Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 300/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. K.
przeciwko B.-P. Spółce z o.o. w Ś.
o odprawę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 19 kwietnia 2012 r.,
I uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej punktu I i III i
w tym zakresie sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu, pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego;
II odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej punktu IV
zaskarżonego wyroku.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w W. – w
sprawie z powództwa J. K. przeciwko B.-. Spółce z o.o. w Ś. o odprawę oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 20 stycznia 2012 r., oddalającego powództwo o odprawę
pieniężną (pkt I.); oddalił zażalenie strony pozwanej na postanowienie Sądu
Rejonowego zawarte w pkt II. wyroku z dnia 20 stycznia 2012 r. o nieobciążeniu
powódki kosztami procesu (pkt II.); nie obciążył powódki kosztami zastępstwa
prawnego na rzecz pozwanej w postępowaniu odwoławczym (pkt III.); nie obciążył
strony pozwanej kosztami zastępstwa prawnego na rzecz powódki w postępowaniu
zażaleniowym (pkt IV).
Sąd drugiej instancji w uzasadnieniu swojego wyroku – przedstawiając
rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji – wskazał, że Sąd ten na podstawie stanu
faktycznego ustalonego w toku przewodu sądowego stwierdził brak zasadności
powództwa, gdyż wyłącznym powodem zwolnienia powódki nie były przyczyny
ekonomiczne.
W apelacji od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 20 stycznia 2012 r. powódka
zarzuciła naruszenie:
- art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i
błędne uznanie, że wyłącznym powodem zwolnienia powódki nie były przyczyny
ekonomiczne i w konsekwencji niezastosowanie art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ust.
1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;
- art. 233 k.p.c. i art. 316 k.p.c. przez niedokonanie w sprawie
wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, polegające na
nieuwzględnieniu w stanie faktycznym sprawy istotnych faktów i dowodów - zeznań
przełożonych powódki M. H. i J. B., zeznań powódki, protokołu kontroli PIP, w
zakresie w jakim potwierdzają one, że powódka była pracownikiem wzorowym, że
pracodawca nie miał jakichkolwiek zastrzeżeń do pracy powódki, że powódka
wykonywała swoje obowiązki w sposób należyty, ocena pracy powódki, zawarta w
wystawionych jej referencjach była prawdziwa, a przyczyny uzasadniające
rozwiązanie umowy o pracę leżały wyłącznie po stronie pozwanej i że pozwana,
3
zwalniając powódkę zmierzała do racjonalizacji zatrudnienia i dokonała faktycznej
likwidacji stanowiska pracy powódki;
- błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że stanowisko
powódki nie zostało zlikwidowane, podczas gdy umowa o pracę powódki i A. M.,
zakres obowiązków A. M., zeznania stron, wskazują, że A. M. została zatrudniona
na innym stanowisku niż powódka, miała inny zakres obowiązków i znacznie niższe
uposażenie;
- art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. przez błędne zastosowanie i nałożenie
na powódkę obowiązku udowodnienia przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę na
czas określony, w tym faktu, że wyłączny powód wypowiedzenia umowy o pracę z
powódką stanowiły przyczyny niedotyczące powódki, w sytuacji, gdy pozwany
pracodawca nie wskazał przyczyn wypowiedzenia, w toku procesu twierdził, że nie
pamięta, jakie były przyczyny wypowiedzenia, a z okoliczności sprawy nie wynika,
by przyczyny rozwiązania stosunku pracy dotyczyły powódki;
- art. 227 k.p.c. przez pominięcie dowodów wnioskowanych przez powódkę –
dowodu z zeznań świadków B. N. i M. G. – na okoliczność przyczyn rozwiązania
umowy o pracę z powódką, sposobu wykonywania pracy przez powódkę, oceny
pracy powódki przez pracodawcę oraz klientów, sytuacji ekonomicznej pracodawcy,
przejęcia obowiązków powódki przez innego pracownika, proponowania powódce
powrotu do pracy;
- art. 328 k.p.c. przez niewskazanie przyczyn niedopuszczenia dowodów z
zeznań świadków B. N. i M. G. oraz niewyjaśnienie, dlaczego Sąd odmówił
wiarygodności zeznaniom świadków M. H. i J. B. w zakresie oceny pracy powódki
oraz zeznaniom powódki w części dotyczącej przedstawionej powódce przyczyny
rozwiązania umowy o pracę.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że zarzuty i argumenty apelacji nie
uzasadniają uznania, że orzeczenie Sądu Rejonowego, mocą którego oddalono
powództwo o odprawę pieniężną jest wadliwe i narusza przepisy prawa. Sąd
Rejonowy orzekając w sprawie przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe w
zakresie roszczenia zgłoszonego przez powódkę, wyjaśniając wszystkie istotne
okoliczności sprawy będące podstawą ustaleń faktycznych wydanego w sprawie
wyroku. Wyciągnął też prawidłowe wnioski z ustaleń, które poczynił.
