Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 25/13
POSTANOWIENIE
Dnia 5 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa C. C. Spółki Akcyjnej
przeciwko Przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
o nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 5 grudnia 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 12 października 2012 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 12 października 2012 r., oddalił apelację C.
C. S.A. z/s w W. (powód) od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 23 listopada
2011 r., w sprawie przeciwko Przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i
Telewizji (Przewodniczący KRRiT) o nałożenie kary pieniężnej.
W uzasadnieniu wydanego wyroku Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że brak winy
powoda nie uchyla jego odpowiedzialności z tytułu naruszenia art. 53 ustawy o
radiofonii i telewizji. Przepis ten nakłada na Przewodniczącego KRRiT obowiązek
nałożenia kary w przypadku stwierdzenia naruszenia wymienionych w jego treści
enumeratywnie przepisów, w tym art. 15 ust. 1 ustawy w związku z § 2 ust. 1
rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 4 listopada 2004 r. w
sprawie niższego udziału w programie telewizyjnym audycji wytworzonych
pierwotnie w języku polskim i audycji europejskich (Dz.U. Nr 247, poz. 2483).
2
Odpowiedzialność nadawcy z art. 53 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji ma
charakter obiektywny, a nałożenie kary za naruszenia prawa objęte zakresem
normowania tego przepisu jest obligatoryjne. Twierdzenia powoda o możliwości
odstąpienia przez pozwanego od nałożenia kary z uwagi na wskazane przez
powoda obiektywne okoliczności uniemożliwiającej w jej ocenie realizację
ustawowych obowiązków, pomijając kwestię ich niewykazania przez powoda,
należy uznać za irrelewantne dla oceny zasadności nałożenia na powoda kary.
Przechodząc do oceny wysokości kary pieniężnej Sąd Apelacyjny zwrócił
uwagę, że Sąd pierwszej instancji uwzględnił okoliczność, że powód pozyskuje
filmy polskie na potrzeby programu „A.” od innych stacji telewizyjnych i wytwórców
filmowych. Uwzględnił także zakres i stopień szkodliwości naruszenia,
dotychczasową działalność nadawcy oraz jego możliwości finansowe. Za
obiektywną okoliczność, mogącą wyłączyć odpowiedzialność powoda, nie można
uznać wskazanych przez niego trudności w pozyskaniu odpowiednich audycji
związanych pośrednio z nieopłacalnością ich powtórnego emitowania. Analogicznie
Sąd ocenił niewykorzystywanie przez powoda własnych możliwości producenckich.
Zwrócił również uwagę na kilkuletnią powtarzalność naruszeń, które uprzednio nie
zostały przez Przewodniczącego KRRiT ukarane, gdyż organ ten poprzestał na
udzieleniu powodowi czasu na dostosowanie struktury programu do
obowiązujących przepisów. Wymierzoną kwotę kary pieniężnej Sąd Apelacyjny
uznał za odpowiednią, a wręcz niską w stosunku do dokonanych naruszeń.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 53 ust. 1 i 4 ustawy o radiofonii i
telewizji.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, powód powołał się
na dwie przesłanki tzw. przedsądu.
W pierwszej kolejności powód podnosi, że skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona, ponieważ Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku błędnie wyłożył i
zastosował prawo materialne. Według powoda Sąd Apelacyjny w sposób oczywisty
naruszył art. 53 ust. 1 i 4 ustawy o radiofonii i telewizji, poprzez zastosowanie tego
przepisu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz poprzez zastosowanie
go do okresów nieobjętych zaskarżoną decyzją i uzasadnienie wysokości kary
3
zdarzeniami, co do których nie można już nakładać kary pieniężnej. Powód
podnosi, że Przewodniczący KRRiT przy wymierzaniu kary i ustalaniu jej wysokości
brał nie tylko pod uwagę naruszenia wskazane w decyzji i obejmujące okres II i III
kwartału 2010 r., ale okres kilku poprzedzających lat. Sąd Apelacyjny stwierdził zaś
w uzasadnieniu wyroku, że stan faktyczny z poprzednich lat ma znaczenie dla
określenia wysokości kary. Tymczasem zgodnie z art. 53 ust. 4 ustawy o radiofonii i
telewizji kary pieniężnej nie można nałożyć, jeżeli od naruszenia obowiązku, o
którym mowa w art. 53 ust. 1 upłynął jeden rok. Dlatego powód podnosi, że
uprzednie naruszenie przepisów ustawy nie powinno być brane pod uwagę, ani w
postępowaniu administracyjnym ani w postępowaniu sądowym, gdyż nie można za
te zdarzenia nakładać kary, ani brać ich pod uwagę przy wymierzaniu kary za
kolejne okresy. Ponadto, Sąd Apelacyjny zastosował w niniejszej spawie art. 53
ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji w brzmieniu, które nie obowiązywało w okresie
objętym karą nałożoną na powoda.
