Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 17/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący)
SSN Jan Bogdan Rychlicki
SSN Jerzy Steckiewicz (sprawozdawca)
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Juliusza Balceraka
w sprawie z wniosku C. B. o zadośćuczynienie, po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej
na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2013 r., apelacji wniesionej przez pełnomocnika C.
B. od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 22 maja 2013 r.,
1. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,
2. kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w B. z dnia 15 czerwca 1950 r., C.
B. skazany został na karę więzienia w wysokości 6 lat (z zaliczeniem okresu
tymczasowego aresztowania od dnia 22 marca 1950 r.), utratę praw publicznych i
obywatelskich praw honorowych na 2 lata i przepadek całego mienia, po uznaniu
2
go za winnego popełnienia przestępstwa określonego w art. 87 KKWP w zw. z art.
86 § 2 KKWP.
Wyrok ten utrzymany został w mocy postanowieniem Najwyższego Sądu
Wojskowego z dnia 17 sierpnia 1950 r.
W dniu 13 marca 1953 r. Wojskowy Prokurator Okręgowy w B.,
postanowieniem, na mocy ustawy z dnia 22 listopada 1952 r., złagodził skazanemu
karę więzienia o jedną trzecią, tj. do 4 lat.
Postanowieniem Zgromadzenia Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego w
Warszawie z dnia 15 lipca 1953 r., na mocy ustawy z dnia 31 października 1951 r.
o warunkowym przedterminowym zwalnianiu osób odbywających karę pozbawienia
wolności, C. B. w dniu 18 lipca 1953 r. opuścił zakład karny.
Postanowieniem Zgromadzenia Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego w
Warszawie z dnia 23 września 1959 r., wydanym po wniesieniu rewizji Naczelnego
Prokuratora Wojskowego, wyrok z dnia 15 czerwca 1950 r. i postanowienie
Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 17 sierpnia 1950 r. zostały uchylone, a
postępowanie wobec C. B. umorzone z braku cech przestępstwa oraz
dostatecznych dowodów winy.
Postanowieniem Sądu Okręgu Wojskowego w B. z dnia 17 grudnia 1959 r.,
C. B. przyznano za niesłuszne skazanie odszkodowanie (30.000 zł) i
zadośćuczynienie (6000 zł).
W dniu 8 czerwca 2012 r. C. B. wystąpił do Wojskowego Sądu Okręgowego
w P. z wnioskiem o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia uzupełniającego w
kwocie 300 000 zł.
Wniosek uzasadnił uciążliwościami wynikającymi z odbywanej kary: ciężka
praca w kopalni, złe warunki bytowe, utrata zdrowia.
Wyrokiem z dnia 22 maja 2013 r., Wojskowy Sąd Okręgowy w P., uznając,
że przemawiają za tym względy słuszności, zasądził na rzecz C. B. uzupełniające
zadośćuczynienie w wysokości 84 555,59 zł.
Sąd poprzednio przyznane zadośćuczynienie uznał za niewystarczające, nie
wzięto bowiem wówczas dostatecznie pod uwagę uciążliwości odbywania kary,
niedożywienia skazanego, charakteru i warunków pracy, którą wykonywał w kopalni
oraz doznanego uszczerbku zdrowia. Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd
3
odwołał się do „podobnych spraw rozpoznawanych w tut. Sądzie”. Określił, że C. B.
należało przyznać zadośćuczynienie w wysokości 2 500 zł za każdy miesiąc
pozbawienia wolności, co pomnożone przez czas odbywania kary i po odliczeniu
już przyznanej rekompensaty (po odpowiednim przeliczeniu), dało podaną wyżej
kwotę.
Apelację od tego orzeczenia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.
Zarzucając obrazę art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 i 2 k.p.k., przez nienależyte
rozważenie argumentów zawartych we wniosku, a przez to zasądzenie kwoty
zadośćuczynienia odbiegającej znacznie od żądanej, wniósł o jej podwyższenie do
300 000 zł, albo „znacząco wyższej od zasądzonej”.
W uzasadnieniu apelacji podniesiono okoliczności ujawnienia przez
wnioskodawcę przed wydaniem zaskarżonego wyroku (przesłuchany został przez
sędziego delegowanego), a mianowicie: „sposób traktowania w śledztwie,
wielokrotne i wielogodzinne nocne przesłuchania, bicie, naruszenie nietykalności
cielesnej” oraz skutki zdrowotne wynikające z odbywania kary.
Uznając apelację za nieuzasadnioną Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przede wszystkim należy podnieść, że zasadą jest, iż nie zasądza się po raz
wtóry zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, podobnie jak odszkodowania za
poniesioną szkodę.
Wyjątkowo tylko, gdy przemawiają za tym względy słuszności, od zasady tej
można odstąpić.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. w zaskarżonym wyroku uznał za słuszne
żądanie dodatkowego (uzupełniającego) zadośćuczynienia i po jego zasądzeniu
swój wyrok wyczerpująco uzasadnił. Wskazał na wszystkie te okoliczności, na które
powołał się pełnomocnik, a wcześniej wnioskodawca. Wysokość zadośćuczynienia
za doznaną krzywdę należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego i może
być korygowana tylko wówczas, gdy jest niewspółmierna do stopnia i
długotrwałości cierpień związanych z niesłusznie odbywaną karą pozbawienia
wolności oraz jeżeli w sposób oczywisty i rażący nie odpowiada relewantnym
okolicznościom występującym w danej sprawie (zob. postanowienie SN z dnia 18
grudnia 2012 r., sygn. akt III KK 275/12, Lex nr 1232288).
4
Sąd Najwyższy podziela argumenty przedstawione w zaskarżonym wyroku.
Na marginesie zwraca uwagę, że Sąd Okręgowy w S. V Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 grudnia 2009 r., przyznał
(poczynając od dnia 30 października 2007 r.) C. B. prawo do renty z tytułu
całkowitej niezdolności do pracy w związku z uwięzieniem z przyczyn politycznych.
Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.