4
Sąd drugiej instancji wskazał, że podziela pogląd jak i argumenty zawarte w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku co do tego, że wyłącznym powodem
uzasadniającym rozwiązanie z powódką umowy o pracę były przyczyny
ekonomiczne, a więc niedotyczące pracownika. Powódce nie przysługiwało
skuteczne roszczenie o zasądzenie na jej rzecz odprawy pieniężnej na podstawie
przepisu art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.). W sprawie
nie doszło do likwidacji stanowiska zajmowanego przez powódkę. Na to stanowisko
został zatrudniony nowy pracownik. Jednocześnie analiza stanu zatrudnienia u
strony pozwanej nie wskazuje, że względy ekonomiczne wymuszały rozwiązanie
umowy z powódką. Zdaniem Sądu drugiej instancji w przedmiotowej sprawie nie
było celem Sądu prowadzenie postępowania dowodowego zmierzającego do
ustalenia faktycznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę skutkującej
rozwiązanie umowy o pracę, co mogło mieć miejsce na skutek odwołania się
pracownika do Sądu Pracy od dokonanego mu wypowiedzenia. Rozwiązując z
powódką umowę o pracę zawartą na czas określony strona pozwana korzystała ze
swojego prawa do dobrowolności zatrudnienia.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w jego pkt I. i IV. powódka zaskarżyła
skargą kasacyjną. Skargę oparto na obydwu podstawach kasacyjnych określonych
w art. 3983
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
W ramach podstawy naruszenia przepisów prawa materialnego zarzucono
naruszenie:
1. art. 6 k.c. (w związku z art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c. oraz w związku z art. 10
ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników) przez
błędne zastosowanie i nałożenie na powódkę obowiązku udowodnienia przyczyn
wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, w tym faktu, że wyłączny powód
wypowiedzenia umowy o pracę z powódką stanowiły przyczyny niedotyczące
powódki, w sytuacji, gdy pozwany pracodawca nie wskazał przyczyn
wypowiedzenia, w toku procesu twierdził, że nie pamięta, jakie były przyczyny
5
wypowiedzenia, a z okoliczności sprawy nie wynika, by przyczyny rozwiązania
stosunku pracy dotyczyły powódki;
2. art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przyczyny
niedotyczące pracownika, to wyłącznie przyczyny ekonomiczne, podczas gdy
przyczyny, o których mowa w powołanej ustawie, to nie tylko przyczyny
ekonomiczne, ale także inne niezwiązane z osobą pracownika (likwidacja, upadłość,
zmiany technologiczne, zmiany organizacyjne, redukcja etatów, dążenie do
racjonalizacji struktury zatrudnienia itp.);
3. art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników przez jego niezastosowanie, pomimo że całokształt materiału
dowodowego w sprawie potwierdza, że wyłączna przyczyna uzasadniająca
rozwiązanie umowy o pracę z powódką leżała po stronie pracodawcy;
4. art. 45 i art. 176 ust. 1 Konstytucji RP przez naruszenie prawa strony do
jawnego rozpoznania sprawy przez Sąd drugiej instancji;
5. art. 7 i art. 178 Konstytucji RP.
