Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KZ 67/13
POSTANOWIENIE
Dnia 18 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak
w sprawie z wniosku K. A.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 18 września 2013 r.,
zażalenia pełnomocnika wnioskodawcy na zarządzenie Zastępcy
Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 5 sierpnia 2013r., odmawiające przyjęcia kasacji
p o s t a n a w i a:
uchylić zaskarżone zarządzenie, a także postanowienie Sądu
Apelacyjnego z dnia 1 sierpnia 2013 r., i sprawę przekazać do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
UZASADNIENIE
W dniu 30 marca 2012 r. pełnomocnik K. A. – adw. J. U. wniósł kasację od
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 6 listopada 2012 r., wraz z wnioskiem o
przywrócenie terminu do jej wniesienia (k. 416-421, t. III). Postanowieniem z dnia 1
sierpnia 2013 r., Sąd Apelacyjny nie uwzględnił tego wniosku, a w konsekwencji
Zastępca Przewodniczącego Wydziału, zarządzeniem z dnia 5 sierpnia 2013 r.
odmówił, na podstawie art. 524 § 1 k.p.k., przyjęcia kasacji, jako wniesionej po
terminie.
Na powyższe zarządzenie zażalenie złożył pełnomocnik K. A., zarzucając
naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 117 § 1 k.p.k. poprzez nie
zawiadomienie pełnomocnika wnioskodawcy o posiedzeniu Sądu wyznaczonym w
przedmiocie przywrócenia terminu do wniesienia kasacji, a w konsekwencji –
2
rozpoznanie sprawy w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji bez udziału wnioskodawcy i jego pełnomocnika i bez umożliwienia tym
osobom wypowiedzenia się w sprawie i złożenia niezbędnych wyjaśnień. Nadto
zarzucono błędne ustalenia faktyczne w zakresie przesłanek przywrócenia terminu i
stwierdzonej zależności tych przesłanek od woli i wiedzy wnioskodawcy, a w
konsekwencji – bezpodstawne odmówienie przyjęcia kasacji.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zarządzenia i ponowne rozpoznanie
sprawy w przedmiocie – w pierwszej kolejności przywrócenia terminu do wniesienia
kasacji, a w drugiej kolejności – przyjęcia tej kasacji do rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie i podniesiony w nim w pkt I zarzut pełnomocnika wnioskodawcy
okazały się zasadne, co skutkowało wydaniem decyzji o charakterze kasatoryjnym.
W pierwszej kolejności wskazać trzeba, na co zwracał uwagę uprzednio
orzekający w przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25
czerwca 2013 r., sygn. akt V KZ 44/13 (k.446, t. III), że przepisy art. 528 § 2 w zw. z
art. 447 § 3 k.p.k. nie pozostawiają wątpliwości co do tego, iż niepodlegająca
zaskarżeniu decyzja o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia kasacji (art.
528 § 1 pkt. 3 k.p.k.) może być przedmiotem zarzutów podnoszonych w zażaleniu
na zarządzenie odmawiające, z tego powodu, przyjęcia skargi.
Trafny zatem okazał się zarzut pełnomocnika, który wskazał, że w toku
procedowania przez Sąd Apelacyjny w przedmiocie przywrócenia terminu do
wniesienia kasacji w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia art. 117 § 1
k.p.k. poprzez niezawiadomienie przez Sąd o terminie tego posiedzenia ani
wnioskodawcy ani jego pełnomocnika.
Jak wynika z zarządzenia z dnia 22 lipca 2013 r. o wyznaczeniu terminu
posiedzenia na dzień 1 sierpnia 2013 r. (k. 454, t. III) i zawartego tam polecenia
Przewodniczącego, powiadomiona o terminie posiedzenia została jedynie
Prokuratura Apelacyjna. W aktach sprawy brak jest także zwrotnych poświadczeń
odbioru zawiadomień o wyznaczonym terminie posiedzenia na dzień 1 sierpnia
2013 r. dla K. A. oraz jego pełnomocnika, co wzmacnia przekonanie, że owe strony
nie zostały zawiadomione o terminie posiedzenia.
3
W tej sytuacji i poczynić należy kilka uwag natury ogólnej dotyczących
zarzucanej kwestii.
Bezspornym jest, że w postępowaniu w przedmiocie przywrócenia terminu,
do udziału stron i innych osób w tymże posiedzeniu zastosowanie znajduje przepis
art. 96 § 2 k.p.k. Z jego treści zaś wynika, że strony oraz osoby niebędące
stronami, jeżeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw lub interesów, mogą wziąć
udział w posiedzeniu, jeżeli się stawią. W przypadku milczenia ustawy co do
udziału stron w posiedzeniu - tak jak ma to miejsce w postępowaniu o przywrócenie
terminu (art. 126 k.p.k.) - z komentowanego przepisu wynika uprawnienie do
wzięcia udziału w posiedzeniu, które aktywuje się z chwilą stawiennictwa strony na
terminie posiedzenia.
Jednakże nie sposób nie zauważyć i nie odwołać się w rozpoznawanym
judykacie do zasadniczej i ukształtowanej już od 2003 r. kwestii dotyczącej
określenia na nowo reguł rządzących uprawnieniami stron do udziału w
posiedzeniach sądowych w zakresie obowiązywania art. 96 k.p.k. Otóż podkreślić
należy, że ustawodawca zrezygnował z uprzywilejowanej pozycji prokuratora, jaką
ten posiadał przed wejściem w życie tejże noweli. Obecnie nie ma on już
„generalnego” uprawnienia do udziału w posiedzeniach sądu, ale traktowany jest –
zgodnie z zasadą równości broni – tak samo jak inni uczestnicy postępowania
(czyt. więcej: P. Hofmański, S. Zabłocki, Komentarz do art. 96 k.p.k., Zakamycze
2006).
Decyzja Przewodniczącego i wydane zgodnie z nią zarządzenie, które rodzić
ma na przyszłość skutki określone w art. 117 k.p.k. w stosunku do prokuratora,
zachować musi kompatybilność w zakresie tak uprawnień jak i obowiązków,
skutków w stosunku do pozostałych stron postępowania. Wówczas tylko mówić
można o zachowanej zasadzie równości broni.
Skoro zatem orzekający Sąd zgodnie z art. 117 § 1 k.p.k. o terminie
posiedzenia zawiadomił uprawnionego do wzięcia udziału w nim prokuratora, tym
samym zobligowany był również do zawiadomienia o jego terminie i miejscu K. A.
lub jego pełnomocnika.
Wydane postanowienie na posiedzeniu przeprowadzonym pomimo
niezawiadomienia i nieobecności na nim wszystkich osób uprawnionych do wzięcia
4
udziału w tym posiedzeniu, wydane zostało z rażącym naruszeniem przepisu art.
117 § 1 k.p.k., co mogło mieć istotny wpływ na treść tego orzeczenia Nadto,
naruszenie przez Sąd Apelacyjny wymienionych norm gwarancyjnych jest
równoznaczne z naruszeniem prawa K. A. do obrony.
Wobec powyżej wskazanych okoliczności zaskarżone zarządzenie nie mogło
się ostać, zaś argumenty wskazane w pozostałych punktach zażalenia przez
skarżącego jako przedwczesne uznać należało za bezprzedmiotowe.
W toku ponownego rozpoznania sprawy, w szczególności zaś podjęcia
ponownych czynności procesowych w zakresie rozpoznania wniosku pełnomocnika
o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji, Sąd Apelacyjny uwzględni powyższe
uwagi i wyda wolną od wad decyzję procesową.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.