Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KO 48/13
POSTANOWIENIE
Dnia 29 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Skoczkowska (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Michał Laskowski
w sprawie T. N.
skazanego z art. 148 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 29 października 2013 r.,
wniosku obrońcy skazanego
o wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego w […] z dnia 9 lutego 2012 r., zmieniającego wyrok Sądu
Okręgowego w K. z dnia 29 sierpnia 2011 r.,
postanowił:
1. wniosek oddalić;
2. zwolnić skazanego od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania o wznowienie, a poniesionymi w jego toku
wydatkami obciążyć Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
T. N. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 sierpnia
2011 roku, a następnie zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 9
lutego 2012 roku, za przestępstwo z art. 148 § 1 k.k., na karę 25 lat pozbawienia
wolności.
2
W złożonym w dniu 7 sierpnia 2013 roku wniosku obrońca skazanego T. N.,
powołując się na art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k., względnie art. 540 § 1 pkt 2 lit. b
k.p.k., art. 544 § 2 k.p.k. i art. 547 § 2 k.p.k., wniósł o wznowienie postępowania w
ww. sprawie, a także o uchylenie wydanych w sprawie wyroków i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. W uzasadnieniu wniosku
obrońca skazanego wskazał, że podstawę wniosku o wznowienie postępowania
stanowią zeznania świadka M. B., który „posiada wiedzę co do stanu, w jakim
znajdował się T. N. i charakteru jego zachowań”. Zdaniem obrońcy skazanego
weryfikacja okoliczności podawanych przez M. B. może mieć kluczowy charakter
dla uwolnienia T. N. od odpowiedzialności karnej za czyn, za który został skazany,
względnie może wpłynąć na zmniejszenie wymierzonej skazanemu kary
pozbawienia wolności.
Z tego też względu obrońca skazanego złożył jednocześnie wniosek o
przesłuchanie świadka M. B. na okoliczność przebiegu zdarzeń w dniu 25 stycznia
2008 r., między g. 2:00 a 3:00 w nocy, które miały miejsce w samochodzie
skazanego G. S., a w szczególności:
a) braku upojenia alkoholowego oraz nieprzejawiania zachowań agresywnych
przez skazanego T. N.,
b) niepopełnienia przez T. N. przestępstwa, za które został prawomocnie
skazany, względnie błędnego przyjęcia okoliczności wpływających na
nadzwyczajne obostrzenie kary pozbawienia wolności, ewentualnie skazania
go za przestępstwo przewidujące karę surowszą niż w rzeczywistości popełnił.
Prokurator Prokuratury Generalnej w piśmie z dnia 13 września 2013 roku
wniósł o oddalenie wniosku obrońcy skazanego T. N. Wskazał jednocześnie, że ze
złożonego wniosku o wznowienie postępowania nie wynika, jaki jest rzeczywisty
stan wiedzy świadka M. B., co w konsekwencji czyni niezasadnym także wniosek
obrońcy o dokonanie w trybie art. 97 k.p.k. czynności procesowej z udziałem ww.
świadka.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Wniosek obrońcy skazanego T. N. o wznowienie postępowania okazał się
niezasadny i z tego powodu podlegał oddaleniu.
3
W pierwszej kolejności – jedynie dla przypomnienia – należy wskazać, że
wyrok prawomocny ma być w swym założeniu trwałym rozstrzygnięciem przez sąd
rozpatrywanej i prawomocnie zakończonej sprawy. Przysługuje mu więc cecha
domniemania prawdziwości przyjętych w nim ustaleń faktycznych. Do wznowienia
może dojść natomiast tylko wtedy, gdy wnioskodawca wykaże duży stopień
prawdopodobieństwa błędności poprzedniego orzeczenia, a więc w wiarygodny
sposób podważy prawidłowość przyjętych tamże ustaleń, wykazując przy tym, że
orzeczenie to było oczywiście nietrafne (wyrok SN z 24 kwietnia 1996 r., V Ko 2/96,
OSNKW 1996, z. 7-8, poz. 47; postanowienie SN z dnia 15 lutego 2005 r., III KO
10/04, LEX nr 142541). Wzruszenie takiego domniemania, a co za tym idzie i
prawomocnego wyroku w drodze wznowienia postępowania może nastąpić między
innymi, gdy ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, a które
mogą w sposób zasadniczy i wiarygodny podważyć prawdziwość przyjętych w nim
ustaleń faktycznych.
Samo zgłoszenie nowych faktów i dowodów nie oznacza, że niejako
automatycznie sąd rozpoznający wniosek zobligowany jest do wznowienia
postępowania. Owe nowe fakty i dowody podlegają ocenie tego sądu, dokonywanej
w ścisłym powiązaniu z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie w toku
jej rozpoznawania przez sądy I i II instancji. Oddzielenie tej oceny od całokształtu
dowodów, które stały się podstawą skazania, czyniłoby ją nieracjonalną i w
zasadzie oderwaną od realiów sprawy, a przecież tylko na gruncie tych realiów i po
wnikliwym skonfrontowaniu dowodów „nowych” (zgłoszonych we wniosku o
wznowienie postępowania) z dowodami dotychczas występującymi, możliwe jest
stwierdzenie, czy pierwsze z wymienionych nakazują uznać z dużym
prawdopodobieństwem ustalenia dokonane przez orzekające sądy obu instancji za
wadliwe. Ze wskazanej wyżej podstawy wznowienia wynika zatem, że rozpoznanie
wniosku o wznowienie z tego tytułu ogranicza się wyłącznie do badania, czy
rzeczywiście po uprawomocnieniu się wyroku skazującego ujawniły się nowe fakty
lub dowody, które wskazują na oczywistą (graniczącą z pewnością) lub co najmniej
wysoce prawdopodobną błędność wyroku objętego wnioskiem.
W niniejszej sprawie nie sposób podzielić stanowiska obrońcy skazanego T.
N., że przedstawione we wniosku o wznowienie postępowania okoliczności
4
stanowią „nowe fakty i dowody nie znane przedtem sądowi”, wskazujące na to, że
„skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie
podlegał karze” (art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k.), czy też „skazano go za przestępstwo
zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do
nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności
wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary” (art. 540 § 1 pkt 2 lit. b k.p.k.).
W szczególności należy podnieść, że wniosek obrońcy skazanego o
wznowienie postępowania oparty jest na twierdzeniu, że istnieje nowy dowód w
postaci zeznań świadka M. B., który zdaniem wnioskodawcy wykaże niepopełnienie
przez skazanego przypisanego mu przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., względnie
„brak przejawów zachowania, które można by określić jako działanie ze
szczególnym okrucieństwem”. Na potwierdzenie tego twierdzenia nie załączono
jednak do akt sprawy ani jakiegokolwiek oświadczenia M. B., ani też żadnego
dowodu, który potwierdzałby to stanowisko. Obrońca skazanego ograniczył się
bowiem do stwierdzenia, że „powyższe źródło dowodowe zostało przedstawione
obrońcy przez samego skazanego zarówno w drodze pisemnej, jak i telefonicznej”.
W tej sytuacji również złożony wniosek o przeprowadzenie przez Sąd Najwyższy
czynności przesłuchania M. B. w charakterze świadka, w trybie określonym w art.
546 k.p.k. w zw. z art. 97 k.p.k., nie mógł zostać uwzględniony przez Sąd
Najwyższy, albowiem w tym trybie nie można ustalać, czy wskazywane osoby w
ogóle mają określone wiadomości stanowiące podstawę faktyczną wniosku o
wznowienie postępowania, ale na ile dowód ten wykazuje rzeczywiste
niebezpieczeństwo błędności prawomocnego wyroku skazującego (zob. np.
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 kwietnia 2005 r., V KO 80/04, R-
OSNKW 2005, poz. 753; z dnia 19 marca 2008 r., IV KO 126/07, R-OSNKW 2008,
poz. 690).
Składając wniosek o wznowienie postępowania obrońca skazanego pomija,
że ustalenia faktyczne co do przebiegu zdarzenia z dnia 25 marca 2008 roku
zostały poczynione w oparciu o całokształt zgromadzonego i ujawnionego na
rozprawie materiału dowodowego, w tym między innymi o wyjaśnienia T. N. z
postępowania przygotowawczego, a także częściowo w oparciu o wyjaśnienia
skazanego G. S., który konsekwentnie wskazywał T. N. jako tego, który uderzył
5
pięścią B. R., rozciął jej bok butelką oraz włożył fragment znicza do ust, po czym go
nacisnął powodując śmierć pokrzywdzonej (s. 31 uzasadnienia wyroku SO w K. z
dnia 29 sierpnia 2011 r., sygn. akt II K …/10; t. XII, k. 2287).
Powyższe ustalenie, wsparte szeregiem innych dowodów, które wręcz
drobiazgowo opisano w uzasadnieniu powołanego wyroku Sądu Okręgowego w K.,
nie daje podstaw do podważenia prawidłowości ustalonych przez sądy obu instancji
faktów. Tym samym nawet gdyby przyjąć forsowaną we wniosku okoliczność, że M.
B. jechał samochodem wraz z G. S. do dyskoteki w B., a następnie razem z T. N.
odjechali spod tej dyskoteki, to ustalenie to – w zestawieniu z pozostałymi
dowodami zebranymi w sprawie – nie dawałoby podstawy do twierdzenia o
poważnym prawdopodobieństwie błędności wyroku skazującego, co dodatkowo
przemawia za zbędnością prowadzenia czynności w trybie określonym w art. 546
k.p.k. w zw. z art. 97 k.p.k.
Zauważyć ponadto należy, że sam skazany T. N. zarówno w toku
postępowania przygotowawczego, jak i w postępowaniu jurysdykcyjnym nie
podnosił, iż M.B. jechał samochodem wraz z G. S. do dyskoteki w B., a następnie
by w trójkę odjechali spod tej dyskoteki. Okoliczność ta nie była podnoszona
również w apelacji od wyroku Sądu I instancji, jak i wywiedzionej skardze
kasacyjnej. Nie jest ponadto jasne, na jaką okoliczność obrońca skazanego w
uzasadnieniu wniosku powołuje zeznania złożone przez świadka H. G., skoro jego
depozycje, skądinąd uznane przez Sąd a quo za wiarygodne, dotyczą jedynie
wiadomości „zasłyszanych” w czasie przebywania we wspólnej celi ze skazanym T.
N. (s. 51 uzasadnienia wyroku SO w K. z dnia 29 sierpnia 2011 r., sygn. akt II K
…/10; t. XII, k. 2307).
Z tego też względu podniesione we wniosku obrońcy skazanego okoliczności
nie wskazują na zaistnienie w niniejszej sprawie przesłanek określonych w art. 540
§ 1 pkt 2 lit. a i b k.p.k., a co więcej zmierzają dopiero do podjęcia przez Sąd
Najwyższy inicjatywy poszukiwania ewentualnych dowodów, które wniosek o
wznowienie by uzasadniały.
Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej postanowienia, opierając rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów
postępowania wznowieniowego na przepisie art. 624 § 1 k.p.k.
6