W ramach podstawy procesowej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) skarga zarzuciła
naruszenie:
1) art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów
i błędne uznanie, że wyłącznym powodem uzasadniającym rozwiązanie umowy o
pracę z powódką nie były przyczyny ekonomiczne, a więc niedotyczące powódki, i
tym samym błędne przyjęcie, że po stronie powódki istniała jakaś przyczyna
wypowiedzenia umowy o pracę, bez jednoczesnego wyartykułowania tej przyczyny;
2) art. 233 § 1 k.p.c. przez niedokonanie w sprawie wszechstronnego
rozważenia zebranego materiału dowodowego, polegające na nieuwzględnieniu w
stanie faktycznym istotnych faktów i dowodów - zeznań świadków przełożonych
powódki M. H. i J. B., zeznań powódki, protokołu kontroli PIP, w kwestii oceny
pracowniczej powódki, w zakresie w jakim potwierdzają one, że powódka była
pracownikiem wzorowym, że pracodawca nie miał jakichkolwiek zastrzeżeń do
pracy powódki, że powódka wykonywała swoje obowiązki w sposób należyty,
6
ocena pracy powódki, zawarta w wystawionych jej referencjach, była prawdziwa, a
strona pozwana w pierwszym półroczu 2010 r., kiedy to doszło do zwolnienia
powódki, w sposób ewidentny zmniejszała poziom zatrudnienia, że jedyny spośród
zwolnionych pracowników, który posiadał umowę o pracę na czas nieokreślony,
został zwolniony z przyczyn ekonomicznych, oraz że pozwana, zwalniając powódkę
zmierzała do racjonalizacji zatrudnienia i dokonała faktycznej likwidacji stanowiska
pracy powódki, i w konsekwencji, że przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy
o pracę leżały wyłącznie po stronie pozwanej;
3) błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że nie doszło do
likwidacji stanowiska powódki i że na to stanowisko został zatrudniony inny
pracownik, podczas gdy umowy o pracę powódki i A. M., zakres obowiązków A. M.,
zeznania stron, wskazują, że A. M. została zatrudniona na innym stanowisku niż
powódka, miała inny zakres obowiązków, a jej wynagrodzenie było znacznie niższe
od wynagrodzenia pobieranego przez powódkę;
4) art. 378 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie sprawy w granicach apelacji,
polegające na nierozpoznaniu wszystkich zarzutów apelacji, w tym:
a) zarzutu naruszenia przepisu art. 6 k.c. (w związku z art. 3 k.p.c., art. 232
k.p.c. oraz w związku z art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn niedotyczących pracowników) przez błędne zastosowanie i nałożenie na
powódkę obowiązku udowodnienia przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę na
czas określony, w tym faktu, że wyłączny powód wypowiedzenia umowy o pracę z
powódką stanowiły przyczyny niedotyczące powódki, w sytuacji, gdy pozwany
pracodawca nie wskazał przyczyn wypowiedzenia, w toku procesu twierdził, że nie
pamięta, jakie były przyczyny wypowiedzenia, a z okoliczności sprawy nie wynika,
by przyczyny rozwiązania stosunku pracy dotyczyły powódki;
b) zarzutu naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. przez pominięcie dowodów
wnioskowanych przez powódkę, a to dowodu z zeznań świadków B. N. i M. G. – na
okoliczność przyczyn rozwiązania umowy o pracę z powódką, sposobu
wykonywania pracy przez powódkę, oceny pracy powódki przez pracodawcę oraz
klientów, sytuacji ekonomicznej pracodawcy, przejęcia obowiązków powódki przez
innego pracownika, proponowania powódce powrotu do pracy,
7
5) art. 380 k.p.c. w związku z art. 378 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie
postanowień Sądu Rejonowego oddalających wnioski dowodowe o
przeprowadzenie dowodów: z zeznań świadków B. N. i M. G. - na okoliczność
przyczyn rozwiązania umowy o pracę z powódką, sposobu wykonywania pracy
przez powódkę, oceny pracy powódki przez pracodawcę oraz klientów, sytuacji
ekonomicznej pracodawcy, przejęcia obowiązków powódki przez innego
pracownika, proponowania powódce powrotu do pracy,
6) art. 328 k.p.c. przez brak uzasadnienia podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia i poprzestanie na lakonicznym twierdzeniu, że Sąd Rejonowy
przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, wyjaśniając wszystkie istotne
okoliczności sprawy i wyciągnął prawidłowe wnioski z ustaleń, które poczynił, w
szczególności przez niewskazanie przyczyn niedopuszczenia dowodów z zeznań
świadków B. N. i M. G. oraz niewyjaśnienie, dlaczego Sąd odmówił wiarygodności
zeznaniom świadków M. H. i J. B. w zakresie oceny pracy powódki oraz zeznaniom
powódki w części dotyczącej przedstawionej powódce przyczyny rozwiązania
umowy o pracę oraz brak podania podstawy prawnej i faktycznej rozstrzygnięcia
dotyczącego kosztów postępowania zażaleniowego.
