Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 80/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie K. C.
skazanego z art. 178a § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 1 sierpnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego
z dnia 14 września 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
K. C. został oskarżony o to, że: w dniu 12 czerwca 2012 r. w W. na ul. W. 2,
umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym określone w art. 45
ust. 1 ustawy- Prawo o ruchu drogowym w ten sposób, że znajdując się w stanie
2
nietrzeźwości: I badanie – 0,45 mg/l, II badanie – 0,39 mg/l, III badanie -0,41 mg/l
alkoholu w wydychanym powietrzu, kierował samochodem marki Fiat 170, to jest o
czym z art. 178a § 1 k.k.
Prokurator w akcie oskarżenia zawarł sporządzony na podstawie art. 335 § 1
k.p.k., wniosek o skazanie K. C. bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie mu
uzgodnionej z nim kary: roku i trzech miesięcy pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres lat czterech, grzywny w
wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł każda, a także środków karnych: zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres trzech
lat i świadczenia pieniężnego w kwocie 500 zł na cel społeczny wskazany przez
sąd.
Wyrokiem z dnia 14 września 2012 r., wydanym na posiedzeniu, pod
nieobecność stron, Sąd Rejonowy uznał K. C. za winnego popełnienia zarzucanego
mu czynu i na podstawie art. 178a § 1 k.k. skazał go na karę roku i trzech miesięcy
pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art.
70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił na czteroletni okres próby, na podstawie art.
71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych,
ustalając na podstawie art. 33 § 3 k.k. wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10
zł; na podstawie art. 49 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne
w kwocie 500 zł na rzecz Funduszu Pomocy Poszkodowanym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej, na podstawie art. 63 § 2 k.k. na poczet orzeczonego zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania prawa
jazdy od dnia 1 czerwca 2012 r. do dnia wyroku, obciążył oskarżonego kosztami
sądowymi w kwocie 440 zł.
Wszystkie te powyższe rozstrzygnięcia, a nadto orzeczenia wydane na
podstawie art. 63 § 1 i § 2 k.k., zostały zawarte w wyroku w ośmiu kolejnych
punktach, przy czym – w tej numeracji – brak było punktu IV-ego.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 22 września 2012 r., przy czym stronom
doręczono jego odpisy zawierające punkt IV-ty, a w nim rozstrzygnięcie o
orzeczeniu wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych na okres trzech lat.
3
Kasację od wyroku wydanego w dniu 14 września 2012 r., wniósł w dniu 18
marca 2013 r., na niekorzyść oskarżonego Prokurator Generalny.
Zaskarżył ten wyrok w całości i zarzucił mu: rażące i mające istotny wpływ na
treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego art. 343 § 7 k.p.k. w
zw. z art. 335 § 1 k.p.k., polegające na nieorzeczeniu wobec K.C. za czyn z art.
178a § 1 k.k. obligatoryjnego środka zakazu prowadzenia pojazdów, pomimo
uwzględnienia wniosku prokuratora o skazanie oskarżonego bez przeprowadzenia
rozprawy i wymierzenie mu uzgodnionych z nim kar i środków karnych, w tym
zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na
okres trzech lat, co skutkowało rażącym naruszeniem przepisu prawa materialnego
– art. 42 § 2 k.k., z równoczesnym wydaniem rozstrzygnięcia o zaliczeniu
oskarżonemu na poczet de facto nieorzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów
okresu zatrzymania prawa jazdy od dnia 12 czerwca do dnia wyroku, co stanowi
sprzeczność w treści orzeczenia uniemożliwiającej w tej części jego wykonanie, w
rozumieniu art. 439 § 1 pkt 7 k.p.k.
i wniósł o: uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna.
Zaskarżony nią wyrok wydano z oczywistą obrazą, przywołanych w zarzucie
kasacji, przepisów prawa procesowego i materialnego.
Charakter i zakres naruszenia tych przepisów, to jest art. 343 § 7 k.p.k. w
zw. z art. 335 § 1 k.p.k. oraz art. 42 § 2 k.k., przesądza o uznaniu zaistnienia
istotnego wpływu tego uchybienia na treść zaskarżonego kasacją wyroku.
Nie ulega wątpliwości, że złożony wraz z aktem oskarżenia przez
prokuratora, w trybie art. 335 § 1 k.p.k., wniosek postulował wymierzenie K. C.,
także środka karnego w postaci orzeczenia „zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych na okres 3 lat” (k. 39).
Równie bezsporne jest i to, że zaskarżony wyrok, tego rozstrzygnięcia nie
zawiera (k. 49-50).
Stad też oczywiste jest stwierdzenie, że Sąd Rejonowy, wydając takiej treści
wyrok, rażąco uchybił art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k.
4
Orzekając w trybie tych przepisów, sąd jest bowiem zobligowany do
zbadania, złożonego na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. przez prokuratora, wniosku
pod względem formalnym, a także merytorycznym, i wydając w oparciu o ten
wniosek wyrok na posiedzeniu, bez przeprowadzenia rozprawy, jest obligowany
uwzględnić wszystkie te postulaty, które on zawiera, będące następstwem
porozumienia procesowego zawartego w toku postępowania przygotowawczego
przez prokuratora i podejrzanego. Sąd może ten wniosek zmodyfikować, i tym
samym wydać wyrok nie respektujący jego pierwotnej treści, tylko wówczas, gdy,
na te wprowadzone przez siebie zmiany, uzyska zgodę obu stron tego
porozumienia. Gdy tak się jednak nie stanie, wówczas – mocą treści przepisu art.
343 § 7 k.p.k. – Sąd powinien rozpoznać tę sprawę na zasadach ogólnych.
W rozpoznanej sprawie, treść zaskarżonego wyroku, pozwala wnioskować o
tym, że Sąd Rejonowy tych wymagań nie respektował. Wydał bowiem zaskarżony
wyrok, który nie uwzględniał wszystkich elementów owego zawartego przez
prokuratora z oskarżonym porozumienia. Tym samym rażąco uchybił obu
przywołanym powyżej przepisom prawa procesowego.
Następstwem tego uchybienia, była rażąca obraza prawa materialnego, to
jest art. 42 § 2 k.k. Zgodnie z jego treścią sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich
pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia
przestępstwa określonego w § 1 tego przepisu m.in. był w stanie nietrzeźwości.
Nie ulega wątpliwości, ze Sąd Rejonowy tego rodzaju przestępstwo K. C.
przypisał, skoro zaskarżonym wyrokiem uznał go sprawcą występku z art. 178a § 1
k.k., którego miał się on dopuścić będąc w stanie nietrzeźwości.
W tych warunkach orzeczenie wobec oskarżonego wspomnianego środka
karnego było – mocą przepisu art. 42 § 2 k.k. – obligatoryjne.
Zaniechanie jego orzeczenia stanowiło zatem rażącą obrazę tego przepisu i
miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Nie zawierał on bowiem tych
wszystkich rozstrzygnięć, które (stosownie do obowiązujących przepisów) powinien
był zawierać.
Jednoznaczności powyższych konstatacji nie przeczy fakt, że ujawnione w
sprawie okoliczności pozwalają (ale tylko) przypuszczać, iż owo zaniechanie w
zaskarżonym wyroku orzeczenia wobec oskarżonego środka karnego, było
5
następstwem technicznego błędu, nie zaś rzeczywistej woli Sądu, który ten wyrok
wydał.
Świadczy o tym, wspomniany już brak w tym wyroku orzeczenia
oznaczonego cyfrą IV, jak również zamieszczenie w nim (jako oznaczonego cyfrą
VI) rozstrzygnięcia o zaliczeniu, na podstawie art. 63 § 2 k.k., na poczet
orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (którego wyrok de
facto nie zawiera) oskarżonemu okresu zatrzymania jego prawa jazdy.
Niemniej jednak owe przypuszczenia są pozbawione jakiegokolwiek
znaczenia dla oceny zasadności rozpatrywanej kasacji. Miarodajne jest bowiem
przy tym nie to co Sąd zamierzał w zaskarżonym nią wyroku zawrzeć, ale to co w
nim rzeczywiście orzekł.
O tym zaś zawsze świadczy to co w oryginale, znajdującego się w aktach
sprawy, wyroku zamieszczono.
Nie może też przy tym budzić wątpliwości i to, że w następstwie stwierdzonej
sytuacji (brak w wyroku orzeczenia o zakazie prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych, przy równoczesnym zamieszczeniu w nim, wspomnianego,
wydanego w trybie art. 63 § 2 k.k., orzeczenia o zaliczeniu oskarżonemu na poczet
tego zakazu okresu zatrzymania prawa jazdy), zaistniała sprzeczność w treści
wyroku uniemożliwiająca, w tej części, jego wykonanie, w rozumieniu art. 439 § 1
pkt 7 k.p.k.
Ta stwierdzona sprzeczność, wprost dotycząca orzeczenia co do środka
karnego, z uwagi na swój charakter, nie podlegała bowiem ani wyjaśnieniu w trybie
art. 13 § 1 k.k.w. (skoro brak było w ogóle w wyroku orzeczenia o takim środku
karnym, toteż za bezprzedmiotowe musiałyby być uznane wymagane, w tym
przepisie, wątpliwości co do jego wykonania), ani też skorygowaniu w trybie
wskazanym w art. 105 § 1-3 k.p.k. (skoro dotyczą merytorycznego rozstrzygnięcia,
którego zaskarżony wyrok nie zawiera, a takie „sprostowanie” oznaczałoby nie tylko
potrzebę – w tymże postępowaniu - wydania takiego rozstrzygnięcia, ale i
określenia okresu tego zakazu, co razem niewątpliwie przekracza samą możliwość
uznania tego, stwierdzonego w wyroku, braku za oczywistą omyłkę pisarską, którą
to przecież tylko można w takim trybie prostować). Równocześnie stwierdzona
sytuacja z pewnością kwalifikuje się do uznania jej za tą przewidzianą w art. 439 §
6
1 pkt 7 k.p.k., skoro zaniechanie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, przy
równoczesnym zaliczeniu na poczet tego zakazu, okresu zatrzymania prawa jazdy
oskarżonego, uniemożliwia wykonanie – w tej części – tego orzeczenia.
Reasumując, stwierdzone w sprawie uchybienia skutkowały – z uwagi na ich
charakter (też mające postać bezwzględnej przyczyny odwoławczej) koniecznością
uchylenia w całości zaskarżonego wyroku.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy uwzględni powyższe wnioski i
spostrzeżenia, unikając tych uchybień których to stwierdzenie warunkowało
skuteczność rozpoznawanej kasacji.
Z tych wszystkich względów, orzeczono jak wyżej.