III KK 21/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:02-09-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 21/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Mieczysława Tabora
w sprawie T. K.,
skazanego z art. 222 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 31
§ 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 4 lipca 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 16 lutego 2012 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 17 sierpnia 2011 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wyrok Sądu Rejonowego z dnia 17 sierpnia 2011r., i sprawę
przekazuje temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania;
3. zarządza zwrot T.K. opłaty od kasacji w kwocie 450 (
czterysta pięćdziesiąt ) zł.
2
UZASADNIENIE
T. K. został oskarżony o to, że:
w dniu 17 kwietnia 1996 r. w G. działając wspólnie i w porozumieniu z M. M.
dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza Służby Więziennej R. K., w
związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, powodując u niego
uszkodzenie ciała w postaci urazu kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym
oraz stłuczenia ręki lewej, które to uszkodzenia naruszyły czynności narządu ciała
na okres przekraczający siedem dni, przy czym czynu tego dopuścił się, mając w
znacznym stopniu ograniczoną zdolność pokierowania swoim postępowaniem,
- to jest o przestępstwo z art. 233 § 1 d.k.k. w zb. z art. 156 § 1 d.k.k. w zw. z art.
10 § 2 d.k.k. w zw. z art. 25 § 2 d.k.k.
Wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2011 r., Sąd Rejonowy w G.:
I. uznał oskarżonego T. K. za winnego tego, że w dniu 17 kwietnia 1996 roku w
G. naruszył nietykalność cielesną funkcjonariusza Służby Więziennej R. K. w
związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, powodując u
niego uszkodzenie ciała w postaci urazu kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-
krzyżowym, co naruszyło czynności narządu ciała na okres przekraczający
siedem dni oraz stłuczenia lewej ręki, przy czym czynu tego dopuścił się,
mając w znacznym stopniu ograniczoną zdolność pokierowania swoim
postępowaniem i kwalifikując ten czyn z art. 222 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. skazał go na mocy tych
przepisów, a przy zastosowaniu art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu na mocy art.
157 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. karę 7 miesięcy pozbawienia wolności,
II. na mocy art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie
od 18 stycznia 2005 r. do 13 maja 2005 r.,
III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. S. kwotę brutto 1549,80 zł
tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu,
IV. na mocy art. 626 § 1 k.p.k., art. 627 k.p.k. i art. 1 oraz art. 2 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od
oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu w kwocie 1453,10 zł,
w tym opłatę sądową w kwocie 180 złotych.
3
Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego T. K.,
zaskarżając go w całości i zarzucając:
1. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17
§ 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 442 § 3 k.p.k., poprzez procedowanie i
wyrokowanie w sprawie pomimo braku wymaganego zezwolenia na ściganie
oskarżonego oraz wbrew wyraźnemu zapatrywaniu prawnemu i wskazaniu
Sądu odwoławczego w tym zakresie,
2. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1
k.p.k., poprzez odmówienie wiary konsekwentnym wyjaśnieniom oskarżonego i
uznanie za niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy zeznań […] przy
jednoczesnym wskazaniu, że świadkowie ci wiedzieli, że T. K. był przez
funkcjonariuszy prześladowany, szykanowany, które to okoliczności powinny
mieć znaczenie dla oceny zeznań funkcjonariuszy, w szczególności
pokrzywdzonego K.,
3. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k., poprzez danie w całości
wiary zeznaniom pokrzywdzonego K., w szczególności w zakresie okoliczności
i mechanizmu powstania urazu kręgosłupa oraz dolegliwości z tym związanych
i czasu ich trwania, jak również w zakresie braku wcześniejszych (przed
urazem) dolegliwości kręgosłupa w sytuacji, gdy świadek ten na rozprawie
powiedział, że pomiędzy doznaniem urazu a przejściem na emeryturę wrócił na
służbę i pracował, podczas gdy z dokumentacji lekarskiej wynika, że
pokrzywdzony przebywał na zwolnieniu lekarskim w okresie od 19 kwietnia
1996 r. do 29 września 1996 r., a na emeryturę, jak sam zeznał, przeszedł od
dnia 01 października 1996 r.,
4. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k.,
poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dowolne, nie
mające oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym oraz sprzeczne z
zasadą rozstrzygania nie dających się usunąć wątpliwości na korzyść
oskarżonego przyjęcie, że oskarżony wyrywając się, szarpiąc, napierając na R.