Skarżąca wniosła o: - uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w
części dotyczącej punktu I. i IV. i jego zmianę przez zasądzenie od strony pozwanej
na rzecz powódki kwoty 10. 581, 30 zł brutto wraz z ustawowymi odsetkami od dnia
19 marca 2011 r. do dnia zapłaty, ewentualnie o: - uchylenie zaskarżonego wyroku
Sądu Okręgowego oraz wyroku Sądu Rejonowego z dnia 20 stycznia 2012 r. w
części dotyczącej punktu I. i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania, - zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki
kosztów postępowania przed Sądem pierwszej i drugiej instancji, w tym kosztów
zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz kosztów postępowania
zażaleniowego.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o: - odrzucenie
skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej; w przypadku nieuwzględnienia
powyższego wniosku pozwana wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej powódki oraz
o zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania
8
kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych w
wysokości 1.800 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafne okazały się zarzuty naruszenia przepisów postępowania, poza
zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który jako motywowany wadliwą oceną
zgromadzonych w sprawie dowodów nie mógł podlegać kontroli kasacyjnej (art.
3983
§ 3 k.p.c.). W postępowaniu kasacyjnym nie mogą być rozpatrywane zarzuty
dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (por. art. 3983
§ 3 k.p.c.). Przepis
art. 3983
§ 3 k.p.c. wprawdzie nie wskazuje expressis verbis konkretnych przepisów,
których naruszenie, w związku z ustalaniem faktów i przeprowadzaniem oceny
dowodów, nie może być przedmiotem zarzutów wypełniających drugą podstawę
kasacyjną; nie ulega jednak wątpliwości, że obejmuje on art. 233 k.p.c., ponieważ
właśnie ten przepis określa kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów. Zarzut
naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może zatem stanowić uzasadnionej
podstawy skargi kasacyjnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2010,
I PK 260/09 – LEX nr 590229; z dnia 19 października 2010 r., II PK 96/10 – LEX nr
687025).
Stosownie do art. 382 k.p.c., sąd drugiej instancji orzeka na podstawie
materiału zebranego w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Jeżeli
sąd ten nie uzupełnia postępowania dowodowego ani, po rozważeniu zarzutów
apelacyjnych, nie znajduje podstaw do zakwestionowania oceny dowodów i ustaleń
faktycznych orzeczenia sądu pierwszej instancji, może te ustalenia przyjąć za
podstawę faktyczną swojego orzeczenia. W takiej sytuacji jest wystarczające, by
stanowisko to znalazło wyraźne odzwierciedlenie w uzasadnieniu sądu
odwoławczego. Uznając prawidłowość ustaleń faktycznych i oceny dowodów, sąd
drugiej instancji nie ma obowiązku przeprowadzania na nowo własnej oceny
dowodów, musi jednak szczegółowo odnieść się do tych ustaleń i ocen, które były
kwestionowane w apelacji. W uzasadnieniu wyroku sądu odwoławczego muszą być
zawarte elementy wymienione w art. 328 § 2 k.p.c., przy uwzględnieniu charakteru
orzeczenia drugiej instancji (art. 391 k.p.c.). Stwierdzenie to dotyczy przede
9
wszystkim nakazu ustosunkowania się do zarzutów apelacji i wyjaśnienia dlaczego
zarzuty zostały uznane za zasadne lub bezzasadne. W wypadku kwestionowania w
apelacji oceny dowodów i ustaleń poczynionych w sądzie pierwszej instancji,
muszą one zostać poddane kontroli i ocenie instancyjnej, której wyniki powinny być
przedstawione w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji. Wymienione
obowiązki procesowe sądu drugiej instancji pozostają także w związku z
koniecznością rozpoznania sprawy w granicach apelacji, wynikającą z art. 378 § 1
zdanie pierwsze k.p.c. Powinność rozpoznania sprawy w granicach apelacji
