Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 33/13
POSTANOWIENIE
Dnia 7 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowo-Produkcyjnego C.
Spółce z o.o.
przeciwko M. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 stycznia 2014 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w W.
z dnia 29 sierpnia 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy – VII Wydział
Pracy, po rozpoznaniu na rozprawie wniosku strony powodowej z dnia 12 lipca
2013 r. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzeniu uzasadnienia
wyroku tego Sądu z dnia 27 czerwca 2013 r. oraz sporządzenie uzasadnienia oraz
doręczenie tego wyroku wraz z uzasadnieniem w sprawie z powództwa
Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowo-Produkcyjnego C. Spółka z o.o. przeciwko
M. S. o zapłatę, oddalił wniosek o przywrócenie terminu (pkt I postanowienia) oraz
2
odrzucił „wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie” (pkt II
postanowienia).
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy uznał, że powód nie
wykazał w przekonujący sposób okoliczności wskazujących na brak jego winy w
uchybieniu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku z
dnia 27 czerwca 2013 r., czego wymaga art. 168 § 1 k.p.c. Tym samym powód nie
wykazał się starannością, jakiej należy wymagać od strony należycie dbającej o
swoje interesy procesowe, co skutkowało oddaleniem spóźnionego wniosku o
przywrócenie do sporządzenia uzasadnienia w/w wyroku.
Ponadto Sąd ten miał na uwadze, że powód nie stawił się na rozprawę w
dniu 13 czerwca 2013 r., na której zostało wydane i ogłoszone postanowienie on
wyznaczeniu terminu ogłoszenia wyroku na 27 czerwca 2013 r., gdyż „miał
problemy z sercem”. Jednakże po dniu 13 czerwca 2013 r. do dnia złożenia
rozpoznawanego wniosku (12 lipca 2013 r.) powód nie korzystał ze zwolnienia
lekarskiego. Dopiero po otrzymaniu odpisu postanowienia Sądu Okręgowego z
dnia 21 czerwca 2013 r. o odrzuceniu wniosku z dnia 15 czerwca 2013 r. o
sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, jako złożonego przedwcześnie,
bo przed wydaniem wyroku, powód „również nie uważał, że powinien
zainteresować się sprawą, bowiem powinien dostać zawiadomienie o zakończeniu
sprawy”.
W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, powód nie wykazał, że z
ważnych przyczyn nie mógł zainteresować się wynikiem rozprawy wyznaczonej na
dzień 13 czerwca 2013 r. Także po tej dacie „nie podjął żadnych kroków, aby
zainteresować się tokiem sprawy, będąc prawidłowo zawiadomionym o
wyznaczonej rozprawie na w/w termin a dokonując należytej staranności
powinien”. Okoliczności mającej świadczyć o braku winy powoda w uchybieniu
terminu, z pewnością nie stanowiła mylna informacja pracownika Sądu, gdyż
powód nie potrafił z całą pewnością podać, do którego Sądu w W. telefonował,
daty tej czynności ani jakiej konkretnie treści była wypowiedź pracownika Sądu.
Wreszcie powód nie był obecny na ogłoszeniu wyroku w dniu 27 czerwca 2013 r.,
w którym przewodniczący „pouczył powoda o sposobie i terminie wniesienia
środka odwoławczego od ogłoszonego wyroku”. Nieobecność stron nie wstrzymuje
3
ogłoszenia wyroku, „bez znaczenia są przy tym przyczyny nieobecności stron
podczas ogłoszenia wyroku”. W przypadku odroczenia ogłoszenia wyroku (art. 326
§ 1 k.p.c.) Sąd nie miał obowiązku doręczenia wezwania (art. 149 § 2 k.p.c.), jak
błędnie przyjmował powód. Z akt sprawy nie wynika też, aby powód występował o
zapoznanie się z aktami sprawy w czytelni akt Sądu, z czego powinien skorzystać
„zwłaszcza, jeśli, jak twierdzi informacja pracownika Sądu nie była wyczerpująca”.
W konsekwencji oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia
wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, Sąd Okręgowy odrzucił spóźniony
wniosek o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnienia (art. 328 § 1
k.p.c.).
W zażaleniu powód zaskarżył postanowienie „w części, tj. co do pkt. II”,
zarzucając naruszenie prawa procesowego, w szczególności art. 328 k.p.c., art.
168 k.p.c., art. 169 k.p.c. i art. 233 k.p.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie i
domagał się jego uchylenia w tej części, przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych, twierdząc, że powód (wnoszący
zażalenie) wykazał się należytą starannością i uprawdopodobnił, że nie ponosi
winy za uchybienie terminowi do złożenia wniosku z uwagi na błędne pouczenie
jakie otrzymał. W ocenie żalącego się, Sąd nie może wskazywać na konieczność
wykazania przez stronę okoliczności wskazujących na brak winy w uchybieniu
terminu, skoro art. 169 § 2 k.p.c. wyraźnie wymaga jedynie uprawdopodobnienia
okoliczności uzasadniających wniosek o przywrócenie terminu do dokonania
czynności procesowej, który Sąd Okręgowy „w sposób nienależyty rozpoznał”,
pomijając całkowicie okoliczności sprawy, „które wynikają wprost z akt”. Natomiast
art. 168 § 1 k.p.c. - „jako instytucja o charakterze szczególnym nie może być
traktowana w sposób rozszerzający, a zatem o braku winy można mówić tylko
wtedy, gdy istniała przyczyna, która spowodowała uchybienie”, tj. gdy dokonanie
czynności było niemożliwe w sensie obiektywnym przy dołożeniu przez stronę
należytej staranności.
