Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 52/13
POSTANOWIENIE
Dnia 18 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o jednorazowe odszkodowanie dla członka rodziny po zmarłym ubezpieczonym z
tytułu wypadku przy pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 września 2013 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ś.
z dnia 10 maja 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 maja 2013 r. Sąd Okręgowy– Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych Wydział VII odrzucił skargę wnioskodawczyni J. B. o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z
dnia 13 czerwca 2011 r., oddalającego jej apelację od wyroku Sądu Rejowego z
dnia 16 lutego 2011 r., który oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 września 2010 r. o odmowie przyznania
jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci jej męża w związku z wypadkiem w
miejscu pracy w dniu 15 lutego 2008 r.
2
Sąd Apelacyjny „po zbadaniu skargi pod względem jej wymogów formalnych”
uznał, że jakkolwiek wnioskodawczyni „powołała ustawowe podstawy wznowienia,
to jednak w rzeczywistości podstawy te - także w świetle samego uzasadnienia
skargi - nie występują, w związku z czym skarga podlega odrzuceniu”. W skardze o
wznowienie powołała się bowiem na wydanie w dniu 6 marca 2013 r. opinii
biegłego sądowego kardiologa w innej sprawie toczącej się przed Sądem
Okręgowym, z odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 2 września 2010 r.
odmawiającej jej prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po
zmarłym mężu. Z opinii tej wynikało, że „zrzucanie koksu do magazynku kotłowni
było współsprawczą przyczyną wystąpienia zawału serca”. W ocenie Sądu,
powołanie się na tę opinię nie wypełnia przesłanki z art. 403 § 2 k.p.c., ponieważ
nie jest „wykryciem” nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które istniały w toku wcześniej zakończonego postępowania, ale nie zostały w nim
powołane, a jedynie powołaniem się na kolejną opinię dotyczącą oceny stanu
faktycznego, która nie stanowi dowodu, jakiego strona reprezentowana przez
fachowego pełnomocnika nie mogła powołać lub przeprowadzić w prawomocnie
zakończonym postępowaniu. Ponadto, opinia ta zawiera jedynie nową oceną stanu
faktycznego odmienną od ustalonego w prawomocnie zakończonym postępowaniu,
a nie nowym faktem lub dowodem w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Zatem wbrew
twierdzeniom skarżącej nie doszło do wykrycia takich okoliczności faktycznych lub
środków dowodowych, z których nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu
i nie było podstaw do wznowienia postępowania z art. 403 § 2 k.p.c.
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi wnioskodawczyni
domagała się jego uchylenia i przekazania skargi o wznowienie postępowania do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu oraz zasądzenia na jej rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego. Zarzuciła: 1/ naruszenie przepisów
postępowania, a mianowicie art. 410 § 1 k.p.c. w związku z art. 403 § 2 k.p.c. przez
przyjęcie, że istniały przesłanki do odrzucenia skargi z braku ustawowej podstawy,
mimo że jako ustawową podstawę wskazała art. 403 § 2 k.p.c., a podstawą tej
skargi są takie okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogły mieć
wpływ na wynik sprawy, a z których strona, „co oczywiste nie mogła skorzystać w
poprzednim postępowaniu”, 2/ błąd w ustaleniach faktycznych polegający na
3
przyjęciu, że w uzasadnieniu skargi nie wyjaśniono, na czym polegało „wykrycie”
środka dowodowego, mimo iż faktycznie okoliczność ta wynikała wprost z
uzasadnienia skargi, a polegała na pojawieniu się nowej opinii biegłego lekarza
internisty kardiologa w sprawie VII U …/11, „z której jednoznacznie wynika, że
współsprawczą przyczyną zawału serca i zgonu męża powódki była przyczyna
zewnętrzna związana z wykonywaniem obowiązków pracowniczych tj. zrzucanie
koksu do magazynu kotłowni”.
Zdaniem wnoszącej zażalenie Sąd Apelacyjny badając przesłanki
wznowienia postępowania wskazane w skardze bezpodstawnie dokonał ich
merytorycznej oceny. Tymczasem w zakresie kontroli określonej w art. 410 k.p.c.
Sąd bada spełnienie łączne dwóch warunków: zachowania przepisanego terminu
do jej wniesienia i oparcia jej na ustawowych podstawach. Na tym etapie nie jest
dopuszczalna merytoryczna ocena zasadności skargi, lecz tylko i wyłącznie ocena
formalna, czy skarga opiera się na ustawowej podstawie, a więc czy skarżący
wskazał podstawę do wznowienia i czy odpowiada ona jednej z przyczyn
uzasadniających wznowienie postępowania. Ponadto Sąd popełnił „błąd w
ustaleniach faktycznych (...) polegający na przyjęciu, że w uzasadnieniu skargi nie
wyjaśniono na czym polegało ‘wykrycie’ środka dowodowego, mimo iż faktycznie
okoliczność ta wynikała wprost z treści uzasadnienia przedmiotowej skargi”.