oznacza, między innymi, nakaz wzięcia pod uwagę, rozważenia i oceny wszystkich
podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków; nierozpoznanie zarzutów apelacji
stanowi obrazę tego przepisu. W uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 31
stycznia 2008 r., III CZP 49/07 (OSNC 2008 nr 6, poz. 55) przyjęto, że sąd drugiej
instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji jest związany zarzutami
dotyczącymi naruszenia prawa procesowego. Związanie to oznacza, że sąd drugiej
instancji nie bada i nie rozważa wszystkich możliwych naruszeń prawa
procesowego popełnionych przez sąd pierwszej instancji, jednakże powinien
odnieść się do wszystkich podniesionych przez skarżącego w apelacji zarzutów
naruszenia przepisów postępowania. O ile więc badanie przez sąd drugiej instancji
naruszeń prawa procesowego jest ograniczone do uchybień, które wyraźnie
sformułował i zarzucił skarżący w apelacji lub w pismach procesowych złożonych w
toku postępowania apelacyjnego, to jednocześnie sąd odwoławczy ma obowiązek
odnieść się do wszystkich tych zarzutów - rozważyć je i ocenić ich zasadność (por.
np.: wyrok SN z 2 lipca 2008 r., II PK 7/08, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 283, wyrok z
17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09, LEX nr 518138 i powołane w nich wcześniejsze
orzecznictwo).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy
stwierdzić, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera odniesienia do
apelacyjnych zarzutów dotyczących niewłaściwej oceny przyczyny – stosownie do
podstawy materialnej powództwa – rozwiązania z powódką umowy o pracę w tym
między innymi przez pominięcie dowodów wnioskowanych przez powódkę –
dowodu z zeznań świadków B. N. i M. G. – na okoliczność przyczyn rozwiązania
umowy o pracę z powódką, sposobu wykonywania pracy przez powódkę, oceny
10
pracy powódki przez pracodawcę oraz klientów, sytuacji ekonomicznej pracodawcy,
przejęcia obowiązków powódki przez innego pracownika, proponowania powódce
powrotu do pracy oraz niewskazanie przyczyn niedopuszczenia dowodów z zeznań
świadków B. N. i M. G. oraz niewyjaśnienie, dlaczego Sąd odmówił wiarygodności
zeznaniom świadków M. H. i J. B. w zakresie oceny pracy powódki oraz zeznaniom
powódki w części dotyczącej przedstawionej powódce przyczyny rozwiązania
umowy o pracę. Powyższe – podnoszone w apelacji zarzuty – Sąd Okręgowy
zignorował w swoim rozstrzygnięciu ograniczając się tylko do stwierdzenia, że „w
przedmiotowej sprawie nie było celem Sądu prowadzenie postępowania
dowodowego zmierzającego do ustalenia faktycznej przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę, skutkującej rozwiązaniem umowy o pracę, co mogło mieć miejsce
na skutek odwołania się pracownika do Sądu pracy od dokonanego mu
wypowiedzenia”.
Nota bene celem tego postępowania było właśnie ustalenie przyczyny
wypowiedzenia umowy o pracę, a w szczególności ustalenie, czy przyczyny leżące
po stronie pracodawcy stanowiły wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. stwierdzić należy, że
zarzut taki może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej, gdy
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie obejmuje wszystkich koniecznych
elementów konstrukcyjnych bądź zawiera oczywiste braki, które uniemożliwiają
kontrolę kasacyjną (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z 10 listopada 1998 r.,
III CKN 792/98, OSNC 1999 nr 4, poz. 83, z 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, LEX
nr 54362, z 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, LEX nr 78271, z 22 maja 2003 r.,
II CKN 121/01, LEX nr 137611, z 9 marca 2006 r., I CSK 147/05, LEX nr 190753,
LEX nr 180193). Także uzasadnienie sądu drugiej instancji musi spełniać
wymagania określone w art. 328 § 2 k.p.c.