K., pchając i przyciskając go plecami do ramy łóżka chciał albo przewidując
taką możliwość godził się na to, że pokrzywdzony dozna urazu kręgosłupa w
okolicy lędźwiowo-krzyżowej oraz krwawych podbiegnięć, co naruszy czynności
4
narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni, w sytuacji, gdy oskarżony nie
wiedział, ze pokrzywdzony z uwagi na guzek Schmorla mógł mieć kręgosłup o
mniejszej wartości niż normalny zdrowy człowiek i to mogło predestynować do
wystąpienia dolegliwości po urazie, zaś gdyby pokrzywdzony miał zdrowy
kręgosłup, to być może nie musiałby korzystać z leczenia ambulatoryjnego i
uraz nie naruszyłby czynności narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 16 lutego 2012 r.:
I. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście
bezzasadną;
II. zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarb Państwa kosztów sądowych za
postępowanie odwoławcze;
III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. S. kwotę 516,60 zł brutto
tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu
z urzędu w postępowaniu odwoławczym.
Kasację od prawomocnego orzeczenia Sądu odwoławczego wniósł obrońca
skazanego zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:
1. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 6 k.p.k. i art. 451 k.p.k. –
poprzez nieuwzględnienie wniosku oskarżonego o jego doprowadzenie na
rozprawę odwoławczą w sytuacji, gdy przedmiotem kontroli odwoławczej nie
były wyłącznie kwestie stricte prawne, lecz przede wszystkim kwestie
dotyczące ustaleń faktycznych, co doprowadziło do naruszenia zasady
rzetelnego procesu oraz do pozbawienia oskarżonego prawa do obrony,
2. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art.
439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 607e § 3 pkt 4
k.p.k. – poprzez błędne ustosunkowanie się do zarzutu z punktu 1 apelacji (i w
konsekwencji jego niesłuszne nieuwzględnienie), w szczególności poprzez
przyjęcie, że zaktualizowanie się przesłanki z art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. wynikało
z faktu, że „W trakcie postępowania toczącego się przed Sądem I instancji pod
sygn. akt II K …/10, względem T. K. nie stosowano środków o charakterze
izolacyjnym…”, podczas gdy w art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. mowa jest o
„postępowaniu karnym”, a nie o postępowaniu sądowym, przy czym z punktu II
wyroku Sądu z dnia 17.8.2011 r., sygn. akt II K …/10, wyraźnie wynika, że w
5
toku postępowania karnego stosowane było tymczasowe aresztowanie wobec
T. K., zaliczone na poczet kary w trybie art. 63 § 1 k.k.,
3. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2
k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. – poprzez błędne merytorycznie
ustosunkowanie się do zarzutu z punktu 4 apelacji (skutkujące jego
nieuwzględnieniem) polegające na pominięciu przy ocenie zamiaru skazanego
bardzo istotnej okoliczności polegającej na tym, że pokrzywdzony mógł mieć
kręgosłup o mniejszej wartości niż zdrowy człowiek z uwagi na guzek Schmorla
i to mogło predestynować go do dolegliwości jak po urazie, co zgodnie z treścią
art. 5 § 2 k.p.k. należało przyjąć na korzyść skazanego, a konsekwencją czego
winno być negatywne ustalenie co do zamiaru ewentualnego skazanego w
zakresie spowodowania u pokrzywdzonego naruszenia czynności narządu ciała
na okres powyżej 7 dni, szczególnie że takie naruszenie u pokrzywdzonego, z
uwagi na wskazany guzek, było rezultatem atypowego przebiegu związku
przyczynowego.
Skarżący w konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie
postępowania z uwagi na przedawnienie karalności, ewentualnie o uchylenie
skarżonego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego z dnia 17 sierpnia 2011 r. i
przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł
o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej wniósł również o oddalenie kasacji obrońcy jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wniesiona przez obrońcę skazanego T. K. jest zasadna w zakresie
zarzutu rażącego naruszenia art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k., który to przepis określa
wyjątki od zasady specjalności wyrażonej w art. 607e § 1 k.p.k. Zasada ta oznacza
zakaz ścigania, karania oraz pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności w
celu wykonania kar za wszystkie inne przestępstwa niż te, które stanowiły
podstawę przekazania. Ogranicza więc ona możliwość pociągnięcia do
odpowiedzialności za przestępstwa inne niż te, w związku z którymi nastąpiło
przekazanie. Zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego, gdyż w przepisie
6
art. 607e § 3 k.p.k. określone są wyjątki od zasady specjalności, a więc wskazane
sytuacje, kiedy osoba przekazana może zostać pociągnięta do odpowiedzialności
lub odbyć karę również za przestępstwa, które nie były podstawą przekazania.
Związane są one z uzyskaniem zgody państwa, które przekazało osobę ściganą
(pkt 1 i 8), domniemaną lub wyraźną zgodą osoby przekazanej (pkt 2, 6 i 7) albo
brakiem zagrożenia stosowaniem środków związanych z pozbawieniem wolności
względem osoby przekazanej zarówno w toku postępowania, jak i po wydaniu
wyroku skazującego (pkt 3, 4 i 5).
W ramach wyjątku przewidzianego w art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k., którego to
przepisu obrazę zarzuca obrońca w kasacji, dana osoba może być ścigana lub
skazana za inne przestępstwo niż to, które stanowiło podstawę przekazania, bez
potrzeby wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zgody państwa wykonania
ENA, o ile żaden środek ograniczenia wolności nie jest stosowany na etapie
ścigania lub w toku postępowania karnego zmierzającego do wydania wyroku w
odniesieniu do tego przestępstwa. Stosowanie tymczasowego aresztowania w toku
postępowania karnego o inne przestępstwo niż te, które stanowiło podstawę
przekazania osoby na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, stanowi więc
przeszkodę prawną w jej ściganiu za ten czyn (por. postanowienie SN z dnia 6
maja 2010 r., V KK 222/09, LEX nr 603810; uchwała SN 7 sędziów z dnia 24
listopada 2010 r., I KZP 19/10, OSNKW 2010, z. 12, poz. 103; wyrok Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości z dnia 1 grudnia 2008 r., C-388/08 PPU, LEX nr
477941).
Z uwagi na powyższe, odnosząc się do podniesionego w kasacji w punkcie
2. zarzutu rażącego naruszenia przepisów art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1
pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k.,
konieczne jest przypomnienie istotnych okoliczności związanych z przebiegiem
postępowania w niniejszej sprawie. Z akt sprawy wynika, że T. K. został oskarżony
o popełnienie przestępstwa z art. 233 § 1 d.k.k. w zb. art. 156 § 1 d.k.k. w zw. z art.
10 § 2 d.k.k. w zw. z art. 25 § 2 d.k.k. Sąd Rejonowy w G. uznając, że oskarżony
nie stawiając się na rozprawy utrudnia prowadzenie postępowania, postanowieniem
z dnia 24 lutego 1998 r., w sprawie o sygn. IV K …/97, zastosował wobec
oskarżonego areszt tymczasowy na okres 2 miesięcy, a następnie w dniu 23
7
kwietnia 1998 r. zawiesił postępowanie w sprawie. Po uzyskaniu informacji, że
oskarżony został osadzony, pismem z dnia 11 stycznia 2005 r. tenże Sąd
Rejonowy przekazał Zakładowi Karnemu w S. odpis postanowienia z dnia 24 lutego
1998 r., w odpowiedzi na co otrzymał informację, że z dniem 18 stycznia 2005 r.
zostało wprowadzone do wykonania postanowienie o zastosowaniu tymczasowego
aresztowania w sprawie IV K …/97. W dniu 28 stycznia 2005 r. Sąd Rejonowy w
G. podjął zawieszone postępowanie, a w dniu 18 marca 2005 r., w sprawie o nowej
sygn. akt IV K …/05, przedłużył stosowanie wobec T. K. tymczasowego
aresztowania na okres 3 miesięcy, tj. do dnia 18 czerwca 2005 r. Na rozprawie w
dniu 11 maja 2005 r. oskarżony wskazał, że europejski nakaz aresztowania
stanowiący podstawę jego przekazania z RFN do Polski, nie obejmował będącego
przedmiotem rozpoznania zarzutu z art. 233 § 1 d.k.k., równocześnie oskarżony
oświadczył, iż nie wyraża zgody na prowadzenie tej sprawy. Z pisma Prokuratury
Generalnej w Berlinie wynika, że oskarżony w trakcie prowadzonego postępowania
o wydanie go do Polski na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, nie
zrezygnował z uwzględnienia zasady specjalności. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy
w G. uchylił wobec oskarżonego tymczasowe aresztowanie, a w dniu 28 czerwca
2005 r. ponownie zawiesił postepowanie w sprawie, które po podjęciu przez Sąd
Rejonowy w dniu 26 lipca 2006 r. otrzymało sygn. II K ../05.
Z dołączonych dokumentów do niniejszej sprawy wiadomo natomiast, że T.
K. został zatrzymany na terytorium Republiki Federalnej Niemiec i w dniu 13
grudnia 2004 r. osadzony w Zakładzie Karnym w S. Był on poszukiwany w związku
z wydanym europejskim nakazem aresztowania przez Sąd Okręgowy w G. w dniu
16 września 2004 r., sygn. IV Kop …/04. Wniosek o jego wydanie złożyła
Prokuratura Okręgowa w G., która zarzuciła T. K. popełnienie pięciu przestępstw
polegających na udziale w zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze
zbrojnym, która w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uprowadzała osoby i
pozbawiała je wolności. Akta sprawy wskazują również, że wydanie T. K. przez
niemiecki organ sądowy nastąpiło tylko i wyłącznie w wykonaniu tego ENA, a w
trakcie prowadzonego postępowania w niniejszej sprawie nie uzyskano dodatkowej
zgody strony niemieckiej na ściganie oskarżonego za zarzucane mu w tym
postępowaniu przestępstwo.
8
W tym miejscu wskazać należy na wyjątkową niekonsekwencję w
postępowaniu Sądu Okręgowego w G., która spowodował, iż postępowanie karne
w niniejszej sprawie nie zostało dotychczas zakończone. W dniu 19 grudnia 2007
r. Sąd ten nie uwzględnił wniosku Prokuratora Okręgowego w G. o wystąpienie do
niemieckich organów sądowych o wyrażenie zgody na rozszerzenie ścigania T. K.
o czyn stanowiący przedmiot rozpoznania w niniejszym postępowaniu. Sąd ten
przyjmując błędną wykładnię art. 607 § 3 pkt 4 k.p.k. zauważył, że skoro
postępowanie karne prowadzone przeciwko oskarżonemu w tej sprawie nie wiąże
się ze stosowaniem w danej chwili środka polegającego na pozbawieniu wolności,
to można ścigać oskarżonego za przestępstwo inne, niż te, które stanowiły
podstawę przekazania. Innego zdania był Sąd Okręgowy w G., który wyrokiem z
dnia 17 marca 2010 r., sygn. V Ka …/09, uchylił skazujący wyrok Sądu
Rejonowego w G. z dnia 30 stycznia 2009 r., sygn. II K …/05, wskazując w
uzasadnieniu wyroku, że oskarżony był w trakcie postępowania sądowego
tymczasowo aresztowany, a przyjęcie takiej interpretacji przepisu, jak powyżej
wskazano, jest obejściem zasady specjalności. Podkreślił Sąd również, iż istnieje
możliwość wdrożenia prawidłowego trybu ENA. Jednakże Sąd Okręgowy w G., w
innym składzie, postanowieniem z dnia 2 lutego 2011 r. nie uwzględnił wniosku
Sądu Rejonowego w sprawie o sygn. II K …/10, który w wykonaniu zaleceń Sądu
Odwoławczego, zwrócił się do sądu właściwego o wydanie ENA w tej sprawie. Po
ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy wydał wyrok w dniu 17 sierpnia
2011 r.
Mając powyższe na uwadze należy uznać, że skoro europejski nakaz
aresztowania nie obejmował zgody na ściganie za czyn objęty niniejszym
postępowaniem, oskarżony nie wyraził zgody o jakiej mowa w art. 607e § 3 pkt 7
k.p.k., a w trakcie postępowania toczącego się po sprowadzeniu T. K. do Polski
wprowadzono wobec niego do wykonania tymczasowe aresztowanie, to zawarty w
kasacji obrońcy zarzut naruszenia art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. jest trafny. Z uwagi na
to, że stwierdzone uchybienie jest nie tylko rażące, a jego wpływ na treść wyroku
oczywisty, ale również na to, że dotknięte jest nim także orzeczenie Sądu I
instancji, zasadne jest uchylenie zarówno zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego
9
w G. jak i utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w G. i przekazanie
sprawy temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy nie podzielił natomiast stanowiska obrońcy, że w sprawie
wystąpiła negatywna przesłanka procesowa stanowiąca bezwzględną przyczynę
odwoławczą, co skutkować winno nie tylko uchyleniem wyżej wskazanych
wyroków, ale również umorzeniem postępowania w sprawie. Zauważyć bowiem
należy, że przesłanka procesowa w postaci zgody państwa wydania ma charakter
usuwalny, a więc konieczne jest wdrożenie prawidłowego trybu i podjęcie próby
uzyskania zgody właściwego organu sądowego RFN na objęcie oskarżonego
ściganiem za czyn zarzucany mu aktem oskarżenia w ramach tego postepowania.
Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
ograniczył rozpoznanie kasacji tylko do tego właśnie uchybienia, bowiem jest to
wystarczające do wydania merytorycznego orzeczenia, a rozpoznanie w takiej
sytuacji pozostałych zarzutów jest bezprzedmiotowe.
Zgodnie z treścią art. 527 § 4 k.p.k. wobec uwzględnienia kasacji, nakazano
zwrot T. K. wniesionej przez niego opłaty sądowej w kwocie 450 złotych.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej
wyroku.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Mieczysława Tabora
w sprawie T. K.,
skazanego z art. 222 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 31
§ 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 4 lipca 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 16 lutego 2012 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 17 sierpnia 2011 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wyrok Sądu Rejonowego z dnia 17 sierpnia 2011r., i sprawę
przekazuje temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania;
3. zarządza zwrot T.K. opłaty od kasacji w kwocie 450 (
czterysta pięćdziesiąt ) zł.
2
UZASADNIENIE
T. K. został oskarżony o to, że:
w dniu 17 kwietnia 1996 r. w G. działając wspólnie i w porozumieniu z M. M.
dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza Służby Więziennej R. K., w
związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, powodując u niego
uszkodzenie ciała w postaci urazu kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym
oraz stłuczenia ręki lewej, które to uszkodzenia naruszyły czynności narządu ciała
na okres przekraczający siedem dni, przy czym czynu tego dopuścił się, mając w
znacznym stopniu ograniczoną zdolność pokierowania swoim postępowaniem,
- to jest o przestępstwo z art. 233 § 1 d.k.k. w zb. z art. 156 § 1 d.k.k. w zw. z art.
10 § 2 d.k.k. w zw. z art. 25 § 2 d.k.k.
Wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2011 r., Sąd Rejonowy w G.:
I. uznał oskarżonego T. K. za winnego tego, że w dniu 17 kwietnia 1996 roku w
G. naruszył nietykalność cielesną funkcjonariusza Służby Więziennej R. K. w
związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, powodując u
niego uszkodzenie ciała w postaci urazu kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-
krzyżowym, co naruszyło czynności narządu ciała na okres przekraczający
siedem dni oraz stłuczenia lewej ręki, przy czym czynu tego dopuścił się,
mając w znacznym stopniu ograniczoną zdolność pokierowania swoim
postępowaniem i kwalifikując ten czyn z art. 222 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. skazał go na mocy tych
przepisów, a przy zastosowaniu art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu na mocy art.
157 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. karę 7 miesięcy pozbawienia wolności,
II. na mocy art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie
od 18 stycznia 2005 r. do 13 maja 2005 r.,
III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. S. kwotę brutto 1549,80 zł
tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu,
IV. na mocy art. 626 § 1 k.p.k., art. 627 k.p.k. i art. 1 oraz art. 2 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od
oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu w kwocie 1453,10 zł,
w tym opłatę sądową w kwocie 180 złotych.
3
Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego T. K.,
zaskarżając go w całości i zarzucając:
1. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17
§ 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 442 § 3 k.p.k., poprzez procedowanie i
wyrokowanie w sprawie pomimo braku wymaganego zezwolenia na ściganie
oskarżonego oraz wbrew wyraźnemu zapatrywaniu prawnemu i wskazaniu
Sądu odwoławczego w tym zakresie,
2. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1
k.p.k., poprzez odmówienie wiary konsekwentnym wyjaśnieniom oskarżonego i
uznanie za niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy zeznań […] przy
jednoczesnym wskazaniu, że świadkowie ci wiedzieli, że T. K. był przez
funkcjonariuszy prześladowany, szykanowany, które to okoliczności powinny
mieć znaczenie dla oceny zeznań funkcjonariuszy, w szczególności
pokrzywdzonego K.,
3. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k., poprzez danie w całości
wiary zeznaniom pokrzywdzonego K., w szczególności w zakresie okoliczności
i mechanizmu powstania urazu kręgosłupa oraz dolegliwości z tym związanych
i czasu ich trwania, jak również w zakresie braku wcześniejszych (przed
urazem) dolegliwości kręgosłupa w sytuacji, gdy świadek ten na rozprawie
powiedział, że pomiędzy doznaniem urazu a przejściem na emeryturę wrócił na
służbę i pracował, podczas gdy z dokumentacji lekarskiej wynika, że
pokrzywdzony przebywał na zwolnieniu lekarskim w okresie od 19 kwietnia
1996 r. do 29 września 1996 r., a na emeryturę, jak sam zeznał, przeszedł od
dnia 01 października 1996 r.,
4. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k.,
poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dowolne, nie
mające oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym oraz sprzeczne z
zasadą rozstrzygania nie dających się usunąć wątpliwości na korzyść
oskarżonego przyjęcie, że oskarżony wyrywając się, szarpiąc, napierając na R.