Tymczasem wnoszący zażalenie złożył wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku i jego doręczenie w dniu 15 czerwca 2013 r., nadając go
listem poleconym nr […] w placówce pocztowej (a nie jak twierdzi Sąd Okręgowy w
uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 czerwca 2013 r. - na biurze podawczym).
4
Wniosek ten powód złożył po uzyskaniu informacji z sekretariatu Sądu
Okręgowego o tym, że w dniu 13 czerwca 2013 r. „zapadło orzeczenie dla niego
niekorzystne”. Nie można też zgodzić się z ustaleniem Sądu, że nie była znana
data otrzymania przez powoda takiej błędnej informacji telefonicznej. „Skoro
rozprawa odbyła się w dniu 13 czerwca o godz. 14.20 a żalący się wysłał wniosek
w sobotę 15 czerwca 2013 r. - informacja taka musiała mu zostać udzielona w dniu
13 czerwca 2013 r. po rozprawie czyli do godz. 15.30 (godzina do której otwarty
czynny jest sekretariat), ewentualnie w dniu 14 czerwca 2013 r. Ponadto, rozmowy
telefoniczne z sekretariatami Sądu Okręgowego są nagrywane, co jest znane
Sądowi z urzędu.
Niezasadnie Sąd Okręgowy uznał, że wnoszący zażalenie nie interesował
się sprawą po dniu 13 czerwca 2013 r., ponieważ „po pierwsze Prezes powodowej
Spółki ustalił treść wyroku telefonicznie niezwłocznie po terminie rozprawy, po
drugie złożył w terminie, jak przypuszczał, wniosek o uzasadnienie wyroku i jego
doręczenie”. Ponadto postanowienie z dnia 21 czerwca 2013 r. o odrzuceniu tego
wniosku, jako złożonego przedwcześnie, zostało wysłane do żalącego się w dniu
10 lipca 2013 r., co potwierdza pieczęć na kopercie tego Sądu. Zatem od daty
wydania postanowienia do jego wysłania minęło 19 dni, gdyby natomiast Sąd
Okręgowy doręczył odpis postanowienia bez zbędnej zwłoki, wnoszący zażalenie
„z pewnością dowiedziałby się o dacie ogłoszenia wyroku w terminie
umożliwiającym mu udział w rozprawie a na pewno umożliwiającym złożenie
wniosku o uzasadnienie wyroku i doręczenie w terminie”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie miało usprawiedliwionych podstaw już dlatego, że jego
przedmiotem został objęty jednie pkt II zaskarżonego postanowienia o odrzuceniu
wniosku „o sporządzeniu uzasadnienia wyroku i doręczenie”. Tymczasem bez
zaskarżenia pkt I tego postanowienia, oddalającego nieuzasadniony „wniosek o
przywrócenie terminu” do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 27 czerwca 2013 r. (pkt I postanowienia), wnoszący
5
zażalenie nie mógł skutecznie podważyć wyłącznie jego pkt II, tj. odrzucenia
spóźnionego wniosku o sporządzenie uzasadnienia tego wyroku i jego doręczenie
wraz z uzasadnieniem, skoro miarodajne i ostateczne było oddalenie wniosku o
przywrócenie terminu do dokonania tych czynności procesowych. Inaczej rzecz
ujmując, tak jak sądy nie mogą rozpoznać spóźnionego wniosku o sporządzenie
uzasadnienia i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem bez uprzedniego
przywrócenia uchybionego terminu do dokonania wymienionych czynności
procesowych, tak samo w przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy nie mógł
uwzględnić zażalenia zaskarżającego wyłącznie postanowienie o odrzuceniu
„wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie”, bez równoczesnego
zaskarżenia postanowienia o odmowie przywrócenia terminu do dokonania tych
uchybionych istotnych czynności procesowych.
Dlatego jedynie incydentalnie Sąd Najwyższy miał na uwadze, że zawarte
we wniosku z dnia 12 lipca 2013 r. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
sporządzenie przez Sąd Okręgowy w W. uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia 27
czerwca 2013 r. oraz doręczenie tego wyroku wraz z uzasadnieniem - twierdzenie,
iż „powodem wniosku o przywrócenie terminu” było to, że „powód uzyskał błędną
informację o stanie przebiegu sprawy”, było przedmiotem rozprawy wyjaśniającej
wykazywane „uprawdopodobnienie” uchybienia terminu. Na tej rozprawie powód
podtrzymał wersję, jakoby uzyskał błędną informację w rozmowie telefonicznej „z
Sekretariatem tut. Sądu, że sprawa została oddalona”, tyle że równocześnie
wyjaśniał, że nie uzyskał informacji „o dacie zakończenia sprawy” ani nie zasięgał
takiej informacji „w biurze prawnym” (czas 00:03:42, k. 268). Powód nie składał
jednak wniosku o przeprowadzenie dowodu z nagrania takiej potencjalnej rozmowy
telefonicznej, która miała być znana Sądowi Okręgowemu „z urzędu”, co wynikało -
w ocenie wnoszącego zażalenie - „wprost z treści nagrania”, ponieważ sędziowie
tego Sądu nie pracują w sekretariacie, z którym miała być przeprowadzona
rozmowa. W takim stanie sprawy, Sąd drugiej instancji w zaskarżonym
postanowieniu argumentował, że „okolicznością mającą świadczyć o braku winy
powoda w uchybieniu terminu, z pewnością nie stanowi mylna informacja
pracownika Sądu”, ponieważ powód „nie potrafił z całą pewnością podać do
którego Sądu w W. telefonował, daty tej i jakiej konkretnie treści była wypowiedź
6
pracownika sądu”. W ocenie Sądu Najwyższego, w ujawnionych wyżej
okolicznościach sprawy argumentacja zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia było uprawniona, ponieważ w postępowaniu wyjaśniającym
okoliczności uchybienia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku Sądu Okręgowego z dnia 27 czerwca 2013 r. powód nie domagał się
przeprowadzenia dowodu z nagrań rozmowy telefonicznej „z Sekretariatem Sądu”,
a rozmowy potencjalnie prowadzone z pracownikami sekretariatów sadowych nie
są znane Sądowi Okręgowemu „z urzędu”, skoro takich rozmów nie przeprowadzali
sędziowie tego Sądu. Ponadto powód nie potrafił „z całą pewnością podać do
którego Sąd w W. telefonował, daty tej i jakiej konkretnie treści była wypowiedź”.
Warto też zauważyć, że (istotnie przesłany przesyłką poleconą) wniosek powoda o
sporządzenie na piśmie uzasadnienia „wyroku Sygn. Akt VII Pa …/13, wydanego w
dniu 13 czerwca 2013 r.” (podkreślenie SN), nosił datę sprzed wydania tego
wyroku, bo „2013-02-22”. Okoliczności te wykluczały imputowanie przez powoda
pracownikom sekretariatu Sądu udzielenie błędnej (fałszywej) informacji „o stanie
przebiegu sprawy”, także w kontekście uzyskanych od niego wyjaśnień w dniu 27
czerwca 2013 r., że nie uzyskał wiedzy „o dacie zakończenia sprawy” ani nie
zasięgał informacji „w biurze prawnym”. Wymienione okoliczności powiązane z
brakiem wskazania precyzyjnej daty i czasu potencjalnej rozmowy telefonicznej
oraz konkretnego pracownika sekretariatu Sądu Okręgowego w W., od którego
powód miał uzyskać błędną informację o rzekomo zapadłym w dniu 13 czerwca
2013 r. wyroku, który został wydany dopiero w dniu 27 czerwca 2013 r., wykluczały
uznanie, że powód wykazał brak winy w niedokonaniu wymaganych czynności
procesowych (art. 168 § 1 k.p.c.), lub że uprawdopodobnił on okoliczności
usprawiedliwiające złożenie wniosku o przywrócenie terminu do sporządzenia
uzasadnienia wyroku z dnia 27 września 2013 r. oraz doręczenie tego wyroku z
uzasadnieniem (art. 169 k.p.c.).
Chybione były także twierdzenia zażalenia, jakoby Sąd Okręgowy doręczył
„ze zwłoką” odpis postanowienia o odrzuceniu jako przedwczesnego wniosku o
sporządzenie i doręczenie wyroku tego Sądu z dnia 13 czerwca 2013 r., który w tej
dacie nie był wydany już dlatego, że wnoszący zażalenie nie zarzucił temu Sądowi
uchybienia terminu z art. 357 § 3 k.p.c. do sporządzenia uzasadnienia tego
7
postanowienia, ani uchybienia terminu doręczenia tego orzeczenia wraz z
uzasadnieniem bez nieuzasadnionej zwłoki (doręczania tego orzeczenia w
„przewlekłym” terminie).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uznał, że powód, który z własnej
winy zawinił uchybienie terminów wymaganych do podjęcia istotnych czynności
procesowych, a wniosek o przywrócenie mu terminu do dokonania spóźnionych
czynności procesowych został prawidłowo oddalony w pkt. I postanowienia,
(którego to orzeczenia autorka zażalenia nie objęła przedmiotem zażalenia,
skarżąc je wyłącznie „w części, tj. co do pkt II postanowienia), nie może
bezpodstawnie lub bezzasadnie przerzucać ani usprawiedliwiać skutków swoich
niestarannych zachowań na niewykazane i niedostatecznie uprawdopodobnione
zachowania pracowników sekretariatu, którzy rzekomo mieli udzielić mu fałszywej
informacji o niewydanym w jego sprawie wyroku w dniu 13 czerwca 2013 r., który
został wydany dopiero 27 czerwca 2013 r. Powyższe wymagało orzeczenia jak w
sentencji (art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.).