Sąd drugiej instancji ma prawo i obowiązek ocenić wiarygodność i moc
dowodów (art. 328 § 2 k.p.c.) zebranych w postępowaniu przed sądem pierwszej
instancji oraz w postępowaniu odwoławczym (art. 382 k.p.c.), według własnego
przekonania, jednak zawsze na podstawie wszechstronnego rozważenia
zebranego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie
warunków wszechstronnej i wnikliwej oceny dowodów nie spełnia lakoniczne
11
stwierdzenie Sądu Okręgowego, że: „zarzuty i argumenty apelacji nie uzasadniają
uznania że orzeczenie Sądu Rejonowego, którym oddalono powództwo powódki o
odprawę pieniężną jest wadliwe i narusza przepisy prawa. Sąd Rejonowy orzekając
w sprawie przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe w zakresie roszczenia
zgłoszonego przez powódkę wyjaśniając wszystkie istotne okoliczności sprawy
będące podstawą ustaleń faktycznych wydanego w sprawie wyroku. Wyciągnął też
prawidłowe wnioski z ustaleń, które poczynił”.
Ponadto całkowicie niezrozumiałe i nielogiczne (wewnętrznie sprzeczne) jest
stwierdzenie Sądu Okręgowego zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że
podziela „pogląd jak i argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku co
do tego, że wyłącznym powodem uzasadniającym rozwiązanie z powódką umowy o
pracę były przyczyny ekonomiczne, a więc niedotyczące pracownika” i że w
związku z tym „powódce nie przysługiwało skuteczne roszczenie o zasądzenie na
jej rzecz odprawy pieniężnej na podstawie przepisu art. 10 ust. 1 w związku z art. 8
ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr
90, poz. 844 ze zm.)”.
Gdyby bowiem przyczyny ekonomiczne stanowiły wyłączną przyczynę
wypowiedzenia umowy o pracę, powódka mogłaby skutecznie domagać się
odprawy pieniężnej.
Sąd drugiej instancji jest zobowiązany do wyjaśnienia motywów podjętego
rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli kasacyjnej
zaskarżonego orzeczenia. Jeśli uzasadnienie orzeczenia sądu drugiej instancji nie
spełnia wymagań art. 328 § 2 k.p.c., to podlega uchyleniu, a sprawa zostaje
przekazana do ponownego rozpoznania (z licznych orzeczeń Sądu Najwyższego
dotyczących tej kwestii por. np. wyroki z 26 lipca 2007 r., V CSK 115/07, LEX nr
291767, z 4 stycznia 2007 r., V CSK 364/06, LEX nr 238975, z 17 marca 2006 r., I
CSK 63/05, LEX nr 179971 z 11 kwietnia 2003 r., III CKN 1466/00, LEX nr 176645).
Również w postępowaniu apelacyjnym obowiązuje art. 328 § 2 k.p.c. (w związku z
art. 391 § 1 k.p.c.), a to oznacza, że uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji -
który jest sądem nie tylko dokonującym kontroli prawidłowości (zgodności z
prawem) wyroku sądu pierwszej instancji, ale przede wszystkim rozstrzygającym
12
sprawę merytorycznie (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC z 2008 r. Nr 6, poz. 55),
powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie:
ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i
przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.
Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie spełnia tego wymagania w stopniu
umożliwiającym kontrolę kasacyjną. W sytuacji, gdy kontrola kasacyjna wskazuje
na nieprawidłowości uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, w sposób
uniemożliwiający przeprowadzenie kontroli kasacyjnej zaskarżonego orzeczenia,
przedwczesne jest dokonywanie ocen w zakresie podnoszonych w skardze
kasacyjnej zarzutów naruszenia prawa materialnego.
W konsekwencji powyższych rozważań Sąd Najwyższy orzekł jak w
sentencji na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. (pkt 1).
Rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 wyroku ma swoją podstawę w art. 3986
§ 3
k.p.c. Skarga kasacyjna w tej części jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu.