
Skarżąca powołując się na umowę z dnia 9 listopada 2010 r., w której
zobowiązała się do ustanowienia hipoteki pomija, że nie jest to umowa
zobowiązująca do jakiej nawiązuje wyraźnie art. 155 § 1 k.c. Tej treści umowa nie
jest regulowana w prawie polskim, a jej dopuszczalność wynika z zasady swobody
umów (art. 3531
k.c.).
Zasadnicza zaś treść umowy o ustanowienie hipoteki z dnia 15 listopada
2010 r. sprowadza się do wyrażenia woli ustanowienia hipoteki ze wskazaniem, że
zabezpiecza wierzytelność z umowy pożyczki z dnia 9 listopada 2010 r. (dług
cudzy). Inaczej mówiąc, jej treść wyraża jedynie wolę skarżącej (właściciela
nieruchomości) ustanowienia określonej hipoteki - obciążenia nią oznaczonej
nieruchomości (prawa podlegającego obciążeniu hipoteką). Zatem, umowa z dnia
3
15 listopada 2010 r. o ustanowienie hipoteki miała skutek wyłącznie
rozporządzający, gdyż jej jedynym celem było ograniczenie własności
nieruchomości.
Wobec niemożności dostrzeżenia w umowie z dnia 15 listopada 2010 r. woli
skarżącej zobowiązania się do ustanowienia hipoteki zastosowanie do tej umowy,
na zasadzie odesłania zawartego w art. 245 § 1 k.c., konstrukcji umowy
o podwójnym skutku, zobowiązująco - rozporządzającym, przyjętej w art. 155 § 1
k.c., nie wchodzi w rachubę.
Skład Sądu Najwyższego rozpoznający skargę kasacyjną podziela pogląd
wyrażony w wyroku z dnia 3 października 2007 r., IV CSK 193/07 (OSNC-ZD
2008/3/78), że wprowadzenie w odniesieniu do umowy o ustanowieniu hipoteki
jako odrębnej przesłanki ważności przyczyny przysporzenia jest równie
bezzasadne jak w stosunku do umów zobowiązujących do przeniesienia własności
lub umów zobowiązujących do przeniesienia własności wywierających
jednocześnie skutek rozporządzający albo umów zobowiązujących do przelewu
wierzytelności (także takich, które wywierają jednocześnie skutek rozporządzający)
- czy w ogóle w stosunku do zdecydowanej większości czynności prawnych
zobowiązujących. Jeżeli treść umowy o ustanowieniu hipoteki odpowiada
wymaganiom ustawy o księgach wieczystych i hipotece, to - podobnie jak
w przypadku umowy poręczenia o treści zgodnej z ustawą - nie istnieje potrzeba
odrębnego badania przyczyny wynikającego z tej umowy przysporzenia w celu
ustalenia jej ważności.
Reasumując, nie ma podstaw do kwestionowania ważności ustanowionej
przez skarżącą hipoteki z tej przyczyny, że umowa poprzedzająca umowę o jej
ustanowienie, w której skarżąca (właściciel nieruchomości) zobowiązała się do
ustanowienia hipoteki, została zawarta jedynie w formie pisemnej, ponieważ ta
okoliczność jest bez znaczenia prawnego.
Ze względu na bezzasadność przytoczonych podstaw kasacyjnych Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39814
oddalił skargę kasacyjną.
4
db