Skarżąca wskazała, że wykrycie, o którym mowa w art. 403 § 2 k.p.c. sprowadzało
się do ujawnienia nowych okoliczności faktycznych istniejących w chwili
wyrokowania, bowiem „opinia biegłej z dnia 13.02.2013 r. ujawniła okoliczności
faktyczne mające wpływ na treść orzeczenia w postępowaniu w stosunku do
którego powódka żąda wznowienia”. Okoliczność była na wcześniejszym etapie dla
wnoszącej zażalenie niedostępna, gdyż „ujawnione okoliczności faktyczne, mające
kluczowy wpływ na treść orzeczenia w sprawie o sygn. VII Ua …/11, wymagają
niewątpliwie wiadomości specjalnych, których pozbawiona jest powódka, nadto
specyfika schorzenia będącego przyczyną zgonu (jej męża) uniemożliwiała
wcześniejsze wykrycie tego patologicznego stanu i jego ewentualnych związków ze
zgonem, aczkolwiek kwestie te powinny być ustalane w zakresie oceny
merytorycznej skargi, a nie formalnej”.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Treść zażalenia na postanowienie Sądu drugiej instancji (Sądu Okręgowego
w Ś.- Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) z dnia 10 maja 2013 r., odrzucające
skargę o wznowienie postępowania, nie zawiera nic nowego (nihil novi), oprócz
polemiki z podstawami, okolicznościami i uzasadnieniem, zawartymi w
zaskarżonym postanowieniu, które można jedynie uzupełnić uwagą, że w sprawie o
jednorazowe odszkodowanie - przy wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia
49.000 zł - skarżąca mogła domagać się weryfikacji kasacyjnej prawomocnie
zakończonego postępowania, w którym ten sam pełnomocnik procesowy mógłby
zgłaszać zarzuty przeciwko jej osądowi w zakresie opisanym w skardze o
wznowienie postępowania, w tym kontestować na przykład nieuwzględnienie
wniosków o powołanie innego biegłego lub nieuwzględnienie wniosku o
zawieszenie postępowania. Dlatego chybiony okazał się zarzut skargi o rzekomym
wykryciu nowego środka dowodowego w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. - w postaci
opinii biegłego sądowego kardiologa, który inaczej (odmiennie) ocenił wypadkowy
charakter zgonu męża skarżącej w innej sprawie „VII U …/11 Sądu Okręgowego w
Ś. w przedmiocie renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego” i to w sytuacji,
gdy nie jest znany (nie wynika z dostępnych akt) wynik procesu o rentę
powypadkową. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie stanowi podstawy
wznowienia taki środek dowodowy, z którego strona mogła potencjalnie skorzystać
w poprzednim prawomocnie zakończonym postępowaniu, gdyby skorzystała z
dopuszczalnego środka zaskarżenia (skargi kasacyjnej). Nadal procesową zasadą
prawną pozostaje pogląd prawny wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r. (OSNC 1969, nr 12, poz. 208), iż
środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się wyroku, nie stanowi
podstawy wznowienia postępowania przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. Oznaczało
to w szczególności, że podstawą wznowienia postępowania nie może być
ujawnienie opinii biegłego, który odmiennie ocenił stan faktyczny i wypadkowy
charakter tego samego zdarzenia w innej sprawie o powypadkową rentę rodzinną,
tj. dowód, którego strona skarżąca nie podjęła wskutek zaniechania skorzystania z
adekwatnych środków procesowych w prawomocnie zakończonym postępowaniu o
5
jednorazowe odszkodowanie, skoro nie wniosła przedmiotowo dopuszczalnej
skargi kasacyjnej w prawomocnie zakończonym procesie o jednorazowe
odszkodowanie w kwocie 49.000 zł. W sprawie ze skargi o wznowienie
prawomocnie zakończonego postępowania wykluczone jest prowadzenie lub
weryfikowanie dowodu, z którego strona mogła skorzystać w prawomocnie
zakończonym postępowaniu, co potwierdza utrwalona judykatura (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2012 r., II CZ 18/12, LEX nr
1232766 lub z dnia 5 października 2012 r., IV CZ 64/12, LEX nr 1232815). W
aktualnym stanie prawnym dopuszczalne jest odrzucenie skargi o wznowienie
postępowania w razie powołania formalnej podstawy wznowienia, które w istocie
rzeczy nie została oparta (jest nieoparta) na wskazanej podstawie prawnej (art. 410
§ 1 k.p.c., por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r., IV CZ
151/12, LEX nr 1293826). W konsekwencji zażalenie podlegało oddaleniu na
podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.