Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 79/13
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Z. D.
przeciwko B. M. (następcy prawnemu H. D.)
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 stycznia 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 września 2013 r.
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 20 września 2013 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
sporządzoną przez adwokata reprezentującego powoda apelację od wyroku Sądu
Okręgowego w K. z dnia 29 marca 2010 r. uznając, że nie została opłacona w
tygodniowym terminie.
Sprawa została wszczęta w dniu 2 czerwca 2005 r., w toku postępowania
powód był sukcesywnie zwalniany z kolejnych wpisów i opłat sądowych (k. 12, 79,
137). Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2007 r. (k. 79) został zwolniony od opłaty
od apelacji od pierwszego wydanego w sprawie wyroku. Zwolnienie dotyczyło
wyłącznie opłaty sądowej od tej apelacji i nie rozciągało się na kolejne wnoszone
przez powoda środki odwoławcze, co wynikało wprost z uzasadnienia
postanowienia w przedmiocie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.
Pomimo zatem uiszczenia od kolejnej apelacji opłaty podstawowej w kwocie
30 zł, apelacja nie została opłacona, bowiem nie uiszczono brakującej opłaty
w kwocie 19 970 zł, powód nie złożył zaś kolejnego wniosku o zwolnienie od
kosztów sądowych. Niedopełnienie obowiązku fiskalnego skutkowało odrzuceniem
apelacji, o czym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o jego uchylenie,
zarzucając nietrafne przyjęcie przez Sąd Apelacyjny, że zwolnienie od opłaty od
apelacji z dnia 24 kwietnia 2007 r. skierowane było jedynie przeciwko określonemu
w niej wyrokowi i nie rozciąga się na ewentualne wszystkie dalsze apelacje
wnoszone w toku postępowania. Powód zarzucił także naruszenie art. 101 § 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez
jego niezastosowanie i w konsekwencji odrzucenie apelacji, w związku z przyjęciem
przez Sąd Apelacyjny, iż powód jest zobowiązany do zapłaty opłaty w wysokości
20 000 zł, podczas gdy na skutek częściowego zwolnienia z opłat sądowych
zobowiązany był jedynie do wniesienia opłaty w wysokości podstawowej 30 zł.,
która w terminie została wniesiona.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Oceniając trafność zaskarżonego rozstrzygnięcia, którym Sąd Apelacyjny przy
zastosowaniu uchylonego obecnie przepisu art. 1302
§ 3 k.p.c. odrzucił apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 marca 2010 r, należy zwrócić
uwagę na dwie kwestie.
Po pierwsze, należy przesądzić kwestie intertemporalne. Pozew został
wniesiony do Sądu Okręgowego w K. w dniu 2 czerwca 2005 r., a więc przed
wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 139 ze zm.; dalej: u.k.s.c.),
wprowadzającej do kodeksu postępowania cywