Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 298/13
POSTANOWIENIE
Dnia 3 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
Protokolant Barbara Kobrzyńska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Bogumiły Drozdowskiej,
w sprawie Z. J.
obwinionego z art. 92 § 1 kw
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 3 grudnia 2013 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść obwinionego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 7 maja 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 26 lutego 2013 r.,
1. oddala kasację;
2. wydatkami związanymi z rozpoznaniem kasacji obciąża
Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
We wniosku o ukaranie Straż Miejska w S. zarzuciła Z. J. popełnienie
wykroczenia z art. 92 § 1 k.w., polegającego na tym, że w dniu 30 maja 2012 r. o
godz. 1840
w S. na drodze publicznej al. W., skrzyżowanie z ulicą K., kierując
samochodem marki Honda o numerach rejestracyjnych […], nie zastosował się do
sygnalizatora S-1 nadającego sygnał czerwony, wjeżdżając za sygnalizator.
2
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 26 lutego 2013 r. uznał obwinionego Z. J. za
winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to wykroczenie na podstawie art.
92 § 1 k.w. wymierzył obwinionemu karę grzywny w wysokości 500 zł, obciążył go
kosztami procesu.
Od tego wyroku apelację wniósł obrońca obwinionego, zarzucając rażącą
obrazę art. 5 § 1 pkt 9 k.p.w. poprzez wszczęcie i następnie prowadzenie
postępowania wykroczeniowego przeciwko obwinionemu, pomimo braku skargi
uprawnionego oskarżyciela, co z kolei miało miejsce wskutek rażąco błędnej
wykładni art. 129 b ust. 4, art. 129 g ust. 1 oraz art. 129 b ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia
20 czerwca 1997 r.- Prawo o ruchu drogowym i uznania, że straż miejska w świetle
obowiązujących przepisów ma prawo wykonywać pomiar za pomocą stacjonarnych
urządzeń rejestrujących, pomimo rzeczywistego przekazania tych kompetencji
przez ustawodawcę wyłącznie Inspekcji Transportu Drogowego; nadto zarzucił
obrazę art. 8 k.p.w. w zw. art. 7 k.p.k. przez dowolną ocenę materiału dowodowego.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 7 maja 2013 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od powyższego wyroku kasację na korzyść obwinionego Z. J. wniósł
Prokurator Generalny. Skarżący wyrokowi temu zarzucił rażące naruszenie prawa
procesowego – art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w., polegające na
przeprowadzeniu wadliwej kontroli odwoławczej, poprzez nienależyte rozpoznanie
apelacji obrońcy obwinionego i błędne uznanie, że Straż Miejska uprawniona jest
do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z wykorzystaniem
stacjonarnych urządzeń rejestrujących, podczas gdy prawidłowa wykładnia art. 129
g ust. 1 w zw. z art. 129 b ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o
ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.) w zw. z art. 17 § 3
k.p.w. i art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych
(Dz. U. 1997, Nr 123, poz. 779 z późn. zm.) prowadzi do odmiennego wniosku, co
stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w.
w zw. z art. 5 § 1 pkt 9 k.p.w. w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela. W
konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku sądu pierwszej
instancji i umorzenie postępowania z powodu braku skargi uprawnionego
oskarżyciela.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzut przeprowadzenia wadliwej kontroli odwoławczej nie jest zasadny. Sąd
odwoławczy rozważył wszystkie zarzuty i wnioski apelacji obrońcy obwinionego, w
motywach pisemnych szczegółowo i wnikliwie dokonał wykładni przepisów ustawy
Prawo o ruchu drogowym w zakresie niezbędnym do przyjęcia, że straż miejska
posiadała uprawnienia do skierowania wniosku o ukaranie obwinionego za
wykroczenie z art. 92 § 1 k.w., zarejestrowane przez stacjonarne urządzenie
rejestrujące.
