Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 75/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku H. B.
przy uczestnictwie R. B. i Z. B.
o podział majątku i dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia uczestnika postępowania R. B. na orzeczenie o kosztach, zawarte w
punkcie II postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 14 października 2011 r.,
zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądza
od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika R. B. kwotę 1200 zł
(jeden tysiąc dwieście) tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego oraz kwotę 167 zł (sto sześćdziesiąt siedem)
tytułem kosztów postępowania zażaleniowego, a w pozostałej
części zażalenie oddala.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 14 października 2011 r. Sąd Okręgowy oddalił
apelację wnioskodawczyni oraz ustalił, że uczestnicy postępowania ponoszą
koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie. Za
adekwatną w tej sprawie Sąd uznał zasadę określoną w art. 520 § 1 k.p.c.,
powołując na poparcie swojego stanowiska pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011, nr 7-8, poz.
88, że w tzw. sprawach działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3
k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału masy
majątkowej, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski w
tym względzie składają. Wobec tego wniesienie apelacji od orzeczenia sądu
pierwszej instancji o podziale majątku wspólnego przez jednego uczestnika, nie
stwarza sprzeczności jego interesów z interesem innego uczestnika, akceptującego
ten podział oraz nie uzasadnia obciążenia skarżącego kosztami postępowania
apelacyjnego.
W zażaleniu uczestnik postępowania R. B. zarzucił kwestionowanemu
postanowieniu naruszenie art. 520 § 2 k.p.c. przez odmowę przyznania mu kosztów
postępowania apelacyjnego, chociaż wnioskodawczyni i uczestnik w różnym
stopniu są zainteresowani wynikiem postępowania. Domagał się zmiany
postanowienia i zasądzenia na jego rzecz kwoty 3600 zł tytułem kosztów
postępowania apelacyjnego, ewentualnie uchylenia go i przekazania sprawy
Sądowi Okręgowemu. Podniósł, że wartością przedmiotu sporu w postępowaniu
apelacyjnym była wartość masy spadkowej podlegającej podziałowi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie należało uznać za częściowo uzasadnione. W art. 520 k.p.c.
uregulowane zostały zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego.
Podstawowa reguła objęta art. 520 § 1 k.p.c. przewiduje, że każdy uczestnik ponosi
koszty związane ze swym udziałem w sprawie i nie obciążają go koszty
pozostałych uczestników. Jeśli natomiast uczestnicy są w różnym stopniu
zainteresowani wynikiem sprawy albo ich interesy są sprzeczne, to przy
sprzeczności interesów zastosowanie znajduje art. 520 § 2 lub art. 520 § 3 k.p.c.
3
Powołane przez Sąd Okręgowy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
19 listopada 2010 r., III CZ 46/10 odnosi się do orzekania o kosztach
postępowania w razie sprzeczności interesów uczestników, która była podstawą
zastosowania art. 520 § 3 k.p.c. W rozpoznawanej sprawie nie było jednak
sprzeczności interesów uczestników, a zatem orzeczenie o kosztach postępowania
powinno mieć podstawę w art. 520 § 2 k.p.c., ponieważ uczestnicy w różnym
stopniu byli zainteresowani wynikiem sprawy, z uwagi na różnice w wielkości
udziałów w dzielonej masie majątkowej. Stosownie do treści tego przepisu
obowiązek zwrotu kosztów postępowania może być stosunkowo rozdzielony lub
nałożony w całości na jednego uczestnika. Koszty postępowania apelacyjnego
wywołane zostały przez wnioskodawczynię i jej apelacja w całości została
oddalona. W tej sytuacji były podstawy do nałożenia na nią w całości obowiązku
ponoszenia kosztów postępowania apelacyjnego, a tym samym zwrotu kosztów
uczestnikowi postępowania, który zgłosił żądanie ich zasądzenia. Zgodnie z art. 98
§ 3 w związku z art. 99 k.p.c. celowe koszty obrony uczestnika postępowania
obejmują wynagrodzenie jego pełnomocnika, którego wysokość określona została
w § 7 pkt 6 i § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) i obejmuje stawkę
obliczoną na podstawie § 6 od wartości udziału w dzielonym majątku wspólnym
i zarazem majątku spadkowym. Wnioskodawczyni wskazała w apelacji jako
wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 120000 zł, której prawidłowość określenia
nie została zakwestionowana ani przez Sąd ani przez uczestnika postępowania,
a zatem nie podlegała również badaniu w postępowaniu zażaleniowym. Wobec
tego ta kwota stanowiła podstawę rozstrzygania o kosztach postępowania
apelacyjnego. Rozmiar celowych kosztów skarżącego obejmuje zatem
wynagrodzenie jego pełnomocnika w wysokości 1200 zł, stosownie do wartości
jego udziału w dzielonym majątku i etapu postępowania (§ 6 pkt 5 w związku z § 12
ust. 1 pkt 1 powołanego rozporządzenia). Żądanie zasądzenia wyższej sumy nie
znajduje uzasadnienia w okolicznościach rozpoznawanej sprawy.
4
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie, a w pozostałej części oddalił je
jako bezzasadne (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. Orzeczenie
o kosztach postępowania zażaleniowego oparte zostało na podstawie art. 520 § 2
k.p.c. i § 6 pkt 2 w związku z § 12 ust. 2 wymienionego rozporządzenia.
es