Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 145/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
Protokolant Barbara Kobrzyńska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Bogumiły Drozdowskiej,
w sprawie M. P.
skazanego z art. 56 § 1 kks w zw. z art. 6 § 2 kks
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 3 grudnia 2013 r.,
kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 9 listopada 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w K.
z dnia 19 czerwca 2012 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz zmieniony nim wyrok Sądu
Rejonowego w K. z dnia 19 czerwca 2012r, sygn. akt II K 251/08, i
na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 44 § 1 pkt 1 kks
umarza postępowanie;
2. kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa;
3. zarządza zwrot opłaty od kasacji uiszczonej przez M. P.
2
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy, wyrokiem z dnia 19 czerwca 2012 r., uznał M. P. za winnego:
1) przestępstwa skarbowego z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.,
popełnionego dnia 25 grudnia 2001 r., i za to na podstawie art. 56 § 1 k.k.s.
wymierzył oskarżonemu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w
liczbie 80 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 60 zł; 2)
przestępstwa skarbowego z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 37 § 1 pkt
1 k.k.s., popełnionego dnia 25 stycznia 2002 r., i za to na podstawie art. 56 § 1 k.k.s
w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s. wymierzył oskarżonemu karę 10 miesięcy
pozbawienia wolności oraz grzywnę w liczbie 80 stawek dziennych, ustalając
wysokość jednej stawki na kwotę 60 zł; łącznie na karę jednego roku pozbawienia
wolności oraz grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przy przyjęciu jednej
stawki w kwocie 60 zł; wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności
warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres próby 2 lat.
Od tego wyroku apelację wnieśli oskarżony i jego obrońca, podnosząc m.in.
zarzut przedawnienia karalności zarzucanych oskarżonemu czynów.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 9 listopada 2012 r., zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że uchylił orzeczenie o karach łącznych, oskarżonego M. P.
uznał za winnego przestępstwa skarbowego z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2
k.k.s, popełnionego w okresie od 30 stycznia 2001 r. do dnia 25 października 2001
r., i za to na podstawie art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 23 § 1 i 3 k.k.s. w zw. z art. 37
§ 1 pkt 1 k.k.s. i art. 38 § 1 pkt 3 k.k.s. wymierzył mu karę 11 miesięcy pozbawienia
wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na
kwotę 60 zł; w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
W kasacji od powyższego wyroku obrońca skazanego zarzucił:
1. rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
poprzez nieuwzględnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej i wydanie wyroku
skazującego M. P., mimo iż nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanych mu
czynów zabronionych;
2. rażące naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z
art. 44 § 1 pkt.2 k.k.s. w zw. z art. 2§ 2 k.k.s poprzez ich niewłaściwą wykładnię, co
skutkowało błędnym zastosowaniem i uznaniem przez Sąd II instancji, iż zarzucane
3
skazanemu czyny są zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat, w
związku z czym termin przedawnienia wynosi lat 10, podczas gdy w czasie ich
popełnienia zarzucane mu czyny były zagrożone karą grzywny do 720 stawek
dziennych, albo karą pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tymi karami łącznie,
w zw. z czym termin przedawnienia, zgodnie z art. 44§1 pkt 1 k.k.s. wynosi lat 5, a
nie lat 10;
3. rażące naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 2 § 2 k.k.s. poprzez
niezastosowanie ustawy obowiązującej w czasie popełnienia czynu zabronionego
mimo, iż jest względniejsza dla sprawcy;
4. rażące naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 44 § 5 k.k.s.
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że termin przedawnienia
zarzucanego skazanemu czynu uległ przedłużeniu o kolejne 10 lat, gdyż w okresie
10-letnim przedawnienia, wynikającego z art. 44 § 1 pkt 2 k.k.s., przedstawiono M.
P. zarzuty i termin przedawnienia upłynie w dniu 31.12.2021 r.;
5. rażące naruszenie przepisów postępowania tj. art. 71 § 1 w zw. z art. 313
k.p.k. w zw. z art. 113 k.k.s. w zw. z art. 44§ 5 k.k.s. poprzez ich niewłaściwe
zastosowanie i uznanie, że nastąpiło przedłużenie terminu przedawnienia
karalności podczas, gdy M. P. przedstawiono zarzuty w dniu 17.03.2008 r., czyli po
upływie terminu przedawnienia z dnia 31.12.2006 r.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz
zmienionego nim wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 19 czerwca 2012 r. i
umorzenie postępowania w sprawie. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej poparł kasację i jej wnioski.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasadnie wskazuje na zaistnienie bezwzględnej przyczyny
odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., tj.
przedawnienia karalności.
