Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 29/13
POSTANOWIENIE
Dnia 27 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta K.
o ustalenie opłaty rocznej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 czerwca 2013 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 marca 2013 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie;
2. pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego sądowi wydającemu orzeczenie kończące
postępowanie w sprawie.
Uzasadnienie
2
Powódka M. K., w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa-
Prezydentowi Miasta K., domagała się ustalenia, że aktualizacja opłaty rocznej z
tytułu użytkowania wieczystego, stanowiącej własność Skarbu Państwa, działki nr
228/2,położonej w K., objętej księgą wieczystą nr 216078/9 obręb 43, jednostka
ewidencyjna P., jest nieuzasadniona, ewentualnie jest uzasadniona w niższej, niż
zaproponowana przez Skarb Państwa, kwocie.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 12 listopada 2012 roku , ustalił z dniem
1 stycznia 2010 roku nową opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego opisanej
wyżej nieruchomości na kwotę 73.818 złotych (punkt 1) i orzekł co do kosztów
procesu (punkt 2 i 3).
Sąd ten ustalił, że w dniu 4 grudnia 2009 r., Prezydent Miasta K. skierował do
powódki wypowiedzenie dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania
wieczystego opisanej wyżej działki, wynoszącej 3.252,53 zł., proponując jej
podwyższenie z dniem 1 stycznia 2010 roku do kwoty 82.480,95 złotych.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K., orzeczeniem z dnia 15 czerwca 2010
r., oddaliło wniosek powódki o ustalenie, iż wskazana aktualizacja opłaty rocznej
jest zarówno z przyczyn formalnych, jak i materialnych, nieuzasadniona. W toku
postępowania przed Sądem Okręgowym powódka podniosła, że przy aktualizacji
opłaty rocznej powinny być uwzględnione, poczynione przez nią na nieruchomość,
nakłady w postaci podbudowy i utwardzenia nawierzchni placu manewrowego
kostką brukową, wykonania przyłącza kanalizacji sanitarnej oraz montażu bramy
wjazdowej na posesję.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy ustalił
nową opłatę roczną na kwotę 73.818 złotych, biorąc pod uwagę operat
szacunkowy, wyceniający nieruchomość na 2.460.000 zł. Nie uwzględnił wniosku
M. K. o rozliczenie wymienionych wyżej nakładów, wskazując w uzasadnieniu
wyroku, że wniosek powódki był spóźniony, a nadto poczynione przez nią nakłady
nie stanowią, podlegających zaliczeniu przy aktualizacji opłaty rocznej za
użytkowanie wieczyste, nakładów na budowę urządzeń infrastruktury technicznej, o
których mowa w art. 77 ustęp 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
3
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyła apelacją powódka, zarzucając
naruszenie art. 217 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art.
328 § 2 k.p.c., a także art. 77 ust. 4 i 6, art. 77 ust. 2a i art. 143 ust. 2 ustawy
o gospodarce nieruchomościami.
Postanowieniem z dnia 8 marca 2013 r., Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
powódki jako niedopuszczalną, z uwagi na skierowanie jej przeciwko orzeczeniu
nieistniejącemu w sytuacji, gdy Sąd Okręgowy nie oddalił powództwa w części, w
której nie uwzględnił żądania powódki o zaliczenie nakładów na poczet opłaty
rocznej, a powódka nie złożyła wniosku o uzupełnienie w tym zakresie sentencji
wyroku.
W zażaleniu powódka, zarzucając naruszenie przepisów postępowania,
to jest art. 351 k.p.c., art. 367 § 1 k.p.c. oraz naruszenie przepisów prawa
materialnego, to jest art. 77 ustęp 1, 2a, 4 i 6 ustawy o gospodarce
nieruchomościami, domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Wbrew stanowisku Sądu Apelacyjnego, apelacja powódki jest skierowana
przeciwko orzeczeniu istniejącemu, w którym Sąd pierwszej instancji odniósł się
merytorycznie do żądania powódki ustalenia nowej opłaty rocznej na poziomie
niższym od zaproponowanego przez Skarb Państwa, ale wyższym, niż dotychczas
uiszczana przez powódkę. Świadczy o tym wskazany przez powódkę w apelacji
zakres zaskarżenia oraz wartość przedmiotu zaskarżenia (70.566 zł.), stanowiąca
różnicę między opłatą dotychczasową (3.252,53 zł.), a nową - ustaloną przez Sąd
(73.818 zł.).
Rozpoznawane powództwo jest specyficznym rodzajem powództwa
o ukształtowanie stosunku prawnego, w którym, skierowany pierwotnie do
Samorządowego Kolegium Odwoławczego, wniosek użytkownika wieczystego,
że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej
wysokości, zastępuje pozew. Orzeczenie sądu ustalające wysokość opłaty rocznej,
należnej po dokonaniu wypowiedzenia, zastępuje oświadczenie woli i ma charakter
konstytutywny. Na skutek jego wydania dochodzi do ukształtowania sytuacji
4
podmiotów konkretnego stosunku prawnego, powstałego na skutek zawarcia
umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste (por. uchwała SN z dnia
30 marca 2011 roku, III CZP 3/11, OSNC 2011, nr 12, poz. 138).
Zadaniem Sądu jest określenie zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego gruntu po przeprowadzeniu postępowania dowodowego
i rozpatrzeniu wniosków stron, wpływających na zasadność zaproponowanej przez
Skarb Państwa nowej opłaty rocznej, w tym wniosku użytkownika wieczystego
o zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową, a opłatą
zaktualizowaną, wartości nakładów poniesionych przez niego na budowę
poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej po dniu dokonania ostatniej
aktualizacji (art. 77 ustęp 4 u.g.n.).
W zażaleniu powódka trafnie zarzuciła niedopuszczalność odrzucenia
apelacji z tego względu, że zakwestionowała w apelacji nie zastosowanie przez
Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie art. 77 ustęp 2 a u.g.n., co doprowadziło,
w ocenie skarżącej, do zawyżenia należnej od niej opłaty rocznej w pierwszym
i drugim roku od aktualizacji.
Przypomnieć wobec tego należy, że ustawa z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie
ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
187, poz. 1110) zmieniła treść art. 77 ust. 1 u.g.n. i dodała nowy ust. 2a.
Stosownie do nowych regulacji, wysokość opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, podlega aktualizacji nie
częściej niż raz na 3 lata. W przypadku gdy zaktualizowana wysokość opłaty
rocznej przewyższa co najmniej dwukrotnie wysokość dotychczasowej opłaty
rocznej, użytkownik wieczysty wnosi opłatę roczną w wysokości odpowiadającej
dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej (art. 77 ust. 2a zdanie pierwsze
u.g.n.). Pozostałą kwotę ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty (nadwyżka)
rozkłada się na dwie równe części, które powiększają opłatę roczną w następnych
dwóch latach (art. 77 ust. 2a zdanie drugie u.g.n.). Opłata roczna w trzecim roku od
aktualizacji jest równa kwocie wynikającej z tej aktualizacji (art. 77 ust. 2a zdanie
trzecie u.g.n.).
5
Sformułowany w apelacji zarzut naruszenia art. 77 ustęp 2a u.g.n. odnosi się
niewątpliwie do opłaty ustalonej przez Sąd w wyroku, także i wtedy, gdyby te opłatę
uznać za usprawiedliwioną zmienioną ( wyższą od dotychczasowej) wartością
gruntu. Konieczne jest w tej sytuacji merytoryczne odniesienie się do tego zarzutu
przez Sąd drugiej instancji, co świadczy o niedopuszczalności odrzucenia apelacji.
W tym stanie orzeczono jak wyżej (art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 2 k.p.c.).