Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 44/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi M. B.-Ł., uprzednio Ś.-B.,
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 czerwca 2011 r., wydanego
w sprawie ze skargi M. Ś.-B. o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej Ł. w W.
przeciwko M. Ś.-B., o zapłatę, zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego w W. z dnia 27 października 2003 r., po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 czerwca 2013 r.,
oddala skargę i zasądza od skarżącej na rzecz Spółdzielni
Mieszkaniowej Ł. w W. kwotę 1200 (tysiąc dwieście) zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania wywołanego skargą.
Uzasadnienie
2
Pozwana M. B.-Ł. (dawniej Ś.-B.) wniosła skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 2
czerwca 2011 r., w którym sąd ten oddalił apelację pozwanej wniesioną od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 21 maja 2010 r. W sprawie tej ustalono co następuje.
Powódka Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „O." w W. (poprzedniczka
prawna Spółdzielni Mieszkaniowej „O." i ostatnio Spółdzielni Mieszkaniowej Ł. w
W.) wniosła o zasądzenie od pozwanej M. Ś.-B. (obecnie B.-Ł.) kwoty 39 823,09 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 1996 r. wraz z kosztami procesu.
Wyrokiem zaocznym z dnia 27 października 2003 r. Sąd Okręgowy zasądził
od pozwanej na rzecz powodowej Spółdzielni kwotę 39 823,09 zł z ustawowymi
odsetkami oraz orzekł o kosztach postepowania. W dniu 16 sierpnia 2006 r. M. Ś.-
B. złożyła skargę o wznowienie postępowania w sprawie o sygn. II C …/03,
zakończonej ww. prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego,
domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku, oddalenia powództwa oraz
zasądzenia kosztów procesu. Jako podstawę wznowienia wskazała nieważność
postępowania wynikającą z faktu niedoręczenia jej zawiadomienia o toczącym się
procesie, wskutek czego doszło do pozbawienia jej możliwości działania. Wyrokiem
z dnia 31 lipca 2007 r. Sąd Okręgowy, w sprawie sygn. XXIV C …/06, oddalił
skargę o wznowienie postępowania oraz orzekł o kosztach.
Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2008 r. na skutek apelacji pozwanej, Sąd
Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania odwoławczego. Sąd Apelacyjny polecił, aby przy
ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji dokonał ustaleń jakie
znaczenie mają zarzuty pozwanej co do rozliczenia zadania inwestycyjnego, jak i
co do treści złożonych do akt opisów dokumentów, a także aby ocenił prawną
możliwość żądania waloryzacji wpłat dokonanych w sytuacji ciążącego na
pozwanej z mocy art. 226 Prawa spółdzielczego obowiązku pokrycia całości
rzeczywiście poniesionych kosztów budowy przypadających na jej lokal.
3
Wyrokiem z dnia 21 maja 2010 r. Sąd Okręgowy uchylił wyrok zaoczny Sądu
Okręgowego z dnia 27 października 2003 r. i zasądził od M. Ś.-B. (obecnie B.-Ł.)
na rzecz spółdzielni Mieszkaniowej „Ł." kwotę 32 245 zł z ustawowymi odsetkami,
w pozostałej części powództwo oddalił i orzekł o kosztach postepowania. Wyrokiem
z dnia 2 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny apelację pozwanej oddalił. Zdaniem Sądu
II instancji, Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia w oparciu o zebrany
materiał dowodowy, w tym o dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów
i księgowości p. M. K. na okoliczność, jakie były rzeczywiste koszty wybudowania
lokalu pozwanej, bez naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w
art. 233 § 1 k.p.c. W związku z zarzutami pozwanej podniesionymi w apelacji Sąd II
instancji uzupełnił postępowanie dowodowe i biegły M. K. złożył wyjaśnienia na
piśmie i ustne na rozprawie w dniu 19 maja 2011 r., w których odniósł się do
wszystkich podniesionych w apelacji uwag do sporządzonej przez siebie opinii. Sąd
Apelacyjny nie podzielił stanowiska pozwanej kwestionującej dowód z opinii
biegłego sądowego, który był dla sądu pierwszej instancji podstawą ustalenia
przedmiotowych kosztów budowy. Pozwana nie wykazała, że jest ona niespójna
i nierzetelna.
Sąd Apelacyjny uznał, że wbrew stanowisku powódki, powodowa
Spółdzielnia miała obowiązek przechowywać dokumenty źródłowe dotyczące
rozliczenia nakładów na lokal użytkowy powódki, zgodnie z wiążącymi
ją przepisami obowiązującej ówcześnie ustawy o rachunkowości do końca 2001 r.
Zauważył ponadto, że powódka mogła do tego czasu zapoznać się z dokumentami
źródłowymi dotyczącymi zasad o sposobu rozliczeń, a nawet była wzywana w tym
celu przez Spółdzielnię.
W ocenie Sądu Apelacyjnego brak również podstaw do uznania
za uzasadniony zarzutu, że powodowa Spółdzielnia nie wykazała, iż dokonała
zindywidualizowanego rozliczenia nakładów i wpłat na poczet kosztów budowy
lokalu użytkowego pozwanej. Wyjaśnienie tego rozliczenia Spółdzielnia zawarła
w piśmie z dnia 20 grudnia 1996 r. skierowanym do pozwanej, zaś w piśmie
procesowym z dnia 16 lipca 2007 r. powodowa Spółdzielnia rozliczenie
to potwierdziła. Fakt dokonania rozliczenia zindywidualizowanego znajduje
wreszcie potwierdzenie w opinii biegłego sądowego p. M. K. Biegły w swej opinii
4
skorygował jedynie wartość prac wykonanych przez pozwaną i Sąd Okręgowy
wyliczenie to uwzględnił przy ustalaniu wysokości wkładu budowlanego, do
wpłacenia którego pozwana jest zobowiązana. Przywołany w apelacji wydruk
komputerowy nie jest zatem jedynym dokumentem, jakim dysponował sąd
pierwszej instancji, na okoliczność indywidualnego rozliczenia kosztów budowy.
Wydruk ten, jak wynika z jego treści, obejmuje nakłady poczynione przez pozwaną
na rzecz Spółdzielni za okres do maja 1993 r. Złożony przez powodową
Spółdzielnię wydruk nie może świadczyć o nierzetelności rozliczenia, przedstawia
bowiem stan wpłat i wysokość niedopłaty na maj 1993 r. i to według kosztów
planowanych a nie kosztów ostatecznych. Tymczasem pozwana zgodnie z umową
z dnia 12 września 1991 r. miała uiścić wkład budowlany w wysokości stanowiącej
rzeczywiste koszty budowy przypadające na lokal pozwanej. Nie odbiera
wiarygodności ostatecznemu rozliczeniu kosztów budowy fakt rozliczenia łącznie
budynków C i D. Mieściły się one w zadaniu inwestycyjnym obejmującym kilka
budynków nazwanym „O. […]". Łączne rozliczenie tych właśnie budynków zostało
zaaprobowane na podstawie postanowień obowiązującej uchwały rady nadzorczej
nr 20/VI/95 z dnia 26 października 1995 r.
Sąd Apelacyjny uznał za chybiony postawiony przez pozwaną zarzut
naruszenia przepisów prawa procesowego i materialnego dotyczących liczenia tzw.
waloryzacji. Brak bowiem jakiejkolwiek podstawy prawnej do dokonania w ramach
ustalania ostatecznych kosztów budowy lokalu pozwanej waloryzacji kwoty
uiszczonej przez pozwaną na poczet wkładu budowlanego. Umowa z dnia
12 września 1991 r. nie zawierała żadnych postanowień w tej kwestii.
Obowiązujący do 7 września 2001 r. Statut Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej
„O." w § 11 pkt 12 stanowił jedynie, że szczegółowe zasady rozliczeń z członkami z
tytułu wkładów budowlanych i mieszkaniowych, określania wysokości zaliczek, rat i
umorzeń precyzuje regulamin uchwalony przez Radę Nadzorczą. Regulamin ten
winien nadto określić zasady waloryzacji wkładów w związku z aktualizacją majątku
trwałego Spółdzielni. Nie jest sporne między stronami, że Regulamin określający
zasady waloryzacji wkładu budowlanego nie został uchwalony.
