Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 231/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSN Józef Szewczyk
Protokolant Danuta Bratkrajc
w sprawie K. W.
skazanego z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 21 sierpnia 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w B.
z dnia 5 września 2012 r.
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem zaocznym z dnia 5 września 2012 r., Sąd Rejonowy w B. uznał K.
W. za winnego 9 czynów wypełniających dyspozycję art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64
§ 1 k.k. i na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art.91 § 1 k.k. wymierzył
oskarżonemu karę roku pozbawienia wolności.
Wyrok ten został doręczony oskarżonemu w dniu 26 marca 2013 r., zaś
uprawomocnił się w dniu 3 kwietnia 2013 r.
Kasację na korzyść oskarżonego złożył Prokurator Generalny zarzucając
wyrokowi „rażące i mogące mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie
przepisów prawa procesowego, tj. art. 6 k.p.k., art. 139 § 1 k.p.k. i art. 479 § 1 k.p.k.,
polegające na błędnym uznaniu, że podjęte przez M. W. (żonę oskarżonego –
przyp. SN) w dniu 30 lipca 2012 r. w terminie wezwanie do stawienia się na
rozprawę, wysłane na adres oskarżonego – zostało mu doręczone i że zaistniały
warunki do rozpoznania sprawy pod nieobecność oskarżonego, a następnie
wydania wyroku zaocznego, w sytuacji gdy oskarżony przebywał w tym czasie w
zakładzie karnym, co w konsekwencji pozbawiło go prawa do obrony.”
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna.
W wykonaniu dyspozycji art. 475 k.p.k. wysłano na wskazany przez
oskarżonego w postępowaniu przygotowawczym adres: odpis aktu oskarżenia i
wezwanie na rozprawę w dniu 28 marca 2012 r. Dokumenty te odebrał dorosły
domownik (kuzynka oskarżonego) w dniu 3 lutego 2012 . (k. 214). Brak było jednak
podstaw do uznania, że doręczenie nastąpiło w trybie art. 132 § 2 k.p.k., albowiem
M. W. – żona oskarżonego powiadomiła Sąd w dniu 13 lutego 2012 r., że od dnia 5
października 2011 r. przebywa on w zakładzie karnym w Austrii (k. 207).
Dysponując tą wiedzą oraz wynikającą z faktu, że jeden z zarzutów dotyczył
przestępstwa popełnionego w lipcu 2011 r. w Wiedniu, Sąd Rejonowy zwrócił się do
Komendy Miejskiej Policji w J. o doręczenie oskarżonemu wezwania na rozprawę w
dniu 5 lipca 2012 r. ale również o ustalenie, czy przebywa on nadal w zakładzie
karnym w Austrii. Sąd wyznaczając kolejny termin rozprawy na 5 września 2012 r.
(poprzednia rozprawa nie doszła do skutku z powodu wyłączenia sędziego) nie miał
3
żądanej informacji z Komendy ani dowodu doręczenia przez Policję wezwania
oskarżonemu na dzień 5 lipca 2012 r. Mimo to wezwanie na rozprawę w dniu 5
września 2012 r. zostało wysłane na adres podany w dochodzeniu przez
oskarżonego, odebrane przez żonę – M. W. (k. 237) i uznane przez Sąd za
odebrane , który na podstawie art. 479 § 1 k.p.k. postanowił „prowadzić
postępowanie bez udziału oskarżonego, albowiem oskarżony nie stawił się na
rozprawę główną, któremu doręczono wezwanie na rozprawę główną, (…) nie
przedłożył usprawiedliwienia i nie wniósł o odroczenie rozprawy”. Dopiero w dniu 21
grudnia 2012 r. w toku czynności wykonawczych Sąd stwierdził, że oskarżony jest
pozbawiony wolności w Polsce od dnia 16 maja 2012 r., odbywając kary w innych
sprawach do dnia 8 lutego 2014 r. w Areszcie Śledczym w S. (k. 268 – 269).
Z przytoczonych okoliczności, a zwłaszcza z informacji uzyskanej przez Sąd
od żony oskarżonego – M. W., oraz czynności poleconych Komendzie Policji w J., a
niewykonanych przez nią, wynikało, że nie mógł mieć zastosowania przepis art.
132 § 2 k.p.k., ponieważ nie wchodziła w grę „chwilowa nieobecność adresata”.
W kasacji omyłkowo wskazano jako naruszony art. 139 § 1 k.p.k., co wynika
z treści zarzutu, w którym mowa o podjęciu wezwania przez żonę oskarżonego, bez
poczynienia na nim przez doręczyciela adnotacji naprowadzających na przesłanki z
powołanego przepisu, oraz nieodwołania się Sądu Rejonowego do jego treści. Sąd
słusznie tego nie uczynił, skoro art. 139 § 1 k.p.k. ma zastosowanie, gdy strona
zmieniła miejsce zamieszkania lub pobytu w następstwie swobodnie
podejmowanych przez nią decyzji.
Doszło więc do rażącego uchybienia dyspozycji art. 132 § 2 k.p.k., ale też
wskazanego w skardze art. 479 § 1 k.p.k., bo w rzeczywistości nie doręczono
oskarżonemu wezwania w formie zastępczej (art. 132 § 2 k.p.k.) ani za
pośrednictwem administracji zakładu karnego (art. 134 § 2 k.p.k.). Natomiast
rażące naruszenie prawa do obrony oskarżonego (art. 6 k.p.k.) nastąpiło przez to,
że nie otrzymał on aktu oskarżenia (wtedy pierwszy raz wadliwie zinterpretowano
art. 132 § 2 k.p.k.) nie mógł wziąć udziału w rozprawie, gdyż nie wiedział o jej
terminie i nie został na nią doprowadzony, nie mógł więc złożyć wyjaśnień i
oświadczeń co do przeprowadzonych dowodów.
4
Wobec zaistniałego rażącego naruszenia wskazanych wyżej przepisów (art.
6 k.p.k., 132 § 2 k.p.k. i 479 § 1 k.p.k.), prawidłowo opisanego w zarzucie kasacji i
jej uzasadnieniu, co mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku, i oceny o oczywistej
zasadności kasacji, uwzględniono ją w całości na posiedzeniu.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd zapewni udział oskarżonego w rozprawie
głównej, jeżeli będzie pozbawiony wolności i wyrazi wolę uczestnictwa w niej.