Tok rozumowania Sądu odwoławczego, zastosowane przez ten Sąd metody
wykładni i wnioski końcowe zasługują na aprobatę. Uzupełniając argumentację
Sądu Okręgowego stwierdzić należy, co następuje:
Kwestię organów uprawnionych do wnoszenia i popierania wniosków o
ukaranie w sprawach o wykroczenia reguluje art. 17 k.p.w., którego § 3 wskazuje
na uprawnienia straży gminnych (miejskich) w tym zakresie, ale jedynie wówczas,
gdy w zakresie swojego działania ujawniły wykroczenie. Zakres zadań straży
gminnej (miejskiej) określa ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych –
w myśl art. 11 ust. 1 pkt 2 tej ustawy straże gminne (miejskie) posiadają ogólną
kompetencję do czuwania nad porządkiem i do kontroli ruchu drogowego, której to
zakres szczegółowy zawarty jest w przepisach o ruchu drogowym. Wbrew
odmiennemu stanowisku autora kasacji stwierdzić należy, że Sąd odwoławczy
prawidłowo, w ramach wykładni systemowej, odwołał się do przepisów ustawy z
dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Pojęcie „ruch drogowy” należy
wykładać zarówno z uwzględnieniem ustawy Prawo o ruchu drogowym, jak i
ustawy o drogach publicznych. Wprawdzie przepisy ustawy- Prawo o ruchu
drogowym nie zawierają definicji legalnej tego pojęcia, to jednak zgodnie z art. 1
ust. 1 pkt 1 tej ustawy, jej przepisy regulują zasady ruchu na drogach publicznych,
w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu. Drogą publiczną jest zaś – zgodnie
z art. 2 pkt 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym – droga w rozumieniu art. 1 ustawy
z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Istotne jest zwłaszcza to, że
przepisy art. 20 b tej ustawy określają w ust. 1-3 uprawnienia i obowiązki zarządcy
dróg związane z instalacją, dezinstalacją oraz utrzymaniem infrastruktury urządzeń
rejestrujących (definiowanych przez odwołanie się do art. 2 pkt 59 prawa o ruchu
4
drogowym), zaś ust. 5 zawiera stwierdzenie, że przepisy poprzedzające o zarządcy
drogi stosuje się odpowiednio do straży gminnych (miejskich) w przypadku
urządzeń rejestrujących eksploatowanych przez te straże. Nadto w ust. 6 ustawa
wskazuje, że w pasie drogowym dróg publicznych zabrania się instalowania,
usuwania, a także eksploatowania urządzeń rejestrujących lub obudów na te
urządzenia przez podmioty inne niż: zarządy dróg, Policja, Inspekcja Transportu
Drogowego oraz straże gminne (miejskie). Z kolei przepis art. 20 c tej ustawy
określa kto sprawuje pieczę nad instalacją urządzeń rejestrujących, zaś przepis art.
20 d ustawy określa przeznaczenie dochodów uzyskanych przez jednostki
samorządu terytorialnego z grzywien nałożonych za naruszenia przepisów ruchu
drogowego ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących.
Jest poza sporem, że główne uprawnienia kontrolne straży gminnej
(miejskiej), w tym dotyczące korzystania z tzw. urządzeń rejestrujących, reguluje
art. 129 b ustawy- Prawo o ruchu drogowym. Przepis ten wprowadzono ustawą
nowelizacyjną z dnia 11 maja 2007 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 845) wydaną w
następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2007 r., sygn. U
1/07. W pierwotnym brzmieniu w myśl art. 129 b ust. 2 pkt 1 lit. b strażnicy gminni
(miejscy) byli uprawnieni do wykonywania kontroli ruchu drogowego wobec
kierującego pojazdem, naruszającego przepisy ruchu drogowego w przypadku
ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzeń działających
samoczynnie, zaś w myśl ust. 3 pkt 3 – w ramach wykonywania kontroli ruchu
drogowego w zakresie, o którym mowa w ust. 2, strażnicy byli upoważnieni do
używania urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia
przepisów ruchu drogowego przez kierujących pojazdami.
W wyniku kolejnej ustawy nowelizacyjnej z 29 października 2010 r. (Dz. U.
Nr 225, poz. 1466) wprowadzono definicję urządzenia rejestrującego (art. 2 pkt 59
prawa o ruchu drogowym) – jest nim stacjonarne, przenośne albo zainstalowane w
pojeździe albo na statku powietrznym urządzenie ujawniające i zapisujące za
pomocą technik utrwalania obrazów naruszenia przepisów ruchu drogowego przez
kierujących pojazdami. Natomiast art. 129 b ust. 2 pkt 1 lit. b cyt. ustawy otrzymał
brzmienie: „Strażnicy gminni (miejscy) są uprawnieni do wykonywania kontroli
ruchu drogowego wobec kierującego pojazdem, naruszającego przepisy ruchu
5
drogowego w przypadku ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzenia
rejestrującego”, zaś ust. 3 pkt 3 brzmienie: „w ramach wykonywania kontroli ruchu
drogowego w zakresie, o którym mowa w art. 2, strażnicy gminni (miejscy) są
upoważnieni do używania urządzeń rejstrujących, z tym, że w przypadku używania
urządzenia zainstalowanego w pojeździe w czasie pracy urządzenia pojazd nie
może znajdować się w ruchu”. Nowe brzmienie nadano również ust. 4 cyt. przepisu:
„Strażnicy gminni (miejscy) mogą dokonywać na drogach gminnych, powiatowych i
wojewódzkich oraz drogach krajowych w obszarze zabudowanym, z wyłączniem
autostrad i dróg ekspresowych, czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z
użyciem przenośnych albo zainstalowanych w pojeździe urządzeń rejstrujących w
oznakowanym miejscu i określonym czasie, uzgodnionym z właściwym miejscowo
komendantem powiatowym (miejskim) lub Komendantem Stołecznym Policji”.
Brzmienie przepisu art. 129b ust. 3 pkt 3 ustawy- Prawo o ruchu drogowym
jednoznacznie przekonuje, że upoważnienie straźników gminnych (miejskich) do
używania urządzeń rejestrujących dotyczy zarówno urządzeń stacjonarnych, jak i
urządzeń mobilnych (niestacjonarnych – ust. 4). Zasady usytuowania urządzeń
stacjonarnych regulują przepisy wykonawcze, wydawane na podstawie delegacji
ustawowej zawartej w art. 129h ust. 5 ustawy- Prawo o ruchu drogowym, zaś ich
lokalizację określają przepisy ustawy o drogach publicznych. W kwestii uprawnień
straży, w omawianym tu zakresie, istotne znaczenie ma treść art. 129g ust. 1 cyt.
ustawy. Zgodnie z tym przepisem ujawnienie za pomocą stacjonarnych urządzeń
rejestrujących zainstalowanych w pasie drogowym dróg publicznych, naruszeń
przepisów ruchu drogowego w postaci: a) przekroczenia dopuszczalnej prędkości,
b) niestosowania się do sygnałów świetlnych – z zastrzeżeniem art. 129b ust. 3 pkt
3, należy do Inspekcji Transportu Drogowego. Oczywiste jest zatem, że ustawa
nadaje prawo do sprawowania kontroli ruchu drogowego przy użyciu urządzeń
stacjonarnych wyłącznie Inspekcji Transportu Drogowego, z wyjątkiem, o którym
mowa w art. 129b ust. 3 pkt 3. Biorąc pod uwagę zarówno treść art. 129b ust. 3
ustawy, jak i całą treść punktu 3, uznać należy, że określenie „używania urządzeń
rejstrujących” odnosi się, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 59 cyt. ustawy, do
używania wszystkich urządzeń rejestrujących.
6
Sformułowanie „z tym, że w przypadku używania urządzenia
zainstalowanego w pojeździe w czasie pracy urządzenia pojazd nie może
znajdować się w ruchu”, odnosi się do ograniczenia w używaniu urządzeń
zamontowanych na pojazdach, nie dotyczy zatem ani urządzeń stacjonarnych, ani
przenośnych.
Tak więc przepis art. 129g ust. 1 cyt. ustawy, zawierając wyjątek, o którym
mowa w art. 129b ust. 3 pkt 3, wprowadza uprawnienie dla straży gminnej
(miejskiej) do używania urządzeń stacjonarnych podczas czynności z zakresu
kontroli ruchu drogowego.
W dacie popełnienia czynu przez obwinionego obowiązywało, wydane na
podstawie delegacji ustawowej z art. 129h ust. 5 ustawy- Prawo o ruchu drogowym,
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie
warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez
urządzenia rejestrujące (Dz. U. Nr 133, poz. 770), zatem wywody kasacji oparte na
treści aktualnie obowiązującego rozporządzenia wykonawczego z dnia 14 marca
2013 r. nie mogą być uwzględnione. Niezależnie od tego stwierdzić należy, że z
treści aktualnie obowiązującego rozporządzenia nie sposób wywieść, jak czyni to
autor kasacji, by potwierdzało ono brak kompetencji straży gminnej (miejskiej) do
używania stacjonarnych urządzeń rejestrujących. Rozporządzenie, co jest
oczywiste, nie może ustanowić takiego zakazu, a realizacja obowiązku
delegacyjnego z art. 129h ust. 5 pkt 4 cyt. ustawy, nakazywała odnieść się tylko do
kwestii uprawnień strażników z art. 129b ust. 4.
Tak więc, wbrew odmiennym wywodom kasacji, brak podstaw do
kwestionowania stanowiska sądów orzekających w sprawie, że Straż Miejska była
uprawniona do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z
wykorzystaniem stacjonarnego urządzenia rejestrującego, a tym samym posiadała
uprawnienie do skierowania wniosku o ukaranie (art. 17 § 3 k.p.w).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy oddalił kasację.