Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 150/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący)
SSN Dorota Rysińska
SSN Eugeniusz Wildowicz (sprawozdawca)
Protokolant Dorota Szczerbiak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie J. J.
w przedmiocie zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 6 listopada 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 stycznia 2013 r., zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 9 października 2012 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym;
2. zarządza zwrot wnioskodawcy opłaty od kasacji.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 9 października 2012 r., zasądził od Skarbu
Państwa na rzecz J. J. kwotę 25.576,29 zł tytułem odszkodowania za poniesioną
szkodę i kwotę 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, z
ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, wynikłych z
niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania wnioskodawcy w sprawie
sygn. akt VI Ds. …/06/S Prokuratury Okręgowej w R. w okresie od dnia 30 marca
2006 r. do dnia 6 września 2006 r. W pozostałej części wniosek oddalił, kosztami
postępowania obciążając Skarb Państwa.
Apelacje od tego wyroku wnieśli prokurator i pełnomocnik wnioskodawcy.
Prokurator skarżąc wyrok w zakresie zadośćuczynienia domagał się jego zmiany,
poprzez orzeczenie z tego tytułu kwoty nie wyższej niż 10.000 zł.
Pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżył wyrok w części oddalającej wniosek w
całości. W zakresie rozstrzygnięcia o zadośćuczynieniu zarzucił błąd w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia oraz naruszenie przepisów
postępowania – art. 7, 410 i 424 § 1 i 2 k.p.k. W oparciu o powyższe domagał się
zmiany wyroku poprzez przyznanie wnioskodawcy dodatkowo kwoty co najmniej
50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo uchylenie wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r., uchylił zaskarżony wyrok
w części dotyczącej odszkodowania i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi
Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania. W pozostałej części zaskarżony
wyrok utrzymał w mocy.
Kasację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy. Zaskarżył
go w części utrzymującej w mocy wyrok Sądu Okręgowego i zarzucił rażące
naruszenie przepisów prawa procesowego, mogące mieć istotny wpływ na jego
treść, w postaci uchybienia art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k., poprzez
„całkowite zaniechanie rzeczywistego odniesienia się do zarzutów apelacji
dotyczących wysokości zasądzonego zadośćuczynienia, za które nie sposób uznać
ogólnikowych i powtórzonych kilkukrotnie sformułowań o <> czy
<> dla stanowiska Sądu Okręgowego, jak również odesłania do
rozważań Sądu I instancji uzupełnionego tezą o <przytoczonych w tej sprawie argumentów>>, gdyż konstruowanie tego rodzaju
3
<> na gruncie powołanych przepisów procedury
karnej jest niedopuszczalne, ponieważ nie tylko nie pozwala ono skarżącemu na
poznanie treści i toku rozumowania przeprowadzonego przez Sąd odwoławczy, ale
nawet nie pozwala wykluczyć, że zarzuty dotyczące zadośćuczynienia pozostały
poza zakresem rozważań Sądu Apelacyjnego, co mogło mieć istotne znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy, a tym samym uzasadnia zarzut, że kontrola odwoławcza
nie sprostała wymogom rzetelności, zaś w sytuacji faktycznego nierozpoznania
zarzutów apelacji odnośnie zadośćuczynienia doszło do przeniesienia do wyroku
Sądu odwoławczego uchybień zawartych w zaskarżonym wyroku Sądu I instancji, a
więc również do naruszenia art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dowolne
uznanie żądanego zadośćuczynienia w kwocie co najmniej 100.000 zł za
wygórowane, jak również poprzez pominięcie i brak pogłębionego rozważenia
szeregu okoliczności powodujących lub zwiększających krzywdę Wnioskodawcy w
związku z jego tymczasowym aresztowaniem, wbrew wskazaniom wiedzy i
doświadczenia życiowego, przy niedostrzeżeniu istotnych dla wysokości
zadośćuczynienia okoliczności faktycznych.”
W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Apelacyjnej i prokurator Prokuratury Generalnej,
występujący na rozprawie kasacyjnej, wnieśli o oddalenie kasacji jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna. Nie sposób bowiem odmówić trafności podniesionego w
niej zarzutu rażącego naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k., poprzez
zaniechanie należytego rozważenia zarzutów apelacji pełnomocnika wnioskodawcy.
