Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 59/13
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z wniosku T.M .przy uczestnictwie Spółdzielni Mieszkaniowej "Ś." w S.
o zobowiązanie Spółdzielni do udostępnienia dokumentów,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 października 2013 r.,
zażalenia uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w S.
z dnia 14 lutego 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z 14 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w S. odrzucił skargę
kasacyjną Spółdzielni Mieszkaniowej „Ś.”– uczestniczki postępowania w sprawie z
wniosku T. M. o zobowiązanie Spółdzielni do udostępnienia dokumentów. Sąd
Okręgowy wskazał, że postępowanie w sprawie, mimo iż podlega rozpoznaniu
przez sąd rejestrowy, nie jest sprawą rejestrową w rozumieniu art. 694¹ k.p.c. W
takiej sprawie skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna ze względu na treść art.
519¹ k.p.c. Powołany przepis wskazując rodzaje spraw, w których w postępowaniu
nieprocesowym przysługuje skarga kasacyjna, pomija tzw. postępowania
pomocnicze i nadzorcze rozpoznawane przez sąd rejestrowy, do których należy
niniejsza sprawa.
W zażaleniu Spółdzielnia domagała się uchylenia zaskarżonego
postanowienia i przekazania jej skargi kasacyjnej Sądowi Najwyższemu do
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu przed Sądem Rejonowym wnioskodawczyni realizowała
uprawienie materialnoprawne, zagwarantowane jej w art. 8¹ ust. 1 ustawy z dnia
15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r.,
nr 119, poz. 1116 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, członek spółdzielni
mieszkaniowej ma prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminów oraz kopii
uchwał organów spółdzielni i protokołów obrad organów spółdzielni, protokołów
lustracji, rocznych sprawozdań finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez
spółdzielnię z osobami trzecimi. Zakres uprawnień członka spółdzielni
mieszkaniowej jest wprawdzie szerszy w porównaniu do uprawnień członków
innych spółdzielni, ale podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 18 § 3 ustawy
z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188,
poz. 1848, ze zm.) - spółdzielnia może odmówić członkowi wglądu do umów
zawieranych z osobami trzecimi, jeżeli naruszałoby to prawa tych osób lub jeżeli
istnieje uzasadniona obawa, że członek wykorzysta pozyskane informacje w celach
sprzecznych z interesem spółdzielni i przez to wyrządzi spółdzielni szkodę;
odmowa powinna być wyrażona na piśmie; członek, któremu odmówiono wglądu do
3
umów zawieranych z osobami trzecimi, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego
o zobowiązanie spółdzielni do udostępnienia tych umów.
Okoliczność, że przeprowadzenie postępowania w tego rodzaju sprawie
należy do sądu rejestrowego nie uzasadnia wniosku co do rejestrowego charakteru
samego postępowania. Postępowaniem rejestrowym sensu stricto jest
postępowanie w sprawach rejestrowych, tj. w sprawach o wpis w Krajowym
Rejestrze Sądowym (art. 6941
§ 1 i 2 k.p.c.), a pozostałe postępowania toczące się
przed sądami rejestrowymi można nazwać postępowaniami rejestrowymi
w szerokim tego słowa znaczeniu, tylko z tej przyczyny, że toczą się przed sądem
rejestrowym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 27 czerwca 2002 r., IV
CZ 63/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 138; z dnia 15 czerwca 2007 r., II CZ 41/07,
niepubl., z dnia 15 kwietnia 2010 r., V CSK 409/09, niepubl.). Postępowanie
rejestrowe sensu stricto jest uregulowane w dziale VI tytułu II księgi drugiej części
pierwszej k.p.c. (art. 6941
-6948
), a zatem tytuł I tej księgi – „Przepisy ogólne”
znajduje zastosowanie w sprawach nieuregulowanych w dziale VI, natomiast
postępowanie rejestrowe sensu largo toczy się według przepisów ogólnych
zawartych w tytule I (art. 509-525 k.p.c.).
Postępowanie w sprawie o zobowiązanie Spółdzielni do udostępnienia
dokumentów prowadzone jest wprawdzie przez sąd rejestrowy, ale ma ono
charakter postępowania rejestrowego sensu largo.
Określenie w art. 5191
k.p.c. rodzaju spraw, w których przysługuje lub nie
przysługuje skarga kasacyjna, bezpośrednio nawiązuje do systematyki spraw
poddanych rozpoznaniu w postępowaniu nieprocesowym w poszczególnych
działach części pierwszej księgi drugiej tytułu II kodeksu postępowania cywilnego.
Przez sprawy - określone według ich rodzaju - w których według art. 5191
k.p.c.
skarga kasacyjna przysługuje lub nie przysługuje, należy zatem rozumieć sprawy,
które odpowiadają tej systematyce (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z 25 stycznia 2001 r., III CKN 1454/00, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 116). Przepis art.
5191
§ 3 k.p.c. dotyczy zatem jedynie spraw, które rozpoznawane są przez sąd
rejestrowy w postępowaniu rejestrowym sensu stricto, a zatem nie dotyczy
rozpoznawanych przez sąd spraw z zakresu postępowania nadzorczego
i porządkowego, prowadzonego przez sąd rejestrowy w stosunku do podmiotu
4
wpisanego do rejestru, np. o upoważnienie do zwołania nadzwyczajnego walnego
akcjonariuszy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2002 r.,
IV CZ 63/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 138), o zobowiązanie zarządu do
udostępnienia dokumentów i ksiąg spółki (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 15 czerwca 2007 r., II CZ 41/07, niepubl.), a także spraw o zobowiązanie
Spółdzielni do udostępnienia dokumentów prowadzonych na podstawie art. 18 § 3
ustawy z dnia 16 września 1982 r.- Prawo spółdzielcze.
Art. 5191
k.p.c. reguluje samodzielnie dopuszczalność skargi kasacyjnej
w postępowaniu nieprocesowym. Przepisy wymienionego artykułu przewidują od
jakich postanowień i wydanych w jakich sprawach przysługuje skarga kasacyjna.
Zastrzegają przy tym przypadki, w których ona nie przysługuje i dopuszczają
możliwość dalszego wyłączenia dopuszczalności skargi przez przepis szczególny.
Takie uregulowanie powoduje, że w sprawach, w których art. 5191
k.p.c. nie
przewiduje skargi kasacyjnej, nie przysługuje ona, chyba że jej dopuszczalność
wynika z innego, szczególnego, przepisu ustawy. Sprawy o zobowiązanie
Spółdzielni do udostępnienia dokumentów nie należą do żadnego z rodzajów spraw,
w których art. 5191
k.p.c. przewiduje skargę kasacyjną. W szczególności sprawy te ,
jak była mowa, nie należą do postępowania rejestrowego, którego dotyczy art.
5191
§ 3 k.p.c. Nie ma też innego przepisu ustawy, który przewidywałby
dopuszczalność skargi kasacyjnej w tych sprawach.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej
jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.
jw