Dodatkowo powód powołał się na potrzebę wykładni art. 53 ust. 1 i 4 ustawy
o radiofonii i telewizji jako przepisów budzących poważne wątpliwości. Jako
wywołujące wątpliwości interpretacyjne powód wskazał następujące kwestie. Po
pierwsze, czy art. 53 ust. 1 i 4 ustawy o radiofonii i telewizji według stanu prawnego
obowiązującego w okresie objętym nałożoną karą pozwala przy wymierzaniu kary
brać pod uwagę stan faktyczny z innych wcześniejszych okresów, niż okres objęty
karą? Po drugie, czy według tego przepisu można uzasadniać wysokość kary
zdarzeniami, co do których nie można już nakładać kary pieniężnej na podstawie
art. 53 ust. 4 ustawy o radiofonii i telewizji? Po trzecie, czy przy wymierzaniu kary
na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji miał znaczenie element
zawinienia podmiotu ukaranego, element obiektywnych przeszkód
uniemożliwiających spełnienie wymogów przewidzianych prawem?
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
4
Skarga kasacyjna jest szczególnym środkiem zaskarżenia, realizującym
przede wszystkim interes publiczny, polegający na usuwaniu rozbieżności w
orzecznictwie sądów powszechnych oraz na wspomaganiu rozwoju prawa, zatem
uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania powinno koncentrować się
na wykazaniu, iż takie okoliczności w sprawie zachodzą (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 czerwca 2013 r., III SK 55/12 i powołane tam orzeczenia).
Rozpoznanie skargi kasacyjnej następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych,
wymienionych w art. 3989
§ 1 pkt 1 – 4 k.p.c. Dlatego w art. 3984
§ 2 k.p.c., wśród
istotnych wymagań skargi kasacyjnej, ustawodawca wymienił obowiązek złożenia
wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie. Spełnienie tego
wymogu powinno przybrać postać wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym
skarżący wykaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadnieniu, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek.
Ustawodawca nieprzypadkowo, konstruując wymagania skargi kasacyjnej,
wyodrębnił w oddzielnych przepisach art. 3984
k.p.c. obowiązek przytoczenia
podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (§ 1) i obowiązek przedstawienia wniosku
o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienia (§ 2). Chodzi zatem o dwa
odrębne, kreatywne elementy skargi kasacyjnej, które spełniają określone cele i
podlegają ocenie Sądu Najwyższego, na różnych etapach postępowania
kasacyjnego. Wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie
podlegają analizie na etapie przedsądu, natomiast przytoczone podstawy
kasacyjne i ich uzasadnienie oceniane są dopiero po przyjęciu skargi do
rozpoznania, w trakcie jej merytorycznego rozpoznawania.
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego w przypadku
powołania się na art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. skarżący ma obowiązek nie tylko określić
przepisy wymagające wykładni, ale także wskazać poważne wątpliwości
interpretacyjne związane z ich stosowaniem wraz z podaniem doktrynalnego lub
orzeczniczego źródła tych wątpliwości, bądź rozbieżności w orzecznictwie sądów
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2012 r., III SK 17/12 i
powołane tam orzecznictwo).
