III KK 342/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-11-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 342/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dorota Rysińska
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie B.K.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 października 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w G.
z dnia 21 czerwca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem B. K. został uznany winnym popełnienia
zarzucanego mu przestępstwa, zakwalifikowanego z art. 286 § 1 i innych k.k. i
skazany za nie na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, z nałożeniem także, na
podstawie art. 46 § 1 k.k., obowiązku naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz
pokrzywdzonego I./…/ Banku S.A. w W. kwoty 2.866 zł i zwolnieniem od kosztów
sądowych. Wyrok ten uprawomocnił się bez zaskarżenia w dniu 29 czerwca 2012 r.
We wrześniu 2013 r. kasację od tego orzeczenia wywiódł na korzyść oskarżonego
Rzecznik Praw Obywatelskich, zarzucając zaistnienie okoliczności określonej w art.
439 § 1 pkt 11 k.p.k. przez obrazę art. 377 § 3 oraz art. 374 § 1 k.p.k., polegającą
na rozpoznaniu sprawy w trybie zwyczajnym bez udziału oskarżonego, mimo że nie
został osobiście zawiadomiony o terminie rozprawy. Wywodząc w ten sposób,
skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Rozpoznając tę kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja ta jest zasadna w oczywistym stopniu, co pozwala, z uwagi na jej
kierunek, na uwzględnienie jej na posiedzeniu, o jakim mowa w art. 535 § 5 k.p.k.
W sprawie niniejszej bowiem, należącej do rozpoznania w trybie
zwyczajnym, stosownie do art. 374 § 1 k.p.k., obecność oskarżonego na rozprawie
była obowiązkowa, a odstępstwa od niej były możliwe jedynie w wypadkach
wskazanych w art. 376 i 377 k.p.k. W sprawie tej zawiadomienie o rozprawie, z
uwagi na nieobecność oskarżonego w mieszkaniu, odebrała jego córka P. K. (k.
189). Na rozprawie głównej, Sąd Rejonowy stwierdziwszy niestawiennictwo
oskarżonego na rozprawę i prawidłowość jego wezwania na to forum, uznał za
możliwe prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność, przywołując jako podstawę
tej decyzji art. 377 § 3 k.p.k. (k. 210). Przepis ten przewiduje trzy możliwości
pozwalające na prowadzenie rozprawy mimo niestawienia się na nią oskarżonego,
a to: gdy oskarżony oświadczy, że nie weźmie w niej udziału lub uniemożliwi
doprowadzenie go na rozprawę oraz gdy zawiadomiony o niej osobiście, nie stawi
się na nią bez usprawiedliwienia. W realiach tej sprawy w grę wchodziła jedynie ta
trzecia okoliczność, gdyż po doręczeniu wezwania, oskarżony nie wypowiadał się w
kwestii udziału w rozprawie, ani nie zarządzano jego doprowadzenia. Jednakże ta
3
trzecia przyczyna umożliwiająca prowadzenie rozprawy przy niestawiennictwie
oskarżonego na to forum w sprawie tej także nie zaistniała.
Samo doręczenie wezwania było wprawdzie prawidłowe, jako że nastąpiło
zgodnie z art. 132 § 2 k.p.k., który pozwala na pozostawienie pisma dorosłemu
domownikowi w czasie chwilowej nieobecności adresata, ale nie spełniało to
warunku, od którego art. 377 § 3 k.p.k. uzależnia możliwość prowadzenia rozprawy
pod nieobecność zawiadomionego oskarżonego. Warunkiem tym bowiem jest
jedynie osobiste zawiadomienie o tej rozprawie oskarżonego, a nie pozostawienie
takiego pisma dorosłemu domownikowi. Stanowisko takie jest już ugruntowane
zarówno w doktrynie (zob. np. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2004, t. II, s. 374, R. Stefański [w:]
R. Stefański, Z. Zabłocki [red.], Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2004, t. II, s. 665, czy T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego
oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 799-800), jak i w
orzecznictwie (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2010 r., I
KZP 3/10, OSNKW 2010, z. 5, poz. 56, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca
2011 r., V KK 218/11, LEX nr 897784, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego
2012 r., V KK 438/11, OSNKW 2012, z. 5, poz. 51). Taka wykładnia powyższego
przepisu związana jest z faktem zasadnego traktowania rozwiązań zawartych w art.
377 k.p.k. jako odstępstw od zasady przewidzianej w art. 374 § 1 k.p.k., które jako
wyjątki, muszą być traktowane ściśle i restryktywnie. Zatem nie każde prawidłowe
doręczenie oskarżonemu wezwania na rozprawę jest równoznaczne z wymogiem
osobistego zawiadomienia go o jej terminie, lecz jedynie takie, które nastąpiło w
trybie przewidzianym w art. 132 § 1 k.p.k.
Powyższe w sposób oczywisty dowodzi, że rozprawę w niniejszej sprawie
przeprowadzono pod nieobecność oskarżonego bezpodstawnie uznając, iż
dopełniony został, przewidziany w art. 377 § 3 k.p.k. wymóg osobistego
zawiadomienia go o terminie rozprawy, jako warunek prowadzenia jej pod jego
nieobecność. Tym samym jednak doszło w tej sprawie do zaistnienia uchybienia, o
jakim mowa w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., co z kolei w sposób bezwzględny nakazuje
Sądowi Najwyższemu uchylenie zaskarżonego wyroku, niezależnie od jego wpływu
na treść orzeczenia.
4
Z tego też powodów orzeczono, jak na wstępie.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dorota Rysińska
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie B.K.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 października 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w G.
z dnia 21 czerwca 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem B. K. został uznany winnym popełnienia
zarzucanego mu przestępstwa, zakwalifikowanego z art. 286 § 1 i innych k.k. i
skazany za nie na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, z nałożeniem także, na
podstawie art. 46 § 1 k.k., obowiązku naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz
pokrzywdzonego I./…/ Banku S.A. w W. kwoty 2.866 zł i zwolnieniem od kosztów
sądowych. Wyrok ten uprawomocnił się bez zaskarżenia w dniu 29 czerwca 2012 r.
We wrześniu 2013 r. kasację od tego orzeczenia wywiódł na korzyść oskarżonego
Rzecznik Praw Obywatelskich, zarzucając zaistnienie okoliczności określonej w art.
439 § 1 pkt 11 k.p.k. przez obrazę art. 377 § 3 oraz art. 374 § 1 k.p.k., polegającą
na rozpoznaniu sprawy w trybie zwyczajnym bez udziału oskarżonego, mimo że nie
został osobiście zawiadomiony o terminie rozprawy. Wywodząc w ten sposób,
skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Rozpoznając tę kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja ta jest zasadna w oczywistym stopniu, co pozwala, z uwagi na jej
kierunek, na uwzględnienie jej na posiedzeniu, o jakim mowa w art. 535 § 5 k.p.k.
W sprawie niniejszej bowiem, należącej do rozpoznania w trybie
zwyczajnym, stosownie do art. 374 § 1 k.p.k., obecność oskarżonego na rozprawie
była obowiązkowa, a odstępstwa od niej były możliwe jedynie w wypadkach
wskazanych w art. 376 i 377 k.p.k. W sprawie tej zawiadomienie o rozprawie, z
uwagi na nieobecność oskarżonego w mieszkaniu, odebrała jego córka P. K. (k.
189). Na rozprawie głównej, Sąd Rejonowy stwierdziwszy niestawiennictwo
oskarżonego na rozprawę i prawidłowość jego wezwania na to forum, uznał za
możliwe prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność, przywołując jako podstawę
tej decyzji art. 377 § 3 k.p.k. (k. 210). Przepis ten przewiduje trzy możliwości
pozwalające na prowadzenie rozprawy mimo niestawienia się na nią oskarżonego,
a to: gdy oskarżony oświadczy, że nie weźmie w niej udziału lub uniemożliwi
doprowadzenie go na rozprawę oraz gdy zawiadomiony o niej osobiście, nie stawi
się na nią bez usprawiedliwienia. W realiach tej sprawy w grę wchodziła jedynie ta
trzecia okoliczność, gdyż po doręczeniu wezwania, oskarżony nie wypowiadał się w
kwestii udziału w rozprawie, ani nie zarządzano jego doprowadzenia. Jednakże ta
3
trzecia przyczyna umożliwiająca prowadzenie rozprawy przy niestawiennictwie
oskarżonego na to forum w sprawie tej także nie zaistniała.
Samo doręczenie wezwania było wprawdzie prawidłowe, jako że nastąpiło
zgodnie z art. 132 § 2 k.p.k., który pozwala na pozostawienie pisma dorosłemu
domownikowi w czasie chwilowej nieobecności adresata, ale nie spełniało to
warunku, od którego art. 377 § 3 k.p.k. uzależnia możliwość prowadzenia rozprawy
pod nieobecność zawiadomionego oskarżonego. Warunkiem tym bowiem jest
jedynie osobiste zawiadomienie o tej rozprawie oskarżonego, a nie pozostawienie
takiego pisma dorosłemu domownikowi. Stanowisko takie jest już ugruntowane
zarówno w doktrynie (zob. np. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2004, t. II, s. 374, R. Stefański [w:]
R. Stefański, Z. Zabłocki [red.], Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2004, t. II, s. 665, czy T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego
oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 799-800), jak i w
orzecznictwie (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2010 r., I
KZP 3/10, OSNKW 2010, z. 5, poz. 56, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca
2011 r., V KK 218/11, LEX nr 897784, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego
2012 r., V KK 438/11, OSNKW 2012, z. 5, poz. 51). Taka wykładnia powyższego
przepisu związana jest z faktem zasadnego traktowania rozwiązań zawartych w art.
377 k.p.k. jako odstępstw od zasady przewidzianej w art. 374 § 1 k.p.k., które jako
wyjątki, muszą być traktowane ściśle i restryktywnie. Zatem nie każde prawidłowe
doręczenie oskarżonemu wezwania na rozprawę jest równoznaczne z wymogiem
osobistego zawiadomienia go o jej terminie, lecz jedynie takie, które nastąpiło w
trybie przewidzianym w art. 132 § 1 k.p.k.
Powyższe w sposób oczywisty dowodzi, że rozprawę w niniejszej sprawie
przeprowadzono pod nieobecność oskarżonego bezpodstawnie uznając, iż
dopełniony został, przewidziany w art. 377 § 3 k.p.k. wymóg osobistego
zawiadomienia go o terminie rozprawy, jako warunek prowadzenia jej pod jego
nieobecność. Tym samym jednak doszło w tej sprawie do zaistnienia uchybienia, o
jakim mowa w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., co z kolei w sposób bezwzględny nakazuje
Sądowi Najwyższemu uchylenie zaskarżonego wyroku, niezależnie od jego wpływu
na treść orzeczenia.
4
Z tego też powodów orzeczono, jak na wstępie.