Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 269/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie R. A.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 7 maja 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 czerwca 2012 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w S.
z dnia 12 marca 2012 r.,
uchyla wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie
utrzymującym w mocy wyrok Sądu Okręgowego w S. w
części dotyczącej rozstrzygnięcia w pkt 3a tegoż wyroku i
sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 12 marca 2012 r., po
rozwiązaniu kar łącznych wymierzonych poprzednim wyrokiem łącznym Sądu
Okręgowego w S. z dnia 17 czerwca 2010 r., orzeczono wobec R. A. w
miejsce kar jednostkowych pozbawienia wolności orzeczonych w wyrokach:
Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 sierpnia 2002 r. (przestępstwo z art. 286 § 2
k.k. popełnione w dniu 19 lutego 2002 r.), Sądu Okręgowego w S. z dnia 25
stycznia 2008 r. (przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. popełnione w dniu 1 lipca
2001 r., przestępstwo z art. 282 k.k. popełnione w dniu 5 lutego 2002 r.,
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. popełnione w dniu 1 lutego 2002 r.,
przestępstwo z art. 282 k.k. popełnione w dniu 5 lipca 2001 r.), Sądu
Okręgowego w S. z dnia 26 marca 2010 r. (przestępstwo z art. 280 § 2 k.k.
popełnione w dniu 24 marca 2001 r., przestępstwo z art. 286 § 2 k.k.
popełnione od 5 lipca do 25 lipca 2001 r.) karę łączną 8 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności oraz w miejsce kar grzywny orzeczonych we
wskazanych wyrokach karę łączną 200 stawek dziennych grzywny o wartości
50 zł stawka (pkt. 3a wyroku). Tym samym wyrokiem łącznym orzeczona
została druga kara łączna 9 lat pozbawienia wolności w miejsce kar
jednostkowych pozbawienia wolności orzeczonych w wyroku Sądu
Rejonowego w S. z dnia 20 września 2004 r., we wskazanym już wyroku Sądu
Okręgowego w S. z dnia 25 stycznia 2008 r., (w zakresie dotyczącym
kolejnych przestępstw popełnionych przez skazanego), wyroku Sądu
Rejonowego w S. z dnia 30 marca 2009 r., a w miejsce kar grzywny
orzeczonych w tych wyrokach orzeczono karę łączną 100 stawek dziennych
grzywny o wartości 50 zł stawka (pkt 3b wyroku).
Od tego wyroku apelację wniósł obrońca skazanego i zarzucił obrazę art.
85 k.k. wyrażającą się w niepołączeniu wymierzonych nowych kar łącznych w
jedną karę łączną, a w konsekwencji rażącą niewspółmiernośćorzeczonejkary.
W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i połączenie
wymierzonych kar łącznych w jedną karę łączną 13 lat pozbawienia wolności.
Skazany wniósł pismo zatytułowane „zażalenie”, w którym wniósł o orzeczenie
jednej kary łącznej z zastosowaniem pełnej absorpcji lub uchylenie
3
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 czerwca 2012 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od tego wyroku – w zakresie rozstrzygnięcia zapadłego w pkt 3a - kasację
złożył obrońca skazanego i zarzucił rażące naruszenie przepisów
postępowania art. 433 § 1 k.pk. w zw. z art. 440 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. w
zw. z art. 7 k.p.k. i art. 424 k.p.k. Analiza zarzutów kasacji prowadzi do
stwierdzenia, że skarżący zarzuca Sądowi odwoławczemu zaniechania
wnikliwej kontroli wyroku łącznego przez niedostrzeżenie wewnętrznej
niespójności tego wyroku zachodzącej pomiędzy jego sentencją a
uzasadnieniem, polegającej na wymierzeniu, w uwzględnieniu zasady
asperacji, kary łącznej 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności i kary łącznej
grzywny w rozmiarze 200 stawek dziennych po 50 zł każda zamiast, zgodnie z
oczywistymi założeniami przyjętymi przez Sąd w uzasadnieniu wyroku
pierwszoinstancyjnego, wymierzenia kar łącznych pozbawienia wolności i
grzywny na zasadzie pełnej absorpcji, co spowodowało rażącą
niesprawiedliwość wyroku łącznego. W konkluzji wniósł o uchylenie wyroku
Sądu Apelacyjnego w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
wyroku sądu odwoławczego i utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu
pierwszej instancji i przekazanie temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Prokuratorwodpowiedzinakasacjęwniósłojejoddaleniejakoniezasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzuty kasacji wywiedzione z naruszenia przez Sąd odwoławczy
przepisu art. 440 k.p.k. są zasadne. Rzeczywiście Sąd odwoławczy
dokonując kontroli orzeczenia Sądu pierwszej instancji rozważył jedynie zarzut
podniesiony w apelacji, a nie ocenił treści orzeczenia, poza granicami środka
odwoławczego, w płaszczyźnie art. 440 k.p.k. Tymczasem jak słusznie
podniesiono w skardze kasacyjnej w tej sprawie zachodziła oczywista
niespójność między sentencją orzeczenia a jego uzasadnieniem w zakresie
podstaw kształtowania wymiaru kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny,
4
które zostały orzeczone jako pierwsze w sentencji orzeczenia Sądu pierwszej
instancji. Z treści sentencji wynika, że kary łączne 8 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności i 200 stawek dziennych grzywny, przy uwzględnieniu
ustalenia przez Sąd granic tych kar, w przypadku pozbawienia wolności od 6
lat i 6 miesięcy (dolna granica – zasada absorpcji) do 15 lat (górna granica –
zasada kumulacji), a w przypadku grzywny od 150 (dolna granica- zasada
absorpcji) do 450 stawek dziennych (górna granica – zasada kumulacji),
ukształtowane zostały na zasadzie asperacji. Z uzasadnienia orzeczenia w
sposób oczywisty wynika jednak, że Sąd pierwszej instancji określając
wysokość kar łącznych kierował się zasadą pełnej absorpcji, co powinno
skutkować ustaleniem ich wysokości w dolnych granicach kar łącznych.
Podstawom kształtowania wysokości tych kar łącznych z zastosowaniem
właśnie tej zasady, Sąd pierwszej instancji poświęcił stosunkowo długi wywód
prawny, wskazując jednocześnie dlaczego zasada ta nie może być
uwzględniona przy określeniu wysokości drugich kar łącznych orzeczonych w
komentowanym wyroku. Zatem rozbieżność między sentencją wyroku a jego
uzasadnieniem jest oczywista i stanowi obrazę przepisów procedury karnej
zawartych w art. 424 k.p.k. Uchybienie to nie zostało zauważone przez Sąd
odwoławczy, chociaż, co już stwierdzono, miało charakter bezsporny, ale i
poważny, albowiem w sposób znaczący może stanowić o naruszeniu przez
orzeczenie Sądu odwoławczego zasady sprawiedliwej represji karnej.
Możliwość wpływu tego uchybienia na ostateczną treść orzeczenia o
utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia Sądu pierwszej instancji nie
budzi wątpliwości.
Z tych względów orzeczenie Sądu odwoławczego, w zaskarżonym zakresie,
należało uchylić i sprawę przekazać temu Sądowi do ponownego rozpoznania w celu
odniesienia się do zarzutu apelacji, ale również dokonania oceny orzeczenia
poza granicami podniesionych zarzutów - w aspekcie art. 440 k.p.k.
Z tych względów orzeczono jak na wstępie.