Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 235/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 listopada 2013 r.,
sprawy M. S. i J. K.
skazanych z art. 13 § 1 w zw. z art. 280 § 1 i in. kk
z powodu kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 28 stycznia 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 30 sierpnia 2012 r.;
p o s t a n o w i ł
1. oddala obie kasacje jako oczywiście bezzasadne;
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża
skazanych w częściach na nich przypadających.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 30 sierpnia 2012 r. skazani zostali: 1) J.
K. za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k.
w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zb. z art. 278 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. – na karę
3 lat pozbawienia wolności; 2) M. S. za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.
280 § 1 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zb. z art. 278 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k. – na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
W apelacji od tego wyroku obrońcy oskarżonych podnieśli zarzuty obrazy
przepisów prawa materialnego – art. 280 § 1, art. 275 § 1 i art. 278 § 1 i 5 k.k., art.
2
54 § 1 w zw. z art. 60 § 1 k.k.; przepisów prawa procesowego – art. 5 § 2 k.p.k., art.
424 § 1 pkt 1 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 214 § 1 k.p.k., art. 167 k.p.k. w zw. z art.
170 § 1 k.p.k. i art. 391 § 1 k.p.k.; błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej
niewspółmierności kary.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 28 stycznia 2013 r., utrzymał zaskarżony
wyrok w mocy , uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne.
Od powyższego wyroku kasacje wnieśli obrońcy skazanych.
W pisemnej odpowiedzi na kasacje prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł
o oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Co do kasacji obrońcy skazanego J. K.
Zarzuty kasacji:
1. rażąca obraza przepisu postępowania, tj. art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. poprzez
utrzymanie w mocy wyroku w zakresie kary, mimo że sąd odwoławczy stwierdził
naruszenie przepisów postępowania w zakresie nieuwzględnienia okoliczności
wpływających na wymiar kary oraz wadliwe uzasadnienie zaskarżonego
orzeczenia w części dotyczącej omówienia dowodów i ustaleń stanu faktycznego;
2. rażąca obraza przepisu postępowania, tj. art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 413 § 2
pkt 2 k.p.k. polegającą na nieuzasadnieniu, z jakiej przyczyny sądy obu instancji
nie zastosowały nadzwyczajnego złagodzenia kary;
3. rażąca obraza przepisu postępowania, tj. art. 440 k.p.k., polegające na
utrzymaniu w mocy wyroku rażąco niesprawiedliwego.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna.
Ad. 1. Zarzut niezasadny. Wprawdzie Sąd odwoławczy stwierdził drobne usterki
w pisemnym uzasadnieniu wyroku I instancji (k. 866), jednak uznał, że nie mają one
wpływu na wartość tego dokumentu, jako podstawy dokonania kontroli
odwoławczej. Rzeczywiście, okoliczność, że w protokołach rozpraw utrwalono
zapisy dotyczące zachowania skazanych na rozprawie, nie mogą mieć istotnego
znaczenia dla korekty rozstrzygnięcia w zakresie kary. Zarzut jest próbą kontroli
wyroku w zakresie orzeczenia o karze, co jest w kasacji niedopuszczalne. Jeśli
chodzi o uzasadnienie rozstrzygnięcia w zakresie oceny dowodów i ustaleń
faktycznych, zauważyć trzeba, że sąd odwoławczy nie czynił własnych ustaleń
3
faktycznych, ani nie zmieniał przyjętej w I instancji oceny dowodów; zarzut ten
może się więc odnosić wyłącznie do sądu I instancji, co czyni go w kasacji
niedopuszczalnym.
Ad. 2. Zarzut niezasadny. Skarżący nie wskazuje w kasacji, na jakiej podstawie
prawnej możliwe byłoby nadzwyczajne złagodzenie kary. Zastosowanie
nadzwyczajnego złagodzenia kary nie jest obligatoryjne w przypadku sprawcy
młodocianego (art. 54 § 1 k.k.), nie można więc mówić o naruszeniu tego przepisu.
Brak natomiast spełnienia przesłanek z art. 60 § 3 k.k., gdyż informacje o
sprawcach i zdarzeniu organy ścigania uzyskały z innych źródeł niż wyjaśnienia
skazanego J. K.; składając wyczerpujące wyjaśnienia potwierdził on jedynie fakty
znane już organowi prowadzącemu śledztwo.
Wprawdzie kwestia nadzwyczajnego złagodzenia kary została podniesiona w
zarzucie apelacji obrońcy J. K., a sąd odwoławczy pominął ten wątek w obszernych
i wnikliwych rozważaniach dotyczących wymiaru kary, to uznać należy, że
naruszenie art. 457 § 3 k.p.k. nie miało wpływu na treść rozstrzygnięcia sądu
odwoławczego. Nie ma bowiem wątpliwości, że brak było podstaw do stosowania
nadzwyczajnego złagodzenia kary.
3. Naruszenie art. 440 k.p.k. nie może być skutecznie podnoszone jako zarzut
samoistny, nieznajdujący oparcia w naruszeniu regulacji prawa procesowego lub
materialnego. W sprawie nie ma podstaw, by uznać wyrok sądu I instancji za
rażąco niesprawiedliwy, przeciwnie jawi się jako wydany w zgodzie z
obowiązującym prawem.
II. Co do kasacji obrońcy skazanego M. S.
Zarzuty kasacji:
I. rażące naruszenie prawa materialnego, przez:
A) błędną wykładnię art. 13 § 1 k.k. art. 280 § 1 k.k., art. 278 § 1 i 5 k.k. art. 275 § 1
k.k., polegającą na wyrażeniu poglądu, iż obecność przy zdarzeniu jest wyrazem
wspólnego zamiaru popełnienia czynu zabronionego oraz porozumienia co do
użycia przemocy w formie dorozumianej, uniemożliwienia pokrzywdzonej obrony
i ucieczki, przyjęcie, że to pokrzywdzona po-przez fizyczny opór i własną
postawę uniemożliwiła dokonanie czynu zabronionego, zaś plecak odpowiada
4
pojęciu damskiej torebki, w której zwyczajowo mogą być pieniądze czy
dokumenty, i w związku z tym objęcie rzeczy wspólnym zamiarem;
B) naruszenie art. 54 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 i 3 k.k., poprzez niezastosowanie
nadzwyczajnego złagodzenia kary, gdy zastosowanie go było obligatoryjne;
C) naruszenie art. 15 § 1 k.k. poprzez niezastosowanie tego przepisu, chociaż
sama pokrzywdzona zeznała, że sprawcy wspólnie, dobrowolnie i w wyniku
samodzielnej decyzji zaprzestali działań i dobrowolnie odstąpili od dokonania
czynu zabronionego;
II. rażące naruszenie prawa procesowego, tj.
D)art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 k.p.k. i art. 391 § 1 k.p.k., przez bezzasadną
akceptację oddalenia przez sąd I instancji wniosków dowodowych oskarżonego
dot. przesłuchania pokrzywdzonej i poprzestaniu na ich odczytaniu w toku
postępowania sądowego, podczas gdy przeprowadzenie tego dowodu zgodnie z
zasadą bezpośredniości było konieczne dla dokonania prawidłowych ustaleń
faktycznych;
E) art. 5 § 2 k.p.k., przez zaabsorbowanie do prawomocnego wyroku
rozstrzygnięcia sądu I instancji niedającej się usunąć wątpliwości, czy strony
miały wspólny zamiar popełnienia czynu zabronionego, czy zawarte było
jakiekolwiek porozumienie co do użycia przemocy w celu zaboru rzeczy oraz co
do dobrowolności i samodzielności odstąpienia sprawców od dokonania czynu
zabronionego - na niekorzyść skazanego;
F) art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. przez zaakceptowanie w toku kontroli odwoławczej
naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażające się w przyjęciu, że
oskarżeni działali ze z góry przyjętym wspólnym zamiarem popełnienia czynu
zabronionego-dokonania kradzieży, użycia przemocy na osobie w celu
przywłaszczania rzeczy ruchomej w sposób dorozumiany, w ten sposób, że
jedna z osób użyła przemocy jako pierwsza, a pozostali to zaakceptowali,
decyzja o zaprzestaniu działań nie była samodzielna i dobrowolna oraz
skutecznej siły oporu pokrzywdzonej uniemożliwiającej sprawcom dokonanie
czynu zabronionego i zmuszenie ich do zaprzestania działań;
G)art. 213 § 1 i 2 k.p.k., art. 214 § 1 i 2 pkt 2 i 4 k.p.k., a także art. 215 k.p.k.,
poprzez zaakceptowanie w toku kontroli odwoławczej nieaktualnych danych
5
osobopoznawczych o skazanym, braku aktualnego wywiadu środowiskowego,
aktualnej opinii z miejsca pracy skazanego, oraz aktualnych pełnych badań
psychologicznych;
III. naruszenie art. 433 § 2 k.p.k., tj. niedopełnienie obowiązku rozważenia
wszystkich wniosków i zarzutów zawartych w środku odwoławczym.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna.