W tym stanie rzeczy, nawet jednorazowe oświadczenie powodowej
Spółdzielni zawarte w piśmie procesowym z dnia 6 czerwca 2007 r. o waloryzacji
5
wpłat wniesionych w latach 1991-1993 o kwotę 2 500 zł nie daje podstaw do
przyjęcia, iż przy ustaleniu ostatecznego kosztu budowy lokalu Spółdzielnia miała
obowiązek dokonania waloryzacji wpłaconych przez członka Spółdzielni kwot
na pokrycie tych kosztów. Natomiast fakt, że w skierowanym do pozwanej przez
Spółdzielnię piśmie z dnia 20 sierpnia 1996 r., zat. wydruk rozliczenia lokalu,
w rubryce odsetki wpisano „0" oznacza, że Spółdzielnia „O." nie naliczyła pozwanej
odsetek do zapłaty - i słusznie, bo przecież pozwana sama finansowała koszty
budowy lokalu, bez zaciągania kredytu.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
pozwana zarzuciła: 1) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 386 § 6
k.p.c. przez nieuwzględnienie przez Sąd Apelacyjny, którego wyrok jest
przedmiotem niniejszej Skargi, wiążących tenże Sąd Apelacyjny ocen prawnych
i wskazań co do dalszego postępowania, wyrażonych w uzasadnieniu wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 8 kwietnia 2008 r.; 2) naruszenie przepisów prawa
procesowego i materialnego, tj. art. 227, art. 232, art. 233 § 1, jak też art. 244 i art.
245 k.p.c. oraz art. 6 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów oraz
wyprowadzenie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wniosków
końcowych sprzecznych z tym materiałem, a w konsekwencji przeniesienie ciężaru
dowodu na pozwaną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest środkiem do uzyskania przez stronę odszkodowania, w sytuacji gdy
prawomocne orzeczenie rażąco narusza prawo. Nie chodzi więc o jakiekolwiek
naruszenie przepisów materialnych, czy procesowych, lecz takie które
doprowadziło do wydania wyroku jawnie niesprawiedliwego, który narusza
standardy obowiązujące w państwie prawa. Zarzuty zawarte w skardze
sprowadzają się zaś w istocie do kwestionowania przez skarżącą ustaleń
faktycznych dokonanych przez Sąd Apelacyjny oraz oceny zgromadzonego
materiału dowodowego. Takie zarzuty nie mogą być nawet przedmiotem skargi
6
kasacyjnej, dla uwzględnienia której wystarczy, żeby doszło do naruszenia prawa,
które nie musi mieć rażącego charakteru. Do skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze
kasacyjnej (art. 42412
k.p.c.). Wobec tego zarzuty jakie podniosła skarżąca nie
mogą uzasadniać uznania jej skargi za uzasadnioną.
Pierwszy zarzut skarżącej sprowadza się tego, że w zaskarżonym wyroku
Sąd Apelacyjny, nie uwzględnił wiążących go ocen prawnych i wskazań co do
dalszego postępowania, wyrażonych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 kwietnia 2008 r. W wyroku tym Sąd Apelacyjny polecił, aby przy ponownym
rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji dokonał ustaleń odnośnie co do
zarzutów dotyczących rozliczenia zadania inwestycyjnego, treści złożonych do akt
opisów dokumentów, a także aby ocenił prawną możliwość żądania waloryzacji
wpłat dokonanych w sytuacji ciążącego na pozwanej z mocy art. 226 Prawa
spółdzielczego obowiązku pokrycia całości rzeczywiście poniesionych kosztów
budowy przypadających na jej lokal. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego
wyroku Sąd I instancji, wykorzystując opinię biegłego dokonał rozliczenia zadania
inwestycyjnego i obniżył wysokość kwoty należnej od pozwanej na rzecz
powodowej spółdzielni. Ocenił także znaczenie złożonych przez strony
dokumentów oraz zasad waloryzacji. Te działania sądu I instancji ponownie ocenił
Sąd Apelacyjny i dokładnie uzasadnił swoje stanowisko. Brak wobec tego podstaw
do stwierdzenia, że w ogóle nastąpiło naruszenie art. 386 § 6 k.p.c.
Skarżąca zarzuca także naruszenie art. 227, art. 232, art. 233 § 1, jak też
art. 244 i art. 245 k.p.c. oraz art. 6 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie tych
przepisów oraz wyprowadzenie ze zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego wniosków końcowych sprzecznych z tym materiałem,
a w konsekwencji przeniesienie ciężaru dowodu na pozwaną. Kwestionuje zarówno
ustalenia zawarte w opinii biegłego jaki o oceny dokonane przez Sąd Apelacyjny.
Takie zarzuty są niedopuszczalne w skardze o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia. Skarżąca miała możliwość w procesie, który
toczył się w dwóch instancjach wykazać, że spółdzielnia nie rozliczyła się
prawidłowo. Jeżeli przedstawione przez nią zarzuty, które oceniał dwukrotnie sąd
I i II instancji nie znalazły uznania w ocenie tych sądów, to brak podstaw,
7
aby ponowne przedstawienie ich w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia uzasadniało uwzględnienie takiej skargi.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy, na podstawie art. 42411
§ 1
k.p.c., orzekł jak w sentencji.
jw