II KK 289/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-03-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II AKa 83/01 IV KKN 478/99
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KK 289/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie S. Z. J., P. J. B., W.J. A.
skazanych z art. 279 § 1 kk i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 9 stycznia 2014 r.,
kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 29 listopada 2012 r., utrzymującego w
mocy wyrok Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 22 lipca 2011 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie, w
jakim wyrok ten utrzymał w mocy pkt 70 i 75 wyroku Sądu
Okręgowego w Ł. w odniesieniu do W. J. A. i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
2) na podstawie art. 536 k.p.k. w zw. z art. 435 k.p.k. uchyla
zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie, w jakim wyrok
2
ten utrzymał w mocy pkt. 83 i 86 wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
w odniesieniu do S. Z. J., i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w postępowaniu
odwoławczym;
3) oddala kasację S. Z. J. jako oczywiście bezzasadną;
4) oddala kasację P. B. w zakresie zarzutu sformułowanego w
pkt. I jako niezasadną, a w zakresie pozostałych zarzutów jako
oczywiście bezzasadną;
5) oddala kasację W. J. A. w zakresie zarzutu wskazanego w
pkt. I jako oczywiście bezzasadną;
6) zwalnia S. Z. J. od obowiązku uiszczenia kosztów
sądowych postępowania kasacyjnego, w tym opłaty od kasacji, w
części na niego przypadającej;
7) obciąża P. B. kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego, w tym opłatą od kasacji, w części na niego
przypadającej;
8) zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata D. B.
(Kancelaria Adwokacka) kwotę 1 476 zł (jeden tysiąc czterysta
siedemdziesiąt sześć złotych), w tym 23 % podatku VAT, za
sporządzenie i wniesienie kasacji oraz udział w rozprawie
kasacyjnej tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną
z urzędu.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 22 lipca 2011 r.:
I. W. J. A. został uznany winnym szeregu przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (pkt 58 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt
59 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 2 k.k. (pkt 60 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § k.k. i art. 64 § 2 k.k. (pkt 61 wyroku),
3
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 2 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art.
279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 kk, (pkt 62 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § k.k. (pkt 63 wyroku),
art. 18 § 3 k.k. w związku z art. 286 § 2 kk, w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt
64 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. i w związku z art.
64 § 2 k.k. (pkt 65 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. i w związku z art. 64 § 2 kk, art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k.
w związku z art. 11 § 2 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt 66 wyroku),
w art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt 67 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 64 § 1 i 2 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za
to, (pkt 68 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i
art. 288 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 kk, w związku z art. 64 § 2 k.k. i w
związku z art. 12 k.k. (pkt 69 wyroku),
art. 280 § 1 k.k. i art. 189 § 2kk i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 12 k.k. (pkt 70 wyroku), polegającego na tym,
że w dniu 19 września 2004 r. R.D., W. A. i S. J. siłą zaciągnęli S. W. do
samochodu i zawieźli go na teren domków działkowych w okolicy Z., gdzie w
jednym z nich przykuli go kajdankami do ściany, po czym zaczęli go na siłę
poić alkoholem. Następnie na skutek bicia uzyskali od niego numer konta
bankowego, na którym zdeponowane miał oszczędności. Zabrali mu również
jego dokumenty w postaci dowodu osobistego i książeczki wojskowej.
Działający w porozumieniu z nimi R. D. zwrócił się do A. M. o to, aby znalazł
kogoś podobnego do S. W., by przy użyciu zabranych dokumentów mógł
dokonać wypłaty pieniędzy w banku, podając się za właściciela rachunku. A.
M. zaproponował to swojemu szwagrowi D. T. W dniu 20 września 2004 r. D.
T. w Banku […] bezskutecznie próbował podjąć kwotę 20.000 zł podpisując
stosowne formularze, jako S. W. Pracownik Banku stwierdził jednak
4
niezgodność jego podpisu z wzorem i odmówił wypłacenia pieniędzy.
Kolejno w dniu 21 września 2004 r. D. T. w analogiczny sposób podjął
skuteczną próbę wypłacenia pieniędzy (15.000 zł) w Oddziale Banku […]. W
dniu 22 września 2004 r. D. T., A. M. i R. D. po raz kolejny pojechali do Ł.,
gdzie D. T., w tym samym Oddziale Banku raz jeszcze podjął próbę
wypłacenia takiej samej kwoty pieniędzy z rachunku S. W. Jednak
pracownicy Banku zorientowali się, że jest to próba wyłudzenia wypłaty
przez osobę nieuprawnioną i D. T. został zatrzymany przez ochronę banku,
a następnie przekazany w ręce Policji. S. W. odzyskał wolność w dniu 22
września 2004 r.,
art. 263 § 2 k.k. (pkt 71 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku art. 279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt
72 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i w
związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt 73 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt 75
wyroku).
Następnie (w pkt 75 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 i 2 k.k. i art.
91 § 2 kk, w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
oskarżonemu W. J. A. w punktach od 58 do 74 orzekł jako karę łączną 15 lat
pozbawienia wolności, natomiast w miejsce jednostkowych kar grzywny
wymierzonych oskarżonemu W. J. A. w punktach od 59 do 70 oraz od 72 do 74
orzekł jedną karę łączną grzywny w wysokości 350 stawek dziennych po 10 złotych
stawka.
II. P. J. B. został uznany winnym przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (punkt 76 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 65 § k.k. (punkt 77 wyroku).
Następnie (punkt 78 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 k.k. i art. 91
§ 2 kk, w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
5
oskarżonemu P. J. B. w punktach od 76 do 77 orzekł jedną karę łączną 6 lat i 4
miesięcy pozbawienia wolności.
III. S. Z. J. został uznany winnym szeregu przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (punkt 79 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art.
279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 1 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279
§ 1 k.k. oraz art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 80 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 64 § k.k. i art. 65 § 1 k.k. (punkt
81 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i
art. 288 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 kk, w związku z art. 64 § 1 k.k. w
związku z art. 12 k.k. (punkt 82 wyroku),
art. 280 § 1 k.k. i art. 189 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 12 k.k. i w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 83
wyroku),
art. 279 § 1 k.k. (punkt 84 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 85
wyroku).
Następnie (pkt 86 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 i 2 k.k. i art. 91
§ 2 k.k., w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
oskarżonemu S. Z. J. w punktach od 79 do 85 orzekł jako karę łączną 12 lat
pozbawienia wolności, natomiast w miejsce jednostkowych kar grzywny
wymierzonych oskarżonemu S. Z. J. w punktach od 80 do 85 orzekł karę łączną
grzywny w wysokości 300 stawek dziennych po 10 złotych stawka.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 listopada 2012 r. utrzymał w mocy wyrok
Sądu Okręgowego z dnia 22 lipca 2011 r.
Od tego prawomocnego rozstrzygnięcia kasację wnieśli obrońcy K. J., W. A.
oraz P.B.
Obrońca K. J. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
6
„(…) rażące naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść
wydanego w sprawie wyroku, a to art. 2 § 2 k. p. k, art. 4 k. p. k, oraz art. 391 § 1 k.
p.k., art. 392 § 1 k. p. k. polegające na odczytaniu zeznań świadków i uznanie za
ujawnione bez odczytywania dokumentów mimo sprzeciwu stron oraz uznaniu
mimo, że okoliczności, na które zeznawali świadkowie nie były na tyle doniosłe, że
przesłuchanie świadków na rozprawie było niezbędne oraz, że oskarżony
okolicznościom na które zeznawali świadkowie nie zaprzeczał, a w szczególności:
1. odczytanie zeznań świadków, co do których oskarżony S. J. oraz inni
oskarżeni nie tylko zgłaszali sprzeciw co do odczytania ich zeznań i zaniechanie
przesłuchiwania świadków na rozprawie, ale wręcz wnosili o ich wezwanie na
rozprawę i bezpośrednie przesłuchanie- art. 391 § 1 k. p. k., art. 392 § 1 k. p. k.
2. uznanie za ujawnione w całości bez ich odczytywania dokumentów
zgromadzonych w sprawie, podczas gdy oskarżony S. J. zgłaszał wniosek o ich
odczytanie, a to w sytuacji gdy jak twierdzi nie zapoznał się w całości z aktami
sprawy, gdyż nie wszystkie tomy akt zostały mu udostępnione- art. 394 § 1 i 2 k. p.
k.”
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
Obrońca W. A. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
„I. Rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a to:
1) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 i art. 410 k.p.k. w
zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. - przez zaniechanie prawidłowego odniesienia się do
podniesionego w apelacji zarzutu dotyczącego dowolnej oceny zebranego w
sprawie materiału dowodowego w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu W.
A., w szczególności w postaci wyjaśnień współoskarżonych R. D., a nadto M. K. i J.
K. będących dowodem z tzw. pomówienia, który powinien być przez Sąd oceniony
niezwykle rozważnie i wnikliwie, a którym to wymogom Sąd Okręgowy wydając
rozstrzygnięcie, nie sprostał, dokonując li tylko zbiorczej oceny tych dowodów,
jednocześnie pozostawiając poza swoimi rozważaniami istotne okoliczności, które
7
wpływały w sposób bezpośredni na ocenę wartości dowodowej przekazywanych
przez nich relacji, mimo ujawnienia w toku postępowania istotnych okoliczności
podważających ich wiarygodność, w tym w szczególności w sposób negatywny
weryfikujących zasadniczy z tych dowodów, tj. wyjaśnienia R. D., a które to
sprzeczności zostały przez Sąd w sposób, nieuprawniony zmarginalizowane i
bezzasadne poprzestanie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny na odwołaniu się w
sposób ogólnikowy do trafności ustaleń, ocen i poglądów wyrażonych w
uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji;
2) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 4 i 5
k.p.k. w zw. z art. 392 § 1 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. - przez brak rzetelnego
odniesienia się do postawionego w apelacji zarzutu dotyczącego bezzasadnego
oddalenia wniosków oskarżonego W. A. o bezpośrednie przesłuchanie świadków,
co do których Prokurator zaniechał ich wezwania w akcie oskarżenia w trybie art.
333 § 2 k.p.k. - mimo, iż zgłoszenie takiego wniosku, obligowało Sąd do
przesłuchania tych osób, zwłaszcza w sytuacji, gdy istotna ich część była bądź to
osobami pokrzywdzonymi, bądź też ich zeznania zawierały istotne informacje
dotyczące okoliczności zdarzeń, w tym takie, które mogłyby pozwolić nie tylko na
zweryfikowanie, czy podane przez pokrzywdzonych informacje dotyczące
utraconego mienia, czy też jego wartości - są wiarygodne, ale także mogłoby
pozwolić na zweryfikowanie okoliczności podawanych przez osoby pomawiające
oskarżonych o współudział w przypisanych im zdarzeniach, co do ich rzekomego
przebiegu, a następczo ocenę wiarygodności ich depozycji - co do którego, Sąd
Apelacyjny nie rozważył wszystkich argumentów apelacji w sposób rzetelny.
II. Rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ
na treść rozstrzygnięcia, a to art. 280 § 1 k.k. - poprzez jego błędne zastosowanie i
uznanie za Sądem I instancji, iż skazany W. A. zachowaniem przypisanym mu w
pkt. 70 sentencji wyroku wyczerpał znamiona przestępstwa rozboju - podczas, gdy
w ustalonym przez Sąd Okręgowy stanie faktycznym (następnie zaaprobowanym
przez Sąd Apelacyjny), używanie przemocy i doprowadzenie pokrzywdzonego do
stanu bezbronności w celu uzyskania od niego informacji dotyczących jego
rachunku bankowego, tj. ujawnienia przez pokrzywdzonego numeru posiadanego
rachunku oraz hasła zabezpieczającego jego konto, mogło zostać co najwyżej
8
ocenione i zakwalifikowane, jako wyczerpujące dyspozycję art. 191§ 1 k.k.
(niezależnie od kumulatywnego zakwalifikowania jako wypełniającego znamiona
przestępstwa z art. 189 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 kk)”.
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
Obrońca P. B. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
„I. Rażące naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie 80 k.p.k..
stanowiące bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt. 10
k.p.k. oraz rażące naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
- polegające na utrzymaniu wyroku Sądu Okręgowego w mocy, pomimo, iż
Sąd Okręgowy przeprowadził rozprawę główną w dniu 29 czerwca 2010 r. pod
nieobecność obrońcy oskarżonego P. B. (który usprawiedliwił swoje
niestawiennictwo i wnosił o odroczenie rozprawy) - w sytuacji, gdy w związku z
pozbawieniem oskarżonego wolności oraz rozpoznawaniem sprawy przez Sąd
Okręgowy - jego udział na rozprawie głównej był obowiązkowy, przy jednoczesnym
sprowadzeniu przez Sąd Apelacyjny kontroli odwoławczej w/w zarzutu jedynie do
powtórzenia oceny Sądu meriti, bez jednoczesnego wnikliwego przeanalizowania
argumentacji zawartej w tym zakresie w uzasadnieniu apelacji obrońcy.
II. Rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a to:
1) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 i art. 410 k.p.k. w
zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. - przez zaniechanie prawidłowego odniesienia się do
podniesionego w apelacji zarzutu dotyczącego dowolnej oceny zebranego w
sprawie materiału dowodowego w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu P.
B., w szczególności w postaci wyjaśnień współoskarżonych R. D., a nadto M. K. i J.
K. będących dowodem z tzw. pomówienia, który winien być przez Sąd oceniony
niezwykle rozważnie i wnikliwie, a którym to wymogom Sąd Okręgowy wydając
rozstrzygnięcie nie sprostał, dokonując li tylko zbiorczej oceny tych dowodów,
jednocześnie pozostawiając poza swoimi rozważaniami istotne okoliczności, które
9
wpływały w sposób bezpośredni na ocenę wartości dowodowej przekazywanych
przez nich relacji, mimo ujawnienia w toku postępowania istotnych okoliczności
podważających ich wiarygodność, w tym w szczególności w sposób negatywny
weryfikujących zasadniczy z tych dowodów, tj. wyjaśnienia R. D., a które to
sprzeczności zostały przez Sąd w sposób nieuprawniony zmarginalizowane i
bezzasadne poprzestanie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny na odwołaniu się w
sposób ogólnikowy do trafności ustaleń, ocen i poglądów wyrażonych w
uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji;
2) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 4 i 5
k.p.k. w zw. z art. 392 § 1 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. - poprzez brak rzetelnego
odniesienia się do postawionego w apelacji zarzutu dotyczącego bezzasadnego
oddalenia wniosków oskarżonego P. B. o bezpośrednie przesłuchanie świadków,
co do których Prokurator zaniechał ich wezwania w akcie oskarżenia w trybie art.
333 § 2 k.p.k. - mimo, iż zgłoszenie takiego wniosku obligowało Sąd do
przesłuchania tych osób, zwłaszcza w sytuacji, gdy istotna ich część była bądź to
osobami pokrzywdzonymi, bądź też ich zeznania zawierały istotne informacje
dotyczące okoliczności zdarzeń, w tym takie, które mogłyby pozwolić nie tylko na
zweryfikowanie, czy podane przez pokrzywdzonych informacje dotyczące
utraconego mienia, czy też jego wartości - są wiarygodne, ale także mogłoby
pozwolić na zweryfikowanie okoliczności podawanych przez osoby pomawiające
oskarżonych o współudział w przypisanych im zdarzeniach, co do ich rzekomego
przebiegu, a następczo ocenę wiarygodności ich depozycji - co do którego, Sąd
Apelacyjny nie rozważył wszystkich argumentów apelacji w sposób rzetelny”.
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
W odpowiedzi na kasację Prokurator wniósł o oddalenie wszystkich kasacji,
jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Trafny okazał się zarzut podniesiony w kasacji W. A. a dotyczący
zakwalifikowania czynu przypisanego mu w pkt. 70 wyroku Sądu I instancji, jako
10
przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. Sąd Apelacyjny, kontrolując w tym zakresie to
orzeczenie, stwierdził, że różnica pomiędzy przestępstwem rozboju z art. 280 § 1
k.k., a przestępstwem zmuszania z art. 191 § 1 k.k. wyraża się w odmiennej
motywacji (celu) towarzyszącej sprawcy czynu. Zdaniem Sądu „jeżeli działanie
sprawcy jest obliczone na zmuszenie pokrzywdzonego do określonego działania,
zaniechania lub znoszenia, to jego czyn winien podlegać kwalifikacji prawnej w
oparciu o przepis art. 191 § 1 k.k.. Jeżeli natomiast stosując przemoc wobec
pokrzywdzonego, sprawca zmierza do dokonania zaboru jego mienia ruchomego,
mamy do czynienia z rozbojem”. Odwołując się do tej tezy, Sąd Odwoławczy uznał,
że skoro celem działania W. A. było wypłacenie pieniędzy z rachunku bankowego
pokrzywdzonego, co było poprzedzone uzyskaniem od niego niezbędnych
informacji, to nie miał znaczenia fakt „że zawładnięcie mieniem pokrzywdzonego
(częścią pieniędzy zgromadzonych w banku) nie nastąpiło niezwłocznie po
zastosowaniu wobec S. W., a stosowanie przez sprawców określonych środków
mających na celu przełamanie oporu pokrzywdzonego i w konsekwencji wyjawienie
numeru rachunku – było znacznie rozciągnięte w czasie”.
Niewątpliwie trafny jest pogląd Sądu Odwoławczego, co do istotnego
znaczenia celu działania sprawcy jako kryterium odróżniającego przestępstwo
zmuszania (art. 191 § 1 k.k.) od przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. Błędne jest
jednak przekonanie Sądu, że jest to kryterium rozstrzygające. Dla realizacji
znamion typu czynu zabronionego z art. 280 § 1 k.k. konieczne jest bowiem przede
wszystkim wypełnienie przez sprawcę znamion o charakterze przedmiotowym, a
więc dokonanie kradzieży przy użyciu przemocy wobec osoby, groźby
natychmiastowego użycia takiej przemocy albo przez doprowadzenie człowieka do
stanu nieprzytomności lub bezbronności. Dla realizacji znamion strony
przedmiotowej przestępstwa rozboju niezbędne jest przy tym, by posłużenie się
wyżej wymienionymi sposobami oddziaływania na pokrzywdzonego nastąpiło
bezpośrednio przed lub w trakcie realizacji znamion kradzieży. Istota rozboju
sprowadza się bowiem do tego, że zamach na mienie powiązany jest z
pozbawieniem ofiary możliwości podjęcia środków obronnych.
Jak wynika z uzasadnienia wyrku Sądu Odwoławczego, za „kradzież”, której
dokonanie warunkowało przypisanie W. A. odpowiedzialności karnej z art. 280 § 1
11
k.k. uznał on zawładnięcie mieniem S. W. w postaci wypłacenia pieniędzy z
należącego do pokrzywdzonego rachunku bankowego. Jednocześnie Sąd
Odwoławczy przyznaje, że owo zawładnięcie „nie nastąpiło niezwłocznie po
zastosowaniu przemocy wobec (…) S. W.” Wynika stąd, że zdaniem Sądu
Odwoławczego dla realizacji znamion przestępstwa rozboju nie jest istotne, czy do
kradzieży dojdzie bezpośrednio po zastosowaniu przemocy czy też później, a
decydujące znaczenie ma cel sprawcy stosującego przemoc. Taka interpretacja
jest wadliwa (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 maja 2001 r. II
AKa 83/01, KZS 2002/10/85, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r. IV
KKN 478/99, Prok.i Pr.-wkł. 2000/5/3 oraz A. Zoll (red.) Kodeks karny. Część
szczególna. Komentarz od art. 278-363 k.k., tom III wyd. 3 Warszawa 2008
komentarz do art. 280 t.27, A. Wąsek (red.) R. Zawłocki (red.) Kodeks karny. Część
szczególna. Komentarz do artykułów 222-316. Tom II, wyd. 4, Warszawa 2010
komentarz do art. 280 t. 70-71), co uzasadniana twierdzenie, że Sąd Odwoławczy
dokonując kontroli wyroku Sądu I instancji w tym zakresie dopuścił się naruszenia
prawa materialnego, co musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku.
Jednocześnie, z uwagi na treść art. 536 k.p.k. w zw. z art. 435 k.p.k. należało
uchylić ten wyrok także w odniesieniu do S. Z. J., któremu przypisano
współsprawstwo czynu zarzuconego także W. A., a zakwalifikowanego m.in. jako
rozbój na szkodę S. W.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Odwoławczy będzie musiał
dokonać pogłębionej interpretacji znamion art. 280 § 1 k.k. oraz innych przepisów
Kodeksu karnego w perspektywie dokonanych przez Sąd I instancji i
niekwestionowanych ustaleń faktycznych w odniesieniu do czynu przypisanego W.
A. w pkt. 70 wyroku skazującego. W szczególności powinien ocenić, czy i kiedy
samo uzyskanie informacji od pokrzywdzonego może być zakwalifikowane jako
„kradzież” w rozumieniu art. 280 § 1 k.k., a nadto czy owo znamię „kradzieży”
spełnia wypłata pieniędzy z rachunku bankowego S. W., w sytuacji, gdy
uzależniona ona była od działania osób trzecich (pracowników banku) oraz czy
istotnie wypłata ta bezpośrednio naruszyła dobra prawne (prawa majątkowe)
samego S. W.
12
Za niezasadny uznał natomiast Sąd Najwyższy zarzut sformułowany w pkt I
kasacji skazanego P. B., a sprowadzający się do twierdzenia, że w postępowaniu
przed Sądem I instancji doszło do naruszenia art. 80 k.p.k. mającego jednoczenie
postać bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k.
Bezsprzecznym jest, że Sąd Okręgowy przeprowadził w dniu 29 czerwca
2010 r. rozprawę główną, mimo tego, że nie był na niej obecny obrońca skazanego
P. B., który to obrońca usprawiedliwił swoją nieobecność i wniósł o odroczenie
rozprawy. Bezsprzecznym jest także, że w trakcie postępowania przez Sądem I
instancji P. B. był pozbawiony wolności, co oznaczało że musiał mieć obrońcę, zaś
udział tego obrońcy w rozprawie głównej przez sądem I instancji był obowiązkowy
(art. 80 k.p.k.).
Rację ma także autor kasacji, że w przypadku, gdy mimo obowiązku
wynikającego z art. 80 k.p.k., obrońca nie bierze udziału w rozprawie głównej,
zachodzi bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 10, i nie
bada się przy tym wpływu, jakie uchybienie to mogło mieć na treść orzeczenia, czy
też na prawo do obrony oskarżonego. Wprowadzanie dodatkowych przesłanek
warunkujących zaistnienie bezwzględnych przyczyn odwoławczych jest sprzeczne
z wyraźnym brzmieniem ustawy i prowadziłoby do zatarcia granic pomiędzy tą
grupą naruszeń prawa, a uchybieniami mającymi charakter jedynie względnych
przyczyn odwoławczych.
Istota problemu sprowadza się jednak do tego, czy rzeczywiście na
rozprawie w dniu 29 czerwca 2010 r. prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Ł.,
jako sądem pierwszej instancji, doszło do sytuacji określonej w art. 439 § 1 pkt 10,
a więc czy obrońca P. B. nie wziął udziału w rozprawie, w której jego udział był
obowiązkowy.
Zgodnie z art. 80 k.p.k. udział obrońcy w rozprawie głównej jest
obowiązkowy „w wypadku” postępowania przed sądem okręgowym, jako sądem
pierwszej instancji, jeżeli oskarżony jest pozbawiony wolności. Chodzi więc o
postępowanie sądowe, które zostało zainicjowane aktem oskarżenia stawiającym
konkretnej osobie zarzut popełnienia konkretnego przestępstwa. „Postępowaniem”
jest więc rozpoznanie konkretnej „sprawy karnej”, której przedmiotem jest zarzut
popełnienia przestępstwa przez daną osobę. Ze względów funkcjonalnych tak
13
rozumiane sprawy karne można łączyć, prowadzić je w jednym, zbiorczym
postępowaniu obejmującym wiele spraw karnych. Owa wielość może wynikać
zarówno z rozpoznawania zarzutów postawionych wielu osobom, jak też zarzutu
popełnienia wielu przestępstw postawionego jednej osobie. Nie zmienia to faktu, że
w znaczeniu materialnym będzie to wiele postępowań połączonych w jedno
postępowanie w rozumieniu funkcjonalnym (formalnym). Rozróżnienie tych dwóch
znaczeń terminu „postępowanie” oraz „sprawa karna” pozwala uzasadnić
dopuszczalność częściowego uchylania wyroków karnych, możliwość wyłączenia
sprawy do odrębnego postępowania, czy regułę wyrażoną w ustawie z dnia 23
czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983 Nr 49 poz. 223, j.t.) w
myśl której, co do zasady opłatę w razie skazania uiszcza się od każdej z
wymierzonych kar, chyba, że sąd wymierza karę łączną – wtedy uiszcza się jedną
opłatę od tej kary (art. 2, 3 oraz 6 ustawy).
W tym kontekście należy mieć na uwadze fakt, że termin „postępowanie”
może na gruncie Kodeksu postępowania karnego występować w obu tych
znaczeniach. Dotyczy to w szczególności art. 80 k.p.k., który przewiduje
obowiązkowy udział obrońcy w rozprawie głównej przed sądem okręgowym, jako
sądem pierwszej instancji w tym postępowaniu, w którym rozpoznawana jest
sprawa karna oskarżonego pozbawionego wolności. Chodzi więc o rozumienie
terminu „postępowanie” w znaczeniu materialnym, jako rozpoznanie zarzutu
popełnienia przestępstwa przez danego oskarżonego. Jeżeli na rozprawie głównej
rozpoznawana jest sprawa karna innego oskarżonego, to chociażby następowało to
w ramach jednego postępowania w znaczeniu funkcjonalnym, w którym połączono
sprawy karne różnych oskarżonych, nie jest obowiązkowy udział w takiej rozprawie
obrońcy innego oskarżonego, chociażby oskarżony ten był w tym czasie
pozbawiony wolności.
To, czy na danej rozprawie głównej przedmiotem rozpoznania będzie sprawa
karna danego oskarżonego, zależy od szeregu czynników. Przesłuchanie
konkretnego świadka może mieć znaczenie dla oceny zasadności zarzutów
postawionych różnym oskarżonym. Dotyczy to także przypadku, gdy dany dowód
może prowadzić do podważenia wiarygodności innych dowodów. Obowiązkiem
sądu jest ocena, w jakim zakresie przeprowadzane na rozprawie głównej dowody
14
mają znaczenie dla poszczególnych spraw karnych rozpoznawanych łącznie w
jednym postępowaniu (w rozumieniu funkcjonalnym) i czuwanie nad tym, by owo
rozpoznawanie dokonywane było przy spełnieniu warunków wynikających m.in. z
treści art. 80. Wówczas więc, gdyby przeprowadzenie danego dowodu miało
znaczenie choćby pośrednie dla spraw karnych różnych oskarżonych, konieczna
byłaby obecność obrońcy tego z nich, który byłby pozbawiony wolności. Sankcją za
naruszenie warunków rozpoznania sprawy karnej określonych w art. 80 k.p.k. jest
bezwzględny obowiązek uchylenia przez sąd odwoławczy orzeczenia wydanego w
postępowaniu, w którym do takiego naruszenia doszło (art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.).
Wymaga to jednak ustalenia, że naruszenie to faktycznie miało miejsce, a więc, że
mimo braku obecności obrońcy oskarżonego pozbawionego wolności sąd
okręgowy rozpoznał, choćby pośrednio sprawę karną także tego oskarżonego. Nie
jest więc wystarczające ustalenie, że na danej rozprawie mogło potencjalnie jedynie
dojść do rozpoznania takiej sprawy.
Mając na względzie powyższą wykładnię art. 80 k.p.k. oraz art. 439 § 1 pkt
10 k.p.k. należało stwierdzić, że na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 29
czerwca 2010 r. nie doszło do rozpoznania sprawy P. B. Jakkolwiek zeznania
słuchanych na tej rozprawie świadków potencjalnie mogły mieć znaczenie dla
oceny wiarygodności wyjaśnień R. D., które z kolei miały istotne znaczenie w
perspektywie przypisania odpowiedzialności karnej P. B., to faktycznie na
rozprawie w dniu 29 czerwca 2010 r. do złożenia zeznań zawierających tego typu
informacje nie doszło. Charakterystyczne jest także, że również w treści kasacji
obrońcy P. B. nie wskazano, które konkretnie wypowiedzi świadków
przesłuchiwanych na tej rozprawie miałyby znaczenie dla podważenia
wiarygodności wyjaśnień R. D.
W tym stanie rzeczy należało stwierdzić, że sformułowany w kasacji obrońcy
P. B. zarzut naruszenia art. 80 k.p.k. jest niezasadny i nie zachodzi w związku z
tym bezwzględna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.
Mając na względzie fakt, że spełnione zostały przesłanki z art. 535 § 1 k.p.k.,
nie zachodziła potrzeba do sporządzenia pisemnego uzasadnienia w zakresie tych
zarzutów podniesionych w kasacjach, które miały charakter oczywiście
15
bezzasadny, co dotyczy w szczególności w całości kasacji S. Z. J. oraz zarzutu
wskazanego w pkt I kasacji W. J. A., oraz zarzutu wskazanego w pkt II kasacji P.B.
W tym stanie rzeczy, biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wskazane
okoliczności Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza
w sprawie S. Z. J., P. J. B., W.J. A.
skazanych z art. 279 § 1 kk i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 9 stycznia 2014 r.,
kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 29 listopada 2012 r., utrzymującego w
mocy wyrok Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 22 lipca 2011 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie, w
jakim wyrok ten utrzymał w mocy pkt 70 i 75 wyroku Sądu
Okręgowego w Ł. w odniesieniu do W. J. A. i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
2) na podstawie art. 536 k.p.k. w zw. z art. 435 k.p.k. uchyla
zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w zakresie, w jakim wyrok
2
ten utrzymał w mocy pkt. 83 i 86 wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
w odniesieniu do S. Z. J., i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w postępowaniu
odwoławczym;
3) oddala kasację S. Z. J. jako oczywiście bezzasadną;
4) oddala kasację P. B. w zakresie zarzutu sformułowanego w
pkt. I jako niezasadną, a w zakresie pozostałych zarzutów jako
oczywiście bezzasadną;
5) oddala kasację W. J. A. w zakresie zarzutu wskazanego w
pkt. I jako oczywiście bezzasadną;
6) zwalnia S. Z. J. od obowiązku uiszczenia kosztów
sądowych postępowania kasacyjnego, w tym opłaty od kasacji, w
części na niego przypadającej;
7) obciąża P. B. kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego, w tym opłatą od kasacji, w części na niego
przypadającej;
8) zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata D. B.
(Kancelaria Adwokacka) kwotę 1 476 zł (jeden tysiąc czterysta
siedemdziesiąt sześć złotych), w tym 23 % podatku VAT, za
sporządzenie i wniesienie kasacji oraz udział w rozprawie
kasacyjnej tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną
z urzędu.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 22 lipca 2011 r.:
I. W. J. A. został uznany winnym szeregu przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (pkt 58 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt
59 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 2 k.k. (pkt 60 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § k.k. i art. 64 § 2 k.k. (pkt 61 wyroku),
3
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 2 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art.
279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 kk, (pkt 62 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § k.k. (pkt 63 wyroku),
art. 18 § 3 k.k. w związku z art. 286 § 2 kk, w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt
64 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. i w związku z art.
64 § 2 k.k. (pkt 65 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. i w związku z art. 64 § 2 kk, art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k.
w związku z art. 11 § 2 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt 66 wyroku),
w art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt 67 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 64 § 1 i 2 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za
to, (pkt 68 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i
art. 288 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 kk, w związku z art. 64 § 2 k.k. i w
związku z art. 12 k.k. (pkt 69 wyroku),
art. 280 § 1 k.k. i art. 189 § 2kk i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 12 k.k. (pkt 70 wyroku), polegającego na tym,
że w dniu 19 września 2004 r. R.D., W. A. i S. J. siłą zaciągnęli S. W. do
samochodu i zawieźli go na teren domków działkowych w okolicy Z., gdzie w
jednym z nich przykuli go kajdankami do ściany, po czym zaczęli go na siłę
poić alkoholem. Następnie na skutek bicia uzyskali od niego numer konta
bankowego, na którym zdeponowane miał oszczędności. Zabrali mu również
jego dokumenty w postaci dowodu osobistego i książeczki wojskowej.
Działający w porozumieniu z nimi R. D. zwrócił się do A. M. o to, aby znalazł
kogoś podobnego do S. W., by przy użyciu zabranych dokumentów mógł
dokonać wypłaty pieniędzy w banku, podając się za właściciela rachunku. A.
M. zaproponował to swojemu szwagrowi D. T. W dniu 20 września 2004 r. D.
T. w Banku […] bezskutecznie próbował podjąć kwotę 20.000 zł podpisując
stosowne formularze, jako S. W. Pracownik Banku stwierdził jednak
4
niezgodność jego podpisu z wzorem i odmówił wypłacenia pieniędzy.
Kolejno w dniu 21 września 2004 r. D. T. w analogiczny sposób podjął
skuteczną próbę wypłacenia pieniędzy (15.000 zł) w Oddziale Banku […]. W
dniu 22 września 2004 r. D. T., A. M. i R. D. po raz kolejny pojechali do Ł.,
gdzie D. T., w tym samym Oddziale Banku raz jeszcze podjął próbę
wypłacenia takiej samej kwoty pieniędzy z rachunku S. W. Jednak
pracownicy Banku zorientowali się, że jest to próba wyłudzenia wypłaty
przez osobę nieuprawnioną i D. T. został zatrzymany przez ochronę banku,
a następnie przekazany w ręce Policji. S. W. odzyskał wolność w dniu 22
września 2004 r.,
art. 263 § 2 k.k. (pkt 71 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w związku art. 279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt
72 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i w
związku z art. 64 § 2 k.k. (pkt 73 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (pkt 75
wyroku).
Następnie (w pkt 75 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 i 2 k.k. i art.
91 § 2 kk, w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
oskarżonemu W. J. A. w punktach od 58 do 74 orzekł jako karę łączną 15 lat
pozbawienia wolności, natomiast w miejsce jednostkowych kar grzywny
wymierzonych oskarżonemu W. J. A. w punktach od 59 do 70 oraz od 72 do 74
orzekł jedną karę łączną grzywny w wysokości 350 stawek dziennych po 10 złotych
stawka.
II. P. J. B. został uznany winnym przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (punkt 76 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 65 § k.k. (punkt 77 wyroku).
Następnie (punkt 78 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 k.k. i art. 91
§ 2 kk, w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
5
oskarżonemu P. J. B. w punktach od 76 do 77 orzekł jedną karę łączną 6 lat i 4
miesięcy pozbawienia wolności.
III. S. Z. J. został uznany winnym szeregu przestępstw z:
art. 258 § 1 k.k. (punkt 79 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art.
279 § 1 k.k. i w związku z art. 64 § 1 kk, art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279
§ 1 k.k. oraz art. 279 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 80 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1
k.k. i art. 278 § 5 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 286 § 2 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i art. 64 § k.k. i art. 65 § 1 k.k. (punkt
81 wyroku),
art. 279 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 279 § 1 k.k. i
art. 288 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 kk, w związku z art. 64 § 1 k.k. w
związku z art. 12 k.k. (punkt 82 wyroku),
art. 280 § 1 k.k. i art. 189 § 2 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z
art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 12 k.k. i w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 83
wyroku),
art. 279 § 1 k.k. (punkt 84 wyroku),
art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. (punkt 85
wyroku).
Następnie (pkt 86 wyroku) na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 i 2 k.k. i art. 91
§ 2 k.k., w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych
oskarżonemu S. Z. J. w punktach od 79 do 85 orzekł jako karę łączną 12 lat
pozbawienia wolności, natomiast w miejsce jednostkowych kar grzywny
wymierzonych oskarżonemu S. Z. J. w punktach od 80 do 85 orzekł karę łączną
grzywny w wysokości 300 stawek dziennych po 10 złotych stawka.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 listopada 2012 r. utrzymał w mocy wyrok
Sądu Okręgowego z dnia 22 lipca 2011 r.
Od tego prawomocnego rozstrzygnięcia kasację wnieśli obrońcy K. J., W. A.
oraz P.B.
Obrońca K. J. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
6
„(…) rażące naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść
wydanego w sprawie wyroku, a to art. 2 § 2 k. p. k, art. 4 k. p. k, oraz art. 391 § 1 k.
p.k., art. 392 § 1 k. p. k. polegające na odczytaniu zeznań świadków i uznanie za
ujawnione bez odczytywania dokumentów mimo sprzeciwu stron oraz uznaniu
mimo, że okoliczności, na które zeznawali świadkowie nie były na tyle doniosłe, że
przesłuchanie świadków na rozprawie było niezbędne oraz, że oskarżony
okolicznościom na które zeznawali świadkowie nie zaprzeczał, a w szczególności:
1. odczytanie zeznań świadków, co do których oskarżony S. J. oraz inni
oskarżeni nie tylko zgłaszali sprzeciw co do odczytania ich zeznań i zaniechanie
przesłuchiwania świadków na rozprawie, ale wręcz wnosili o ich wezwanie na
rozprawę i bezpośrednie przesłuchanie- art. 391 § 1 k. p. k., art. 392 § 1 k. p. k.
2. uznanie za ujawnione w całości bez ich odczytywania dokumentów
zgromadzonych w sprawie, podczas gdy oskarżony S. J. zgłaszał wniosek o ich
odczytanie, a to w sytuacji gdy jak twierdzi nie zapoznał się w całości z aktami
sprawy, gdyż nie wszystkie tomy akt zostały mu udostępnione- art. 394 § 1 i 2 k. p.
k.”
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
Obrońca W. A. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
„I. Rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a to:
1) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 i art. 410 k.p.k. w
zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. - przez zaniechanie prawidłowego odniesienia się do
podniesionego w apelacji zarzutu dotyczącego dowolnej oceny zebranego w
sprawie materiału dowodowego w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu W.
A., w szczególności w postaci wyjaśnień współoskarżonych R. D., a nadto M. K. i J.
K. będących dowodem z tzw. pomówienia, który powinien być przez Sąd oceniony
niezwykle rozważnie i wnikliwie, a którym to wymogom Sąd Okręgowy wydając
rozstrzygnięcie, nie sprostał, dokonując li tylko zbiorczej oceny tych dowodów,
jednocześnie pozostawiając poza swoimi rozważaniami istotne okoliczności, które
7
wpływały w sposób bezpośredni na ocenę wartości dowodowej przekazywanych
przez nich relacji, mimo ujawnienia w toku postępowania istotnych okoliczności
podważających ich wiarygodność, w tym w szczególności w sposób negatywny
weryfikujących zasadniczy z tych dowodów, tj. wyjaśnienia R. D., a które to
sprzeczności zostały przez Sąd w sposób, nieuprawniony zmarginalizowane i
bezzasadne poprzestanie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny na odwołaniu się w
sposób ogólnikowy do trafności ustaleń, ocen i poglądów wyrażonych w
uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji;
2) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 4 i 5
k.p.k. w zw. z art. 392 § 1 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. - przez brak rzetelnego
odniesienia się do postawionego w apelacji zarzutu dotyczącego bezzasadnego
oddalenia wniosków oskarżonego W. A. o bezpośrednie przesłuchanie świadków,
co do których Prokurator zaniechał ich wezwania w akcie oskarżenia w trybie art.
333 § 2 k.p.k. - mimo, iż zgłoszenie takiego wniosku, obligowało Sąd do
przesłuchania tych osób, zwłaszcza w sytuacji, gdy istotna ich część była bądź to
osobami pokrzywdzonymi, bądź też ich zeznania zawierały istotne informacje
dotyczące okoliczności zdarzeń, w tym takie, które mogłyby pozwolić nie tylko na
zweryfikowanie, czy podane przez pokrzywdzonych informacje dotyczące
utraconego mienia, czy też jego wartości - są wiarygodne, ale także mogłoby
pozwolić na zweryfikowanie okoliczności podawanych przez osoby pomawiające
oskarżonych o współudział w przypisanych im zdarzeniach, co do ich rzekomego
przebiegu, a następczo ocenę wiarygodności ich depozycji - co do którego, Sąd
Apelacyjny nie rozważył wszystkich argumentów apelacji w sposób rzetelny.
II. Rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ
na treść rozstrzygnięcia, a to art. 280 § 1 k.k. - poprzez jego błędne zastosowanie i
uznanie za Sądem I instancji, iż skazany W. A. zachowaniem przypisanym mu w
pkt. 70 sentencji wyroku wyczerpał znamiona przestępstwa rozboju - podczas, gdy
w ustalonym przez Sąd Okręgowy stanie faktycznym (następnie zaaprobowanym
przez Sąd Apelacyjny), używanie przemocy i doprowadzenie pokrzywdzonego do
stanu bezbronności w celu uzyskania od niego informacji dotyczących jego
rachunku bankowego, tj. ujawnienia przez pokrzywdzonego numeru posiadanego
rachunku oraz hasła zabezpieczającego jego konto, mogło zostać co najwyżej
8
ocenione i zakwalifikowane, jako wyczerpujące dyspozycję art. 191§ 1 k.k.
(niezależnie od kumulatywnego zakwalifikowania jako wypełniającego znamiona
przestępstwa z art. 189 § 1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 kk)”.
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
Obrońca P. B. zarzucił przedmiotowemu wyrokowi:
„I. Rażące naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie 80 k.p.k..
stanowiące bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt. 10
k.p.k. oraz rażące naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
- polegające na utrzymaniu wyroku Sądu Okręgowego w mocy, pomimo, iż
Sąd Okręgowy przeprowadził rozprawę główną w dniu 29 czerwca 2010 r. pod
nieobecność obrońcy oskarżonego P. B. (który usprawiedliwił swoje
niestawiennictwo i wnosił o odroczenie rozprawy) - w sytuacji, gdy w związku z
pozbawieniem oskarżonego wolności oraz rozpoznawaniem sprawy przez Sąd
Okręgowy - jego udział na rozprawie głównej był obowiązkowy, przy jednoczesnym
sprowadzeniu przez Sąd Apelacyjny kontroli odwoławczej w/w zarzutu jedynie do
powtórzenia oceny Sądu meriti, bez jednoczesnego wnikliwego przeanalizowania
argumentacji zawartej w tym zakresie w uzasadnieniu apelacji obrońcy.
II. Rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na
treść rozstrzygnięcia, a to:
1) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 i art. 410 k.p.k. w
zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. - przez zaniechanie prawidłowego odniesienia się do
podniesionego w apelacji zarzutu dotyczącego dowolnej oceny zebranego w
sprawie materiału dowodowego w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu P.
B., w szczególności w postaci wyjaśnień współoskarżonych R. D., a nadto M. K. i J.
K. będących dowodem z tzw. pomówienia, który winien być przez Sąd oceniony
niezwykle rozważnie i wnikliwie, a którym to wymogom Sąd Okręgowy wydając
rozstrzygnięcie nie sprostał, dokonując li tylko zbiorczej oceny tych dowodów,
jednocześnie pozostawiając poza swoimi rozważaniami istotne okoliczności, które
9
wpływały w sposób bezpośredni na ocenę wartości dowodowej przekazywanych
przez nich relacji, mimo ujawnienia w toku postępowania istotnych okoliczności
podważających ich wiarygodność, w tym w szczególności w sposób negatywny
weryfikujących zasadniczy z tych dowodów, tj. wyjaśnienia R. D., a które to
sprzeczności zostały przez Sąd w sposób nieuprawniony zmarginalizowane i
bezzasadne poprzestanie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny na odwołaniu się w
sposób ogólnikowy do trafności ustaleń, ocen i poglądów wyrażonych w
uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji;
2) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 4 i 5
k.p.k. w zw. z art. 392 § 1 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. - poprzez brak rzetelnego
odniesienia się do postawionego w apelacji zarzutu dotyczącego bezzasadnego
oddalenia wniosków oskarżonego P. B. o bezpośrednie przesłuchanie świadków,
co do których Prokurator zaniechał ich wezwania w akcie oskarżenia w trybie art.
333 § 2 k.p.k. - mimo, iż zgłoszenie takiego wniosku obligowało Sąd do
przesłuchania tych osób, zwłaszcza w sytuacji, gdy istotna ich część była bądź to
osobami pokrzywdzonymi, bądź też ich zeznania zawierały istotne informacje
dotyczące okoliczności zdarzeń, w tym takie, które mogłyby pozwolić nie tylko na
zweryfikowanie, czy podane przez pokrzywdzonych informacje dotyczące
utraconego mienia, czy też jego wartości - są wiarygodne, ale także mogłoby
pozwolić na zweryfikowanie okoliczności podawanych przez osoby pomawiające
oskarżonych o współudział w przypisanych im zdarzeniach, co do ich rzekomego
przebiegu, a następczo ocenę wiarygodności ich depozycji - co do którego, Sąd
Apelacyjny nie rozważył wszystkich argumentów apelacji w sposób rzetelny”.
Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
z 29 listopada 2012 r. oraz utrzymanego tymże wyrokiem w mocy wyroku Sądu
Okręgowego z 22 lipca 2011 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
W odpowiedzi na kasację Prokurator wniósł o oddalenie wszystkich kasacji,
jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Trafny okazał się zarzut podniesiony w kasacji W. A. a dotyczący
zakwalifikowania czynu przypisanego mu w pkt. 70 wyroku Sądu I instancji, jako
10
przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. Sąd Apelacyjny, kontrolując w tym zakresie to
orzeczenie, stwierdził, że różnica pomiędzy przestępstwem rozboju z art. 280 § 1
k.k., a przestępstwem zmuszania z art. 191 § 1 k.k. wyraża się w odmiennej
motywacji (celu) towarzyszącej sprawcy czynu. Zdaniem Sądu „jeżeli działanie
sprawcy jest obliczone na zmuszenie pokrzywdzonego do określonego działania,
zaniechania lub znoszenia, to jego czyn winien podlegać kwalifikacji prawnej w
oparciu o przepis art. 191 § 1 k.k.. Jeżeli natomiast stosując przemoc wobec
pokrzywdzonego, sprawca zmierza do dokonania zaboru jego mienia ruchomego,
mamy do czynienia z rozbojem”. Odwołując się do tej tezy, Sąd Odwoławczy uznał,
że skoro celem działania W. A. było wypłacenie pieniędzy z rachunku bankowego
pokrzywdzonego, co było poprzedzone uzyskaniem od niego niezbędnych
informacji, to nie miał znaczenia fakt „że zawładnięcie mieniem pokrzywdzonego
(częścią pieniędzy zgromadzonych w banku) nie nastąpiło niezwłocznie po
zastosowaniu wobec S. W., a stosowanie przez sprawców określonych środków
mających na celu przełamanie oporu pokrzywdzonego i w konsekwencji wyjawienie
numeru rachunku – było znacznie rozciągnięte w czasie”.
Niewątpliwie trafny jest pogląd Sądu Odwoławczego, co do istotnego
znaczenia celu działania sprawcy jako kryterium odróżniającego przestępstwo
zmuszania (art. 191 § 1 k.k.) od przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. Błędne jest
jednak przekonanie Sądu, że jest to kryterium rozstrzygające. Dla realizacji
znamion typu czynu zabronionego z art. 280 § 1 k.k. konieczne jest bowiem przede
wszystkim wypełnienie przez sprawcę znamion o charakterze przedmiotowym, a
więc dokonanie kradzieży przy użyciu przemocy wobec osoby, groźby
natychmiastowego użycia takiej przemocy albo przez doprowadzenie człowieka do
stanu nieprzytomności lub bezbronności. Dla realizacji znamion strony
przedmiotowej przestępstwa rozboju niezbędne jest przy tym, by posłużenie się
wyżej wymienionymi sposobami oddziaływania na pokrzywdzonego nastąpiło
bezpośrednio przed lub w trakcie realizacji znamion kradzieży. Istota rozboju
sprowadza się bowiem do tego, że zamach na mienie powiązany jest z
pozbawieniem ofiary możliwości podjęcia środków obronnych.
Jak wynika z uzasadnienia wyrku Sądu Odwoławczego, za „kradzież”, której
dokonanie warunkowało przypisanie W. A. odpowiedzialności karnej z art. 280 § 1
11
k.k. uznał on zawładnięcie mieniem S. W. w postaci wypłacenia pieniędzy z
należącego do pokrzywdzonego rachunku bankowego. Jednocześnie Sąd
Odwoławczy przyznaje, że owo zawładnięcie „nie nastąpiło niezwłocznie po
zastosowaniu przemocy wobec (…) S. W.” Wynika stąd, że zdaniem Sądu
Odwoławczego dla realizacji znamion przestępstwa rozboju nie jest istotne, czy do
kradzieży dojdzie bezpośrednio po zastosowaniu przemocy czy też później, a
decydujące znaczenie ma cel sprawcy stosującego przemoc. Taka interpretacja
jest wadliwa (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 maja 2001 r. II
AKa 83/01, KZS 2002/10/85, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r. IV
KKN 478/99, Prok.i Pr.-wkł. 2000/5/3 oraz A. Zoll (red.) Kodeks karny. Część
szczególna. Komentarz od art. 278-363 k.k., tom III wyd. 3 Warszawa 2008
komentarz do art. 280 t.27, A. Wąsek (red.) R. Zawłocki (red.) Kodeks karny. Część
szczególna. Komentarz do artykułów 222-316. Tom II, wyd. 4, Warszawa 2010
komentarz do art. 280 t. 70-71), co uzasadniana twierdzenie, że Sąd Odwoławczy
dokonując kontroli wyroku Sądu I instancji w tym zakresie dopuścił się naruszenia
prawa materialnego, co musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku.
Jednocześnie, z uwagi na treść art. 536 k.p.k. w zw. z art. 435 k.p.k. należało
uchylić ten wyrok także w odniesieniu do S. Z. J., któremu przypisano
współsprawstwo czynu zarzuconego także W. A., a zakwalifikowanego m.in. jako
rozbój na szkodę S. W.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Odwoławczy będzie musiał
dokonać pogłębionej interpretacji znamion art. 280 § 1 k.k. oraz innych przepisów
Kodeksu karnego w perspektywie dokonanych przez Sąd I instancji i
niekwestionowanych ustaleń faktycznych w odniesieniu do czynu przypisanego W.
A. w pkt. 70 wyroku skazującego. W szczególności powinien ocenić, czy i kiedy
samo uzyskanie informacji od pokrzywdzonego może być zakwalifikowane jako
„kradzież” w rozumieniu art. 280 § 1 k.k., a nadto czy owo znamię „kradzieży”
spełnia wypłata pieniędzy z rachunku bankowego S. W., w sytuacji, gdy
uzależniona ona była od działania osób trzecich (pracowników banku) oraz czy
istotnie wypłata ta bezpośrednio naruszyła dobra prawne (prawa majątkowe)
samego S. W.
12
Za niezasadny uznał natomiast Sąd Najwyższy zarzut sformułowany w pkt I
kasacji skazanego P. B., a sprowadzający się do twierdzenia, że w postępowaniu
przed Sądem I instancji doszło do naruszenia art. 80 k.p.k. mającego jednoczenie
postać bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k.
Bezsprzecznym jest, że Sąd Okręgowy przeprowadził w dniu 29 czerwca
2010 r. rozprawę główną, mimo tego, że nie był na niej obecny obrońca skazanego
P. B., który to obrońca usprawiedliwił swoją nieobecność i wniósł o odroczenie
rozprawy. Bezsprzecznym jest także, że w trakcie postępowania przez Sądem I
instancji P. B. był pozbawiony wolności, co oznaczało że musiał mieć obrońcę, zaś
udział tego obrońcy w rozprawie głównej przez sądem I instancji był obowiązkowy
(art. 80 k.p.k.).
Rację ma także autor kasacji, że w przypadku, gdy mimo obowiązku
wynikającego z art. 80 k.p.k., obrońca nie bierze udziału w rozprawie głównej,
zachodzi bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 10, i nie
bada się przy tym wpływu, jakie uchybienie to mogło mieć na treść orzeczenia, czy
też na prawo do obrony oskarżonego. Wprowadzanie dodatkowych przesłanek
warunkujących zaistnienie bezwzględnych przyczyn odwoławczych jest sprzeczne
z wyraźnym brzmieniem ustawy i prowadziłoby do zatarcia granic pomiędzy tą
grupą naruszeń prawa, a uchybieniami mającymi charakter jedynie względnych
przyczyn odwoławczych.
Istota problemu sprowadza się jednak do tego, czy rzeczywiście na
rozprawie w dniu 29 czerwca 2010 r. prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Ł.,
jako sądem pierwszej instancji, doszło do sytuacji określonej w art. 439 § 1 pkt 10,
a więc czy obrońca P. B. nie wziął udziału w rozprawie, w której jego udział był
obowiązkowy.
Zgodnie z art. 80 k.p.k. udział obrońcy w rozprawie głównej jest
obowiązkowy „w wypadku” postępowania przed sądem okręgowym, jako sądem
pierwszej instancji, jeżeli oskarżony jest pozbawiony wolności. Chodzi więc o
postępowanie sądowe, które zostało zainicjowane aktem oskarżenia stawiającym
konkretnej osobie zarzut popełnienia konkretnego przestępstwa. „Postępowaniem”
jest więc rozpoznanie konkretnej „sprawy karnej”, której przedmiotem jest zarzut
popełnienia przestępstwa przez daną osobę. Ze względów funkcjonalnych tak
13
rozumiane sprawy karne można łączyć, prowadzić je w jednym, zbiorczym
postępowaniu obejmującym wiele spraw karnych. Owa wielość może wynikać
zarówno z rozpoznawania zarzutów postawionych wielu osobom, jak też zarzutu
popełnienia wielu przestępstw postawionego jednej osobie. Nie zmienia to faktu, że
w znaczeniu materialnym będzie to wiele postępowań połączonych w jedno
postępowanie w rozumieniu funkcjonalnym (formalnym). Rozróżnienie tych dwóch
znaczeń terminu „postępowanie” oraz „sprawa karna” pozwala uzasadnić
dopuszczalność częściowego uchylania wyroków karnych, możliwość wyłączenia
sprawy do odrębnego postępowania, czy regułę wyrażoną w ustawie z dnia 23
czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983 Nr 49 poz. 223, j.t.) w
myśl której, co do zasady opłatę w razie skazania uiszcza się od każdej z
wymierzonych kar, chyba, że sąd wymierza karę łączną – wtedy uiszcza się jedną
opłatę od tej kary (art. 2, 3 oraz 6 ustawy).
W tym kontekście należy mieć na uwadze fakt, że termin „postępowanie”
może na gruncie Kodeksu postępowania karnego występować w obu tych
znaczeniach. Dotyczy to w szczególności art. 80 k.p.k., który przewiduje
obowiązkowy udział obrońcy w rozprawie głównej przed sądem okręgowym, jako
sądem pierwszej instancji w tym postępowaniu, w którym rozpoznawana jest
sprawa karna oskarżonego pozbawionego wolności. Chodzi więc o rozumienie
terminu „postępowanie” w znaczeniu materialnym, jako rozpoznanie zarzutu
popełnienia przestępstwa przez danego oskarżonego. Jeżeli na rozprawie głównej
rozpoznawana jest sprawa karna innego oskarżonego, to chociażby następowało to
w ramach jednego postępowania w znaczeniu funkcjonalnym, w którym połączono
sprawy karne różnych oskarżonych, nie jest obowiązkowy udział w takiej rozprawie
obrońcy innego oskarżonego, chociażby oskarżony ten był w tym czasie
pozbawiony wolności.
To, czy na danej rozprawie głównej przedmiotem rozpoznania będzie sprawa
karna danego oskarżonego, zależy od szeregu czynników. Przesłuchanie
konkretnego świadka może mieć znaczenie dla oceny zasadności zarzutów
postawionych różnym oskarżonym. Dotyczy to także przypadku, gdy dany dowód
może prowadzić do podważenia wiarygodności innych dowodów. Obowiązkiem
sądu jest ocena, w jakim zakresie przeprowadzane na rozprawie głównej dowody
14
mają znaczenie dla poszczególnych spraw karnych rozpoznawanych łącznie w
jednym postępowaniu (w rozumieniu funkcjonalnym) i czuwanie nad tym, by owo
rozpoznawanie dokonywane było przy spełnieniu warunków wynikających m.in. z
treści art. 80. Wówczas więc, gdyby przeprowadzenie danego dowodu miało
znaczenie choćby pośrednie dla spraw karnych różnych oskarżonych, konieczna
byłaby obecność obrońcy tego z nich, który byłby pozbawiony wolności. Sankcją za
naruszenie warunków rozpoznania sprawy karnej określonych w art. 80 k.p.k. jest
bezwzględny obowiązek uchylenia przez sąd odwoławczy orzeczenia wydanego w
postępowaniu, w którym do takiego naruszenia doszło (art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.).
Wymaga to jednak ustalenia, że naruszenie to faktycznie miało miejsce, a więc, że
mimo braku obecności obrońcy oskarżonego pozbawionego wolności sąd
okręgowy rozpoznał, choćby pośrednio sprawę karną także tego oskarżonego. Nie
jest więc wystarczające ustalenie, że na danej rozprawie mogło potencjalnie jedynie
dojść do rozpoznania takiej sprawy.
Mając na względzie powyższą wykładnię art. 80 k.p.k. oraz art. 439 § 1 pkt
10 k.p.k. należało stwierdzić, że na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 29
czerwca 2010 r. nie doszło do rozpoznania sprawy P. B. Jakkolwiek zeznania
słuchanych na tej rozprawie świadków potencjalnie mogły mieć znaczenie dla
oceny wiarygodności wyjaśnień R. D., które z kolei miały istotne znaczenie w
perspektywie przypisania odpowiedzialności karnej P. B., to faktycznie na
rozprawie w dniu 29 czerwca 2010 r. do złożenia zeznań zawierających tego typu
informacje nie doszło. Charakterystyczne jest także, że również w treści kasacji
obrońcy P. B. nie wskazano, które konkretnie wypowiedzi świadków
przesłuchiwanych na tej rozprawie miałyby znaczenie dla podważenia
wiarygodności wyjaśnień R. D.
W tym stanie rzeczy należało stwierdzić, że sformułowany w kasacji obrońcy
P. B. zarzut naruszenia art. 80 k.p.k. jest niezasadny i nie zachodzi w związku z
tym bezwzględna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.
Mając na względzie fakt, że spełnione zostały przesłanki z art. 535 § 1 k.p.k.,
nie zachodziła potrzeba do sporządzenia pisemnego uzasadnienia w zakresie tych
zarzutów podniesionych w kasacjach, które miały charakter oczywiście
15
bezzasadny, co dotyczy w szczególności w całości kasacji S. Z. J. oraz zarzutu
wskazanego w pkt I kasacji W. J. A., oraz zarzutu wskazanego w pkt II kasacji P.B.
W tym stanie rzeczy, biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wskazane
okoliczności Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.