Autor kasacji trafnie wskazuje, że Sąd odwoławczy błędnie przyjął w realiach
sprawy, iż w czasie popełnienia czynu zagrożenie ustawowe karą pozbawienia
wolności za przestępstwo skarbowe określone w art. 56 § 1 k.k.s. przekraczało 3
lata, a w konsekwencji wadliwie uznał, że termin przedawnienia wynosił 10 lat,
4
zgodnie z treścią art. 44 § 1 pkt 2 k.k.s. w brzmieniu po nowelizacji z dnia 28 lipca
2005 r.
Bezsporne jest, że M. P. przypisano popełnienie czynu z art. 56 § 1 k.k.s.
w okresie od dnia 30 stycznia 2001 r. do dnia 25 października 2001 r. W tym czasie
przepis art. 56 § 1 k.k.s. obowiązywał w brzmieniu sprzed 17 grudnia 2005 r. i
górna granica ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności wynosiła 2 lata.
Oczywiste jest zatem, że zgodnie z regułą określoną w art. 2 § 2 k.k.s. należało
zastosować ustawę poprzednio obowiązującą (tj. do 16 grudnia 2005 r.), jako
względniejszą dla sprawcy. Właśnie przez pryzmat takiego rozmiaru sankcji (do 2
lat pozbawienia wolności) należało zastosować nowe terminy dotyczące
przedawnienia, zgodnie z normą kolizyjną ustanowioną w art. 10 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 178, poz. 1479).
Przyjęcie, że w sprawie należało zastosować art. 56 § 1 k.k.s. w brzmieniu
sprzed nowelizacji, która weszła w życie w dniu 17 grudnia 2005 r., prowadzi do
konkluzji, że w przedmiotowej sprawie termin przedawnienia karalności wynosił 5
lat (art. 44 § 1 pkt 1 k.k.s. w brzmieniu po nowelizacji), a nie 10 lat, jak to przyjął
Sąd odwoławczy na podstawie art. 44 § 1 pkt 2 k.k.s. w brzmieniu po nowelizacji.
Bieg przedawnienia w sprawie, zgodnie z treścią § 3 art. 44 k.k.s., rozpoczyna się z
końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności publicznoprawnej.
Przepis art. 44 § 5 k.k.s. zawiera sformułowanie „wszczęto postępowanie przeciwko
sprawcy”, zatem jest to równoznaczne z określeniem „wszczęto postępowanie
przeciwko osobie”, którym operuje przepis art. 102 k.k. Wszczęcie postępowania in
personam w sprawach o przestępstwa skarbowe następuje z chwilą wydania
postanowienia o przedstawienie osobie zarzutów, ogłoszenia go niezwłocznie
podejrzanemu i przesłuchania osoby, chyba że nie jest to możliwe z powodu jego
ukrywania się lub nieobecności w kraju (art. 313 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 k.k.s.).
W realiach niniejszej sprawy postanowienie o przedstawieniu zarzutów wydano
wprawdzie w dniu 8 września 2006 r. (k. 612 – 614), jednakże do jego ogłoszenia i
przesłuchania podejrzanego doszło skutecznie dopiero w dniu 17 marca 2008 r. (k.
663 – 667), przy czym nie zachodziły okoliczności uniemożliwiające organowi
5
prowadzącemu postępowania przygotowawcze skuteczne dokonanie tych
czynności przed dniem 17 marca 2008 r.
Zasadnie zatem skarżący wywodzi, że przedawnienie karalności nastąpiło
już z dniem 31 grudnia 2006 r., nie doszło bowiem w okresie 5-letniego biegu
okresu przedawnienia do wszczęcia postępowania in personam w rozumieniu § 5
art. 44 k.k.s., a co za tym idzie do wydłużenia terminu przedawnienia.
W sytuacji gdy wyroki sądu pierwszej i drugiej instancji zapadły odpowiednio:
19 czerwca 2012 r. i 9 listopada 2012 r., a zatem zostały wydane pomimo
wystąpienia w sprawie negatywnej przesłanki procesowej, określonej w art. 17 § 1
pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 44 § 1 pkt 1 k.k.s., stwierdzić należy, że w sprawie wystąpiła
bezwzględna przyczyna odwoławcza, określona w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z
art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy rozstrzygnął jak w wyroku.