Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 237/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca)
SSN Barbara Skoczkowska
Protokolant Teresa Jarosławska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika,
w sprawie Z. P.
skazanego z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 26 listopada 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 29 sierpnia 2012 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 22 lutego 2012 r.,
1. uchyla wyrok w zaskarżonej części, tj. dotyczącej Z. P., a na
podstawie art. 536 k.p.k. w zw. z art. 435 k.p.k. także w części
dotyczącej R. K. i sprawę obu oskarżonych przekazuje do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi
Okręgowemu w G.;
2
2. zasądza od Skarbu Państwa kwotę 442,80 (słownie:
czterysta czterdzieści dwa złote osiemdziesiąt groszy), w tym
23% podatku VAT, na rzecz obrońcy z urzędu skazanego Z. P.
adw. D. S. - Kancelaria Adwokacka w G. za sporządzenie i
wniesienie kasacji.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 22 lutego 2012 r., Sąd Rejonowy uznał Z. P. za winnego
trzech czynów zakwalifikowanych z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a to:
- popełnionego 25 lutego 2009 r. wspólnie i w porozumieniu z R. K. i innymi
nieustalonymi osobami na szkodę M.M.;
- popełnionego 3 marca 2009 r. wspólnie i w porozumieniu z R. K. i inną
nieustaloną osobą na szkodę M. B.;
- popełnionego 6 marca 2009 r. wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą
na szkodę K. C.
Za powyższe czyny, przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k., Sąd na podstawie art.
278 § 1 k.k. wymierzył Z. P. karę roku i dwóch miesięcy pozbawienia wolności,
zaliczając mu na jej poczet okres rzeczywistego pozbawienia wolności „w okresie
09.03.2009 r. – 10.03.2009 r. (1 dzień) oraz w dniu 7.04.2009 r. (1 dzień)”. Tym
samym wyrokiem został również skazany współoskarżony R. K.
Apelacje od wyroku wnieśli Z. P. oraz jego obrońca, kwestionując przypisanie
oskarżonemu kradzieży zaistniałej na szkodę K. C., jak też wymierzenie mu kary
pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Wyrok został
też zaskarżony przez oskarżonego R. K. i jego obrońcę.
Obaj oskarżeni, pozbawieni wolności, wystąpili do Sądu Okręgowego w G. o
sprowadzenie ich na rozprawę odwoławczą, jednak wnioski te nie zostały
uwzględnione, bowiem Sąd uznał, że ich obecność na rozprawie nie jest konieczna,
a wystarczający będzie udział w rozprawie obrońców. Następnie, wyrokiem z dnia 29
sierpnia 2012 r., Sąd Okręgowy w G. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając
apelacje za oczywiście bezzasadne.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoławczego wniosła obrońca z
urzędu aktualnie skazanego Z. P. Zarzuciła rażące naruszenie przepisów
postępowania, mogące mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to
3
„art. 6 k.p.k. i art. 451 k.p.k. poprzez odmowę sprowadzenia skazanego na rozprawę
apelacyjną przed Sądem Okręgowym, pomimo złożonego przez skazanego wniosku
o doprowadzenie na rozprawę odwoławczą (k. 891), w którym poinformował o tym,
że ujawniły się nowe okoliczności w tym postępowaniu i w jego ocenie sama
obecność obrońcy nie jest wystarczająca oraz pomimo podniesionych w apelacji
zarzutów kwestionujących ustalenia faktyczne i przekroczenie zasady swobodnej
oceny dowodów, związanych z oceną wiarygodności dowodów oraz innych
zagadnień, dla których znaczenie mógł mieć bezpośredni kontakt z oskarżonym,
pozbawiając skazanego tym samym materialnego prawa do obrony – przedstawienia
na rozprawie apelacyjnej argumentów przemawiających za uwzględnieniem
wniesionej na jego rzecz apelacji”.
W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji. Obrońca wystąpiła też o
zasądzenie na jej rzecz kosztów tytułem udzielonej skazanemu pomocy prawnej z
urzędu, oświadczając że nie zostały one uiszczone w całości ani w części.
W odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Stanowiska tego nie podtrzymał na
rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Generalnej, który wniósł o wydanie
orzeczenia postulowanego przez autorkę kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługiwała na uwzględnienie. Zagadnienie prawidłowego stosowania
przepisu art. 451 k.p.k., sytuującego się w kompleksie przepisów konkretyzujących
deklarowane w art. 6 k.pk. prawo oskarżonego do obrony, zostało szeroko omówione
w orzecznictwie sądów oraz w piśmiennictwie prawniczym. Konsekwentne jest w tej
kwestii stanowisko Sądu Najwyższego, który wielokrotnie wskazywał, że
nieuwzględnienie wniosku pozbawionego wolności oskarżonego o sprowadzenie na
rozprawę odwoławczą jest do zaakceptowania jedynie wówczas, gdy w apelacji
podnoszone są zagadnienia stricte prawne. W wypadku, gdy przedmiotem apelacji
są kwestie natury faktycznej, np. dotyczące oceny dowodów i ustalenia sprawstwa,
sprowadzenie oskarżonego na rozprawę jest niezbędne (zob. np. wyroki: z dnia 27
lutego 2001 r., III KKN 383/99, LEX nr 51992; z dnia 6 listopada 2002 r., II KKN 87/01,
LEX nr 74397; z dnia 28 października 2004 r., III KK 50/04, LEX nr 146316; z dnia 21
4
sierpnia 2007 r., II KK 81/07, OSNKW 2008, z. 1, poz. 5; z dnia 5 marca 2008 r., V
KK 356/07, LEX nr 359269; z dnia 7 maja 2010 r., IV KK 369/09, LEX nr 583904; z
dnia 2 marca 2011 r., IV KK 368/10, LEX nr 784281; z dnia 14 lutego 2012 r., V KK
166/11, LEX nr 1119578; z dnia 5 marca 2013 r., IV KK 319/12, LEX nr 1288765).
Jak to wcześniej nadmieniono, apelacje wniesione w sprawie Z. P. nie
dotyczyły zagadnień ściśle prawnych, ale podważały, w aspekcie prawidłowości
oceny dowodów, zasadność skazania za jedno z przypisanych mu przestępstw, jak
też podnosiły wadliwość orzeczenia o karze. We wniosku o doprowadzenie na
rozprawę odwoławczą oskarżony wskazywał, że cyt. „ujawniły się nowe okoliczności
w tym postępowaniu”, że „art. 6 k.p.k. oraz Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
gwarantuje mi prawo do obrony na każdym etapie postępowania sądowego” oraz że
„sama obecność mojego obrońcy nie wystarczy” (k. 891). W nawiązaniu do
ostatniego z przytoczonych twierdzeń wypada zauważyć, że i ono znajduje wsparcie
w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który stwierdził, że „zadeklarowany przez
oskarżonego zamiar osobistego uczestnictwa w rozprawie odwoławczej jest jego
uprawnieniem, w którym ograniczony być nie może. I nie ma tu znaczenia fakt
udziału w rozprawie jego obrońcy. Oskarżony może, niezależnie od obrońcy, bronić
się osobiście, a realizując swoje uprawnienia składać w toku rozprawy odwoławczej
wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie (art. 453 § 2 k.p.k.)” – wyrok
z dnia 7 maja 2008 r., V KK 413/07, LEX nr 388671. Przedstawiając sądowi
argumenty przemawiające za uwzględnieniem wniesionej na jego korzyść apelacji,
zarazem korzysta z prawa do obrony w ujęciu materialnym.
Trafnie zatem podniesiono w kasacji, że ogólnikowo umotywowana decyzja
odmawiająca sprowadzenia oskarżonego na rozprawę odwoławczą, nierespektująca
utrwalonej wykładni art. 451 § 1 k.p.k., zapadła z rażącym naruszeniem tego
przepisu, a w konsekwencji także art. 6 k.p.k. Ranga tych uchybień, poddających w
wątpliwość rzetelność procesu, każe stwierdzić, że mogły mieć one istotny wpływ na
treść orzeczenia. Musiało to prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku w
odniesieniu do skazanego Z. P., zaś ten sam wzgląd przemawiał za uchyleniem
wyroku także w odniesieniu do skazanego R. K. – na podstawie art. 435 k.p.k., który
zgodnie z art. 536 k.p.k. znajduje zastosowanie w postępowaniu kasacyjnym.
5
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zarządzi sprowadzenie
oskarżonych na rozprawę odwoławczą, chyba że uzna za celowe wezwać ich
ponownie do zajęcia stanowiska w tym względzie, a oskarżeni zakomunikują, iż
poprzednio złożonych wniosków nie podtrzymują. Zwróci również Sąd ad quem
uwagę na nieprawidłowość zawartego w wyroku Sądu pierwszej instancji
stwierdzenia, że pozbawienie oskarżonych wolności w okresie 9-10 marca 2009 r.
każe zaliczyć im na poczet kary 1 dzień pozbawienia wolności.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 537 § 1 i § 2 k.p.k. orzekł
jak w wyroku. Wobec zgłoszenia przez obrońcę wniosku o zasądzenie kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z
dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze
zm.) zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy wspomniane koszty, przy
czym wysokość należnej kwoty określono według stawki ustalonej w § 14 ust. 3 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.),
podwyższając ją, zgodnie z § 2 ust. 3 tegoż rozporządzenia, o stawkę podatku od
towarów i usług.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13