Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KZ 65/13
POSTANOWIENIE
Dnia 29 października 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 29 października 2013 r.,
w sprawie z wniosku R. W.,
zażalenia pełnomocnika wnioskodawcy na zarządzenie sędziego Sądu
Apelacyjnego w […] z dnia 26 września 2013 r.,
o odmowie przyjęcia zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 19
września 2013 r.,
p o s t a n o w i ł,
uznając zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia
19 września 2013 r. za niedopuszczalne, utrzymać w mocy
zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wydał w dniu 19 września 2013 r. postanowienie, w którym
między innymi na podstawie art. 13 § 1 k.k.w. rozstrzygnął wątpliwości co do
wykonania wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 26 kwietnia 2012 r., wydanego w
sprawie z wniosku R. W. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne
tymczasowe aresztowanie. W postanowieniu zawarto pouczenie informujące o tym,
że na postanowienie to nie przysługuje zażalenie.
2
Mimo tego pouczenia pełnomocnik wnioskodawcy wniósł zażalenie na
opisane wyżej postanowienie. Zaskarżonym zarządzeniem odmówiono jego
przyjęcia. Na to zarządzenie zażalenie wniósł pełnomocnik R. W.
Pełnomocnik wnioskodawcy zakwestionował wyrażone w uzasadnieniu
zaskarżonego zarządzenia stanowisko wykluczające możliwość wniesienia
zażalenia na postanowienie sądu wydane na podstawie art. 13 k.k.w. wówczas, gdy
zażalenie takie wydał sąd odwoławczy. Zdaniem skarżącego, treść „art. 13 § 1
k.k.w. nie przewiduje żadnych wyjątków jeśli chodzi o możliwość zaskarżania
postanowień od wykładni orzeczenia”. Skarżący uznał więc, że pogląd o
niedopuszczalności zażalenia nie może być w tej sytuacji zaakceptowany i wniósł o
uchylenie zaskarżonego zarządzenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 13 k.k.w. ma służyć wyjaśnianiu wątpliwości co do wykonania
orzeczenia lub zarzutów co do obliczenia kary. Niewątpliwie nie można na jego
podstawie dokonywać zmian lub uzupełnień orzeczenia, a więc wyroku lub
postanowienia, po to, aby wyeliminować występujące w nim braki lub uchybienia. Z
treści art. 13 § 1 k.k.w. wynika nadto, że wyjaśnienia wątpliwości co do wykonania
orzeczenia dokonuje „sąd, który je wydał”. Na podstawie tego przepisu
rozstrzygnięcia wątpliwości co do wykonania orzeczenia może dokonać zatem
zarówno sąd pierwszej instancji, jak i sąd odwoławczy, zwłaszcza wówczas, gdy
orzeczenie sądu odwoławczego miało charakter reformatoryjny. W art. 13 § 1 k.k.w.
stwierdzono, że na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Przedmiotem
rozważań Sądu Najwyższego w toku rozpoznawania zażalenia na zarządzenie z
dnia 26 września 2013 r. jest rozstrzygnięcie, czy zażalenie przysługuje również
wtedy, gdy postanowienie na podstawie art. 13 § 1 k.k.w. wydane zostało przez sąd
odwoławczy.
W toku postępowania wykonawczego, w kwestiach nie uregulowanych w
kodeksie karnym wykonawczym stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu
postępowania karnego. Stanowi tak przepis art. 1 § 2 k.k.w. Z kolei w przepisie art.
426 § 1 k.p.k. ustawodawca przyjął, że od orzeczeń sądu odwoławczego oraz od
orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy,
chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis ten dotyczy nie tylko orzeczeń sądu
3
odwoławczego wydanych na skutek rozpoznania środka odwoławczego, stanowiąc
równocześnie efekt przyjętej w postępowaniu karnym zasady dwuinstancyjności,
ale dotyczy także wszelkich innych orzeczeń wydawanych przez sądy odwoławcze,
choćby nie były one wydane bezpośrednio na skutek rozpoznania apelacji lub
zażalenia. Przykładem takiego orzeczenia jest orzeczenie sądu odwoławczego o
kosztach procesu za postępowanie odwoławcze. Mimo, że orzeczenie to zapada w
postępowaniu „po raz pierwszy” i pomimo zawartej w art. 626 § 3 k.p.k. ogólnej
reguły stanowiącej, że na orzeczenie w przedmiocie kosztów służy zażalenie,
uznać trzeba, że na orzeczenie o kosztach wydane przez sąd odwoławczy
zażalenie jednak nie służy, właśnie ze względu na regulację z art. 426 § 1 k.p.k.
Reguła ta dotyczy także innych, wpadkowych orzeczeń wydanych przez sąd
odwoławczy (zob. m. in. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz
ustawa o świadku koronnym, Warszawa 2008, s. 901).
Przyjąć należy jednocześnie, że wyjątki, o których mowa w art. 426 § 1
k.p.k. (dotyczy ich zwrot - „chyba że ustawa stanowi inaczej”) odnoszą się w
zasadzie do przepisów zawartych w Dziale IX Kodeksu postępowania karnego,
dotyczących postępowania odwoławczego. Jako przykłady orzeczeń wydanych
przez sąd odwoławczy, co do których przewidziano wyjątkowo możliwość ich
zaskarżenia wskazać należy postanowienia o zastosowaniu tymczasowego
aresztowania wydanego na skutek zażalenia, o przeprowadzeniu obserwacji, o
zastosowaniu środka zapobiegawczego lub nałożeniu kary porządkowej (wskazane
w art. 426 § 2 k.p.k.) oraz postanowienie o pozostawieniu bez rozpoznania
przyjętego środka odwoławczego (art. 430 § 2 k.p.k.). Zwrócić przy tym należy
uwagę na fakt, że zażalenia wniesione od wymienionych postanowień
rozpoznawane są przez ten sam sąd odwoławczy, który wydał zaskarżone
orzeczenie, tyle że przez inny, równorzędny skład tego sądu.
Postanowienie wyjaśniające wątpliwości co do wykonania orzeczenia
wydanego przez sąd odwoławczy wydaje się dlatego, że orzeczenie sądu ad quem
takie wątpliwości budzi. Wyjaśniane orzeczenie sądu odwoławczego przy tym
wydane zostało w przedmiotowej sprawie po rozpoznaniu apelacji. To pierwotne
orzeczenie sądu odwoławczego jest więc prawomocne i z pewnością nie można go
zaskarżyć zwykłymi środkami odwoławczymi. Postanowienie wydane na podstawie
4
art. 13 § 1 k.k.w. stanowi zatem jedynie dopełnienie, wyjaśnienie prawomocnego
już orzeczenia sądu odwoławczego.
Biorąc pod uwagę powyższe argumenty uznać należy, że od wydanego
przez sąd odwoławczy na podstawie art. 13 § 1 k.k.w. postanowienia
rozstrzygającego wątpliwości co do wykonania orzeczenia nie przysługuje
zażalenie. Pogląd taki jest wyrażany w piśmiennictwie (zob. Z. Hołda, K. Postulski,
Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005, s. 115-116; T.
Szymanowski, Z. Świda, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 1998,
s. 42) oraz w orzecznictwie (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia
24 lipca 2002 r., II AKz 311/02, KZS z 2002 r., z. 7-8, poz. 57), co zresztą
podkreślono w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia. Poglądy te wyrażone
zostały wprawdzie w odniesieniu do brzmienia art. 13 § 1 k.k.w. sprzed zmiany
treści tego przepisu, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r., ale zmiana ta nie ma
znaczenia dla kwestii dopuszczalności zażalenia na postanowienie wydane na
podstawie art. 13 § 1 k.k.w. przez sąd odwoławczy (zob. K. Postulski, Kodeks karny
wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2012, s. 132-133).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy utrzymał zaskarżone postanowienie w
mocy. Wobec tego, że zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 19
września 2013 r., uznane zostało za niedopuszczalne, jego rozpoznanie jest
niemożliwe.