K., pchając i przyciskając go plecami do ramy łóżka chciał albo przewidując
taką możliwość godził się na to, że pokrzywdzony dozna urazu kręgosłupa w
okolicy lędźwiowo-krzyżowej oraz krwawych podbiegnięć, co naruszy czynności
4
narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni, w sytuacji, gdy oskarżony nie
wiedział, ze pokrzywdzony z uwagi na guzek Schmorla mógł mieć kręgosłup o
mniejszej wartości niż normalny zdrowy człowiek i to mogło predestynować do
wystąpienia dolegliwości po urazie, zaś gdyby pokrzywdzony miał zdrowy
kręgosłup, to być może nie musiałby korzystać z leczenia ambulatoryjnego i
uraz nie naruszyłby czynności narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 16 lutego 2012 r.:
I. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście
bezzasadną;
II. zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarb Państwa kosztów sądowych za
postępowanie odwoławcze;
III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. S. kwotę 516,60 zł brutto
tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu
z urzędu w postępowaniu odwoławczym.
Kasację od prawomocnego orzeczenia Sądu odwoławczego wniósł obrońca
skazanego zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:
1. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 6 k.p.k. i art. 451 k.p.k. –
poprzez nieuwzględnienie wniosku oskarżonego o jego doprowadzenie na
rozprawę odwoławczą w sytuacji, gdy przedmiotem kontroli odwoławczej nie
były wyłącznie kwestie stricte prawne, lecz przede wszystkim kwestie
dotyczące ustaleń faktycznych, co doprowadziło do naruszenia zasady
rzetelnego procesu oraz do pozbawienia oskarżonego prawa do obrony,
2. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art.
439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 607e § 3 pkt 4
k.p.k. – poprzez błędne ustosunkowanie się do zarzutu z punktu 1 apelacji (i w
konsekwencji jego niesłuszne nieuwzględnienie), w szczególności poprzez
przyjęcie, że zaktualizowanie się przesłanki z art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. wynikało
z faktu, że „W trakcie postępowania toczącego się przed Sądem I instancji pod
sygn. akt II K …/10, względem T. K. nie stosowano środków o charakterze
izolacyjnym…”, podczas gdy w art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. mowa jest o
„postępowaniu karnym”, a nie o postępowaniu sądowym, przy czym z punktu II
wyroku Sądu z dnia 17.8.2011 r., sygn. akt II K …/10, wyraźnie wynika, że w
5
toku postępowania karnego stosowane było tymczasowe aresztowanie wobec
T. K., zaliczone na poczet kary w trybie art. 63 § 1 k.k.,
3. rażące naruszenie przepisów postępowania – art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2
k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. – poprzez błędne merytorycznie
ustosunkowanie się do zarzutu z punktu 4 apelacji (skutkujące jego
nieuwzględnieniem) polegające na pominięciu przy ocenie zamiaru skazanego
bardzo istotnej okoliczności polegającej na tym, że pokrzywdzony mógł mieć
kręgosłup o mniejszej wartości niż zdrowy człowiek z uwagi na guzek Schmorla
i to mogło predestynować go do dolegliwości jak po urazie, co zgodnie z treścią
art. 5 § 2 k.p.k. należało przyjąć na korzyść skazanego, a konsekwencją czego
winno być negatywne ustalenie co do zamiaru ewentualnego skazanego w
zakresie spowodowania u pokrzywdzonego naruszenia czynności narządu ciała
na okres powyżej 7 dni, szczególnie że takie naruszenie u pokrzywdzonego, z
uwagi na wskazany guzek, było rezultatem atypowego przebiegu związku
przyczynowego.
Skarżący w konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie
postępowania z uwagi na przedawnienie karalności, ewentualnie o uchylenie
skarżonego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego z dnia 17 sierpnia 2011 r. i
przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł
o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej wniósł również o oddalenie kasacji obrońcy jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wniesiona przez obrońcę skazanego T. K. jest zasadna w zakresie
zarzutu rażącego naruszenia art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k., który to przepis określa
wyjątki od zasady specjalności wyrażonej w art. 607e § 1 k.p.k. Zasada ta oznacza
zakaz ścigania, karania oraz pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności w
celu wykonania kar za wszystkie inne przestępstwa niż te, które stanowiły
podstawę przekazania. Ogranicza więc ona możliwość pociągnięcia do
odpowiedzialności za przestępstwa inne niż te, w związku z którymi nastąpiło
przekazanie. Zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego, gdyż w przepisie
6
art. 607e § 3 k.p.k. określone są wyjątki od zasady specjalności, a więc wskazane
sytuacje, kiedy osoba przekazana może zostać pociągnięta do odpowiedzialności
lub odbyć karę również za przestępstwa, które nie były podstawą przekazania.
