Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 160/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Andrzej Ryński
Protokolant Anna Janczak
w sprawie M. W. C.
skazanego z art. 279 § 1 kk i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 9 lipca 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w P.
z dnia 9 czerwca 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej zobowiązania
M. C. do naprawienia szkody na rzecz P. M. przez zapłatę na jego
rzecz kwoty 4.300 złotych (orzeczenie z punktu 2 części
dyspozytywnej wyroku) i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
M. C. oskarżony został o to, że:
1. w okresie od 4 grudnia do 6 grudnia 2010 r. w P., działając z inną
ustaloną osobą, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, na terenie parkingu
samochodowego przy ul. M. dokonał kradzieży z włamaniem do
zaparkowanych trzech samochodów ciężarowych, w ten sposób, że wybił szyby
w drzwiach tych samochodów i zabrał w celu przywłaszczenia radia CB i
radioodtwarzacza, w wyniku czego straty w wysokości 3.272 zł poniósł
właściciel samochodów W. S., a stratę w wysokości 500 zł P. W., to jest o czyn
z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
2. w dniu 7 grudnia 2010 r. w P., działając wspólnie i w porozumieniu z
innymi ustalonymi osobami, z niezamkniętego budynku byłego zakładu
wulkanizacyjnego dokonał zaboru w celu przywłaszczenia 20 sztuk używanych
felg aluminiowych, w tym część z ogumieniem, piłę spalinową marki Stihl,
młotowiertarkę udarową, o łącznej wartości 4.300 zł na szkodę P. M., to jest o
czyn z art. 278 § 1 k.k.
Akt oskarżenia przeciwko M. C. wpłynął do Sądu Rejonowego w P. wraz z
wnioskiem prokuratora o wydanie wyroku skazującego na podstawie art. 335 § 1
k.p.k. Po wyłączeniu sprawy części sprawców do odrębnego rozpoznania oraz po
modyfikacji wniosku za zgodą oskarżonego, Sąd Rejonowy w P., wyrokiem z dnia 9
czerwca 2011 r., uznał M. C. za winnego zarzucanych mu czynów i za czyn z art.
279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności
oraz karę 50 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 20 zł i
za czyn z art. 278 1 k.k. wymierzył mu także karę 1 roku pozbawienia wolności oraz
karę 50 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 20 zł. Sąd
orzekł wobec M. C. karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę
łączną 50 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 20 zł,
przy czym wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo
zawiesił na okres 3 lat próby.
Ponadto, na podstawie art. 72 § 2 k.k. Sąd Rejonowy w P. zobowiązał M. C.
do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwami przez zapłatę na rzecz
pokrzywdzonych: P. M. kwoty 4.300 zł, W. S. kwoty 3.272 zł i P. W. kwoty 500 zł w
terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.
3
Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się z dniem 17 czerwca 2011 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść M. C. wniósł Prokurator Generalny.
Zaskarżył w niej wyrok w części dotyczącej zobowiązania M. C. na podstawie art.
72 § 2 k.k. - w punkcie 2 wyroku - do naprawienia szkody na rzecz P. M.
Prokurator Generalny zarzucił wyrokowi rażące i mające istotny wpływ na
treść orzeczenia naruszenie przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie
art. 72 § 2 k.k., polegające na zobowiązaniu M. C. w punkcie 2 wyroku, na
podstawie art. 72 § 2 k.k. do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz P. M.
kwoty 4.300 zł, podczas gdy zabrane w celu przywłaszczenia na szkodę tego
pokrzywdzonego mienie zostało w większości odzyskane i przekazane
pokrzywdzonemu, a nieodzyskane mienie pokrzywdzony wycenił na 600 zł.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest w stopniu oczywistym zasadna, co
pozwala na jej rozpoznanie i uwzględnienie na posiedzeniu. Przepis art. 72 § 2 k.k.
pozwala na zobowiązanie skazanego do naprawienia szkody w całości lub w
części, chyba że orzeczono środek karny wymieniony w art. 39 pkt 5 k.k.
Zobowiązanie do naprawienia szkody nie stanowi jednak fragmentu orzeczenia o
karze lub środku karnym. Nie jest to, wymierzana przez sąd, w imieniu państwa
dolegliwość, którą ponieść musi sprawca w związku z popełnionym przestępstwem.
Zobowiązanie do naprawienia szkody zmierza jedynie do wyrównania straty, która
wynika z tego przestępstwa. Orzeczenie w tym zakresie związane jest zatem ściśle
z rzeczywistą szkodą jaką poniósł pokrzywdzony i to szkodą rozumianą tak, jak w
prawie cywilnym. Innymi słowy, zobowiązanie do naprawienia szkody nie może z
jednej strony zmierzać do przysporzeń w majątku pokrzywdzonego, z drugiej zaś,
stanowić sensu stricto elementu kary, dolegliwości wymierzanej sprawcy
przestępstwa, która spełniać ma zadania określone między innymi w art. 53 k.k.
Przy ustalaniu wysokości szkody, która powstała w wyniku przestępstwa
brać należy pod uwagę, tak jak w przedmiotowej sprawie, nie tylko obiektywną
wartość skradzionych przedmiotów, ale również konieczne jest uwzględnienie
wartości skradzionego mienia, które zostało odzyskane przez pokrzywdzonego. O
4
ile przedmioty odzyskane nie zostały zniszczone, uszkodzone, czy zużyte, to
pokrzywdzony w tym zakresie z reguły nie ponosi rzeczywistej szkody. Sąd
orzekając w sprawie M. C., bez względu na treść uzgodnionego wniosku, zbadać
zatem powinien jaką rzeczywistą szkodę ponieśli pokrzywdzeni. Lektura zeznań
pokrzywdzonego P. M., a także treść innych dokumentów znajdujących się w
aktach sprawy wskazuje, że pokrzywdzony ten odzyskał znaczną część
skradzionych felg i narzędzi. W toku przesłuchania w dniu 14 grudnia 2010 r.
(k.194-195 akt) zeznał, że wartość mienia, którego nie odzyskał, to jest sześciu felg
i dwóch opon - wynosi 600 zł. W tym stanie rzeczy zobowiązanie oskarżonego do
zapłaty na rzecz tego pokrzywdzonego kwoty 4.300 zł uznać należy za rażąco
wadliwe. Realizacja tego zobowiązania nie prowadziłaby, przynajmniej w znacznej
części, do naprawienia szkody, a spowodowałaby wystąpienie korzyści w majątku
P. M. Nie taki natomiast jest cel przepisu art. 72 § 2 k.k. wskazanego przez sąd w
punkcie 2 części dyspozytywnej wyroku.
W tej sytuacji konieczne stało się uchylenie zaskarżonego kasacją wyroku,
ale jedynie w części obejmującej w punkcie 2 zobowiązanie do naprawienia szkody
na rzecz P. M. W tym zakresie Sąd Rejonowy w P. dokonać powinien ustaleń co
do wysokości rzeczywistej szkody, jaką poniósł P. M. w wyniku przypisanego M. C.
przestępstwa. Po ustaleniu wysokości realnej szkody sąd ponownie orzec powinien
w tym zakresie respektując brzmienie i sens przepisu art. 72 § 2 k.k.