Ad. I
A) Zarzut dotyczy postępowania sądu I instancji, jest zresztą powtórzeniem
zarzutu apelacji - został rozpatrzony poprawnie i przekonująco przez sąd
odwoławczy (k. 860), gdzie wskazano powody, dla których zachowanie
skazanego należało uznać za działanie wspólnie i w porozumieniu z
pozostałymi sprawcami.
B) Zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary nie jest obligatoryjne w
przypadku sprawcy młodocianego z art. 54 § 1 k.k., nie można więc mówić o
naruszeniu tego przepisu. Brak natomiast spełnienia przesłanek z art. 60 § 3
k.k., gdyż informacje o sprawcach i zdarzeniu organy ścigania uzyskały z
innych źródeł niż wyjaśnienia skazanego M. S.; składając wyczerpujące
wyjaśnienia potwierdził on jedynie fakty znane już organowi prowadzącemu
śledztwo.
C)Zarzut odnosi się do postępowania sądu meriti, a zatem zasadniczo jest
niedopuszczalny w postępowaniu kasacyjnym a przy tym jest niezasadny. Z
ustaleń faktycznych wynika, że odstąpienie od dokonania wynikało z
nieskuteczności dotychczasowych działań sprawców i niemożności
przełamania oporu pokrzywdzonej, a nie z dobrowolnej decyzji o odstąpieniu.
Ad. II
D)Zarzut bezzasadny. Wobec stałego zamieszkiwania pokrzywdzonej za granicą,
tj. w Stanach Zjednoczonych, w pełni zasadne było poprzestanie na odczytaniu
protokołów jej zeznań z postępowania przygotowawczego, stosownie do treści
art. 391 § 1 k.p.k.
E) Zarzut dotyczy de facto ustaleń faktycznych, dokonywanych wyłącznie w I
instancji, jest zatem w kasacji niedopuszczalny. Kwestie wspólnego zamiaru i
porozumienia co do realizacji znamion czynu zabronionego zostały
6
wywiedzione w sposób świadczący jednoznacznie o braku w tym zakresie
wątpliwości sądu I instancji, nie można więc zasadnie podnosić naruszenia art.
5 § 2 k.p.k.;
F) Zarzut zmierza do ponownej kontroli ustaleń faktycznych, jest powieleniem
zarzutu apelacji. Kwestie te były przedmiotem badania sądu odwoławczego i
zostały prawidłowo rozważone (k. 859-860);
G)Zarzut dotyczy postępowania sądu I instancji i jako taki jest w kasacji
niedopuszczalny, a przy tym jest niezasadny. Wywiad środowiskowy
przeprowadzono 21.03.2012 r. (k. 625), a więc w toku postępowania sądowego.
Wobec braku wątpliwości co do poczytalności nie było konieczności
przeprowadzania badań psychologicznych oskarżonego, także brak opinii z
miejsca pracy nie może być traktowany jako uchybienie proceduralne, skoro
takiego dowodu nie wnioskowano, a nie ma on charakteru obligatoryjnego.
III. Zarzut niezasadny. Wszystkie zarzuty apelacji M. S. zostały rozpoznane z
szeroką wnikliwą argumentacją (k. 859-862).
W tym stanie rzeczy obie kasacje należało oddalić jako oczywiście bezzasadne.