5
W ocenie Sądu Najwyższego, powód nie wykazał, aby zachodziła potrzeba
wykładni przepisów wywołujących poważne wątpliwości. Uzasadnienie wniosku
powoda o przyjęcie skargi do rozpoznania pozbawione jest w tym zakresie
jakiegokolwiek wywodu prawnego wskazującego na takie wątpliwości w
piśmiennictwie, skoro powód nie powołał się w tym względzie na występowanie
rozbieżności interpretacyjnych w orzecznictwie sądowym. Uzasadnienie wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania sprowadza się zaś do hasłowego jedynie
wyliczenia problemów interpretacyjnych, jakie w subiektywnej ocenie powoda
powstają na tle art. 53 ust. 1 i 4 ustawy o radiofonii i telewizji. Stanowisko to nie
zostało poparte żadną jurydyczną argumentacją, jak przepisy te powinny być
wykładane w kontekście wskazanych wątpliwości interpretacyjnych, jakie jest źródło
tych wątpliwości oraz dlaczego konkretna opcja interpretacyjna powinna zostać
przyjęta przez Sąd Najwyższy.
Brak również podstaw do uznania skargi kasacyjnej powoda za oczywiście
zasadną. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że z uzasadnienia
zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego nie wynika, aby Sąd ten zastosował
powołane przez powoda przepisy ustawy o radiofonii i telewizji w ten sposób, że
uwzględnił przy ustaleniu okresu naruszenia przez powoda ciążących na nim
obowiązków zachowanie powoda w innych okresach niż objęte decyzją
Przewodniczącego KRRiTV. W rezultacie zaskarżony wyrok nie rozszerza
odpowiedzialności powoda za naruszenie przepisów ustawy o radiofonii i telewizji
poza granice czasowe wyznaczone przez art. 53 ust. 4 ustawy o radiofonii i
telewizji.
Powołując w uzasadnieniu wyroku „kilkuletnią powtarzalność naruszeń, które
uprzednio nie były przez Przewodniczącego karane, a jedynie udzielano powódce
czasu na dostosowanie struktury programu do obowiązujących przepisów”, Sąd
Apelacyjny odnosił się wyłącznie do kwestii skorzystania przez Przewodniczącego
KRRiTV z przysługującej mu kompetencji do nałożenia kary pieniężnej. Sąd drugiej
instancji wywiódł z tej okoliczności, niezakwestionowanej przez powoda, że brak
podstaw do kwestionowania zasadności i celowości samego aktu nałożenia kary
pieniężnej w niniejszej sprawie. Do „powtarzalności naruszeń” Sąd Apelacyjny
ponownie odwołał się w tym fragmencie uzasadnienia, w którym oceniał wysokość
6
wymierzonej kary pieniężnej. Co prawda, w ocenie Sądu Najwyższego, o
uprzednim naruszeniu przepisów ustawy można mówić wyłącznie w sytuacji, gdy
naruszenie takie zostało stwierdzone ostateczną decyzją, nie mniej odwołanie się
do niestwierdzonych takimi decyzjami Przewodniczącego KRRiTV „powtarzalnych
naruszeń” nie prowadzi do uznania skargi kasacyjnej powoda za oczywiście
zasadną. Okoliczność ta została bowiem uwzględniona przez Sąd Apelacyjny na
etapie rozstrzygania, czy zasadne byłoby zredukowanie kary pieniężnej do
symbolicznej wysokości. Nie została natomiast wzięta pod uwagę przy ostatecznej
weryfikacji proporcjonalności nałożonej kary.
Sąd Najwyższy nie znajduje także podstaw do uznania skargi kasacyjnej
powoda za oczywiście zasadną ze względu na zawarte w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku stwierdzenie, zgodnie z którym Sąd Okręgowy „właściwie
uwzględnił kryteria wymiaru kary określone w art. 53 ustawy o radiofonii i telewizji”.
Według powoda, sformułowanie to świadczy o zastosowaniu w niniejszej sprawie
przepisu w brzmieniu, które nie obowiązywało w dacie wydania przez
Przewodniczącego KRRiTV decyzji nakładającej na powoda karę pieniężną.
Jednakże, zdaniem Sądu Najwyższego, wyjaśnienie motywów, jakimi kierowano się
przy ocenie adekwatności kary pieniężnej nałożonej na przedsiębiorcę, nawet gdy
przybiera postać ogólnikowego odwołania się do kryteriów wymienionych w
przepisie znowelizowanym po wydaniu decyzji nakładającej karę, nie prowadzi do
uznania skargi kasacyjnej za oczywiście zasadną, gdy przepis zawierający normę
sankcjonującą w dotychczasowym brzmieniu nie określał żadnych przesłanek
wymiaru kary pieniężnej .
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2
k.p.c. orzekł jak w sentencji.