Związane są one z uzyskaniem zgody państwa, które przekazało osobę ściganą
(pkt 1 i 8), domniemaną lub wyraźną zgodą osoby przekazanej (pkt 2, 6 i 7) albo
brakiem zagrożenia stosowaniem środków związanych z pozbawieniem wolności
względem osoby przekazanej zarówno w toku postępowania, jak i po wydaniu
wyroku skazującego (pkt 3, 4 i 5).
W ramach wyjątku przewidzianego w art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k., którego to
przepisu obrazę zarzuca obrońca w kasacji, dana osoba może być ścigana lub
skazana za inne przestępstwo niż to, które stanowiło podstawę przekazania, bez
potrzeby wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zgody państwa wykonania
ENA, o ile żaden środek ograniczenia wolności nie jest stosowany na etapie
ścigania lub w toku postępowania karnego zmierzającego do wydania wyroku w
odniesieniu do tego przestępstwa. Stosowanie tymczasowego aresztowania w toku
postępowania karnego o inne przestępstwo niż te, które stanowiło podstawę
przekazania osoby na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, stanowi więc
przeszkodę prawną w jej ściganiu za ten czyn (por. postanowienie SN z dnia 6
maja 2010 r., V KK 222/09, LEX nr 603810; uchwała SN 7 sędziów z dnia 24
listopada 2010 r., I KZP 19/10, OSNKW 2010, z. 12, poz. 103; wyrok Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości z dnia 1 grudnia 2008 r., C-388/08 PPU, LEX nr
477941).
Z uwagi na powyższe, odnosząc się do podniesionego w kasacji w punkcie
2. zarzutu rażącego naruszenia przepisów art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1
pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k.,
konieczne jest przypomnienie istotnych okoliczności związanych z przebiegiem
postępowania w niniejszej sprawie. Z akt sprawy wynika, że T. K. został oskarżony
o popełnienie przestępstwa z art. 233 § 1 d.k.k. w zb. art. 156 § 1 d.k.k. w zw. z art.
10 § 2 d.k.k. w zw. z art. 25 § 2 d.k.k. Sąd Rejonowy w G. uznając, że oskarżony
nie stawiając się na rozprawy utrudnia prowadzenie postępowania, postanowieniem
z dnia 24 lutego 1998 r., w sprawie o sygn. IV K …/97, zastosował wobec
oskarżonego areszt tymczasowy na okres 2 miesięcy, a następnie w dniu 23
7
kwietnia 1998 r. zawiesił postępowanie w sprawie. Po uzyskaniu informacji, że
oskarżony został osadzony, pismem z dnia 11 stycznia 2005 r. tenże Sąd
Rejonowy przekazał Zakładowi Karnemu w S. odpis postanowienia z dnia 24 lutego
1998 r., w odpowiedzi na co otrzymał informację, że z dniem 18 stycznia 2005 r.
zostało wprowadzone do wykonania postanowienie o zastosowaniu tymczasowego
aresztowania w sprawie IV K …/97. W dniu 28 stycznia 2005 r. Sąd Rejonowy w
G. podjął zawieszone postępowanie, a w dniu 18 marca 2005 r., w sprawie o nowej
sygn. akt IV K …/05, przedłużył stosowanie wobec T. K. tymczasowego
aresztowania na okres 3 miesięcy, tj. do dnia 18 czerwca 2005 r. Na rozprawie w
dniu 11 maja 2005 r. oskarżony wskazał, że europejski nakaz aresztowania
stanowiący podstawę jego przekazania z RFN do Polski, nie obejmował będącego
przedmiotem rozpoznania zarzutu z art. 233 § 1 d.k.k., równocześnie oskarżony
oświadczył, iż nie wyraża zgody na prowadzenie tej sprawy. Z pisma Prokuratury
Generalnej w Berlinie wynika, że oskarżony w trakcie prowadzonego postępowania
o wydanie go do Polski na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, nie
zrezygnował z uwzględnienia zasady specjalności. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy
w G. uchylił wobec oskarżonego tymczasowe aresztowanie, a w dniu 28 czerwca
2005 r. ponownie zawiesił postepowanie w sprawie, które po podjęciu przez Sąd
Rejonowy w dniu 26 lipca 2006 r. otrzymało sygn. II K ../05.
Z dołączonych dokumentów do niniejszej sprawy wiadomo natomiast, że T.
K. został zatrzymany na terytorium Republiki Federalnej Niemiec i w dniu 13
grudnia 2004 r. osadzony w Zakładzie Karnym w S. Był on poszukiwany w związku
z wydanym europejskim nakazem aresztowania przez Sąd Okręgowy w G. w dniu
16 września 2004 r., sygn. IV Kop …/04. Wniosek o jego wydanie złożyła
Prokuratura Okręgowa w G., która zarzuciła T. K. popełnienie pięciu przestępstw
polegających na udziale w zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze
zbrojnym, która w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uprowadzała osoby i
pozbawiała je wolności. Akta sprawy wskazują również, że wydanie T. K. przez
niemiecki organ sądowy nastąpiło tylko i wyłącznie w wykonaniu tego ENA, a w
trakcie prowadzonego postępowania w niniejszej sprawie nie uzyskano dodatkowej
zgody strony niemieckiej na ściganie oskarżonego za zarzucane mu w tym
postępowaniu przestępstwo.
8
W tym miejscu wskazać należy na wyjątkową niekonsekwencję w
postępowaniu Sądu Okręgowego w G., która spowodował, iż postępowanie karne
w niniejszej sprawie nie zostało dotychczas zakończone. W dniu 19 grudnia 2007
r. Sąd ten nie uwzględnił wniosku Prokuratora Okręgowego w G. o wystąpienie do
niemieckich organów sądowych o wyrażenie zgody na rozszerzenie ścigania T. K.
o czyn stanowiący przedmiot rozpoznania w niniejszym postępowaniu. Sąd ten
przyjmując błędną wykładnię art. 607 § 3 pkt 4 k.p.k. zauważył, że skoro
postępowanie karne prowadzone przeciwko oskarżonemu w tej sprawie nie wiąże
się ze stosowaniem w danej chwili środka polegającego na pozbawieniu wolności,
to można ścigać oskarżonego za przestępstwo inne, niż te, które stanowiły
podstawę przekazania. Innego zdania był Sąd Okręgowy w G., który wyrokiem z
dnia 17 marca 2010 r., sygn. V Ka …/09, uchylił skazujący wyrok Sądu
Rejonowego w G. z dnia 30 stycznia 2009 r., sygn. II K …/05, wskazując w
uzasadnieniu wyroku, że oskarżony był w trakcie postępowania sądowego
tymczasowo aresztowany, a przyjęcie takiej interpretacji przepisu, jak powyżej
wskazano, jest obejściem zasady specjalności. Podkreślił Sąd również, iż istnieje
możliwość wdrożenia prawidłowego trybu ENA. Jednakże Sąd Okręgowy w G., w
innym składzie, postanowieniem z dnia 2 lutego 2011 r. nie uwzględnił wniosku
Sądu Rejonowego w sprawie o sygn. II K …/10, który w wykonaniu zaleceń Sądu
Odwoławczego, zwrócił się do sądu właściwego o wydanie ENA w tej sprawie. Po
ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy wydał wyrok w dniu 17 sierpnia
2011 r.
Mając powyższe na uwadze należy uznać, że skoro europejski nakaz
aresztowania nie obejmował zgody na ściganie za czyn objęty niniejszym
postępowaniem, oskarżony nie wyraził zgody o jakiej mowa w art. 607e § 3 pkt 7
k.p.k., a w trakcie postępowania toczącego się po sprowadzeniu T. K. do Polski
wprowadzono wobec niego do wykonania tymczasowe aresztowanie, to zawarty w
kasacji obrońcy zarzut naruszenia art. 607e § 3 pkt 4 k.p.k. jest trafny. Z uwagi na
to, że stwierdzone uchybienie jest nie tylko rażące, a jego wpływ na treść wyroku
oczywisty, ale również na to, że dotknięte jest nim także orzeczenie Sądu I
instancji, zasadne jest uchylenie zarówno zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego
9
w G. jak i utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w G. i przekazanie
sprawy temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy nie podzielił natomiast stanowiska obrońcy, że w sprawie
wystąpiła negatywna przesłanka procesowa stanowiąca bezwzględną przyczynę
odwoławczą, co skutkować winno nie tylko uchyleniem wyżej wskazanych
wyroków, ale również umorzeniem postępowania w sprawie. Zauważyć bowiem
należy, że przesłanka procesowa w postaci zgody państwa wydania ma charakter
usuwalny, a więc konieczne jest wdrożenie prawidłowego trybu i podjęcie próby
uzyskania zgody właściwego organu sądowego RFN na objęcie oskarżonego
ściganiem za czyn zarzucany mu aktem oskarżenia w ramach tego postepowania.
Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
ograniczył rozpoznanie kasacji tylko do tego właśnie uchybienia, bowiem jest to
wystarczające do wydania merytorycznego orzeczenia, a rozpoznanie w takiej
sytuacji pozostałych zarzutów jest bezprzedmiotowe.
Zgodnie z treścią art. 527 § 4 k.p.k. wobec uwzględnienia kasacji, nakazano
zwrot T. K. wniesionej przez niego opłaty sądowej w kwocie 450 złotych.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej
wyroku.