Stosownie do treści art. 433 § 2 k.p.k. sąd odwoławczy ma obowiązek
rozważyć wszystkie zarzuty i wnioski wskazane w środku odwoławczym, chyba że
ustawa stanowi inaczej. W korelacji z tym obowiązkiem pozostaje, wynikający z
treści art. 457 § 3 k.p.k., wymóg wskazania przez sąd odwoławczy w uzasadnieniu
wyroku, dlaczego zarzuty i wnioski apelacji uznał za zasadne albo niezasadne. W
orzecznictwie od dawna przyjmuje się, że właściwe zrealizowanie obowiązków
wynikających z art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. wymaga od sądu
4
odwoławczego nie tylko nie pomijania żadnego zarzutu podniesionego w środku
odwoławczym, ale także rzetelnego ustosunkowania się do każdego z tych
zarzutów oraz wykazania konkretnymi, znajdującymi oparcie w ujawnionych w
sprawie okolicznościach argumentami, dlaczego uznano poszczególne zarzuty
apelacji za trafne, bądź też bezzasadne (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia
8 czerwca 2011 r., V KK 24/11, R - OSNKW 2011 CD, poz. 1120; z dnia 15 grudnia
2011 r., II KK 192/11, LEX nr 1108459).
Rację ma skarżący, że Sąd Apelacyjny tym obowiązków nie sprostał. W
apelacji pełnomocnika wnioskodawcy sformułowano dwa konkretne zarzuty
odwoławcze (błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia
oraz naruszenie przepisów prawa procesowego), wskazując szczegółowo, na czym
polegały zarzucane uchybienia. W takiej sytuacji Sąd odwoławczy nie mógł
poprzestać w uzasadnieniu wyroku na lakonicznej aprobacie wyroku Sądu
pierwszej instancji. Taki sposób przeprowadzenia kontroli odwoławczej budzi
wątpliwości co do tego, czy została ona rzeczywiście dokonana w sposób
wymagany przez art. 433 § 2 k.p.k., skoro w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku –
dokumencie mającym odzwierciedlać przebieg kontroli apelacyjnej - brak jest
rozważań na temat zasadności poszczególnych zarzutów odwoławczych.
Uzasadnienie ogranicza się bowiem do ogólnikowych i stereotypowych
sformułowań; nie zawiera własnej argumentacji lecz odsyła autora apelacji do
uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji, w którym jakoby uwzględniono w
należytym stopniu wszystkie okoliczności, następnie podniesione w apelacji.
Natomiast nie wynika z tego dokumentu, z jakich to konkretnie powodów zarzuty
apelacji, kwestionujące wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, zostały uznane
za niezasadne. Zgodzić się przeto należy ze skarżącym, że Sąd Apelacyjny nie
przedstawił w uzasadnieniu wyroku swego rozumowania w sposób pozwalający
stwierdzić, iż poddał kontroli odwoławczej trafność orzeczenia Sądu pierwszej
instancji.
Zaniechanie należytego ustosunkowania się do zarzutów i argumentacji
zawartej w apelacji skutkowało rażącym naruszeniem przepisów postępowania,
wskazanych w zarzucie kasacji. Biorąc pod uwagę charakter i zakres
stwierdzonego naruszenia przepisów prawa procesowego nie sposób obecnie
5
zanegować możliwości istotnego wpływu tego uchybienia na treść zaskarżonego
wyroku. Prawidłowe rozpoznanie środka odwoławczego mogło bowiem prowadzić
do innego rozstrzygnięcia.
W tej sytuacji należało uwzględnić wniosek kasacji, uchylić zaskarżony
wyrok i przekazać sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd ten podda
jeszcze raz kontroli zaskarżony wyrok i ustosunkuje się do zarzutów apelacji w
sposób zgodny z treścią art. 433 § 2 k.p.k. W razie koniczności sporządzenia
uzasadnienia wyroku zastosuje się do wymagań określonych w art. 457 § 3 k.p.k. i
poda, dlaczego zarzuty i wnioski apelacji uznał za zasadne albo też niezasadne.
Kierując się powyższym, Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku. O zwrocie
wnioskodawcy opłaty od kasacji orzeczono na podstawie art. 527 § 4 k.p.k.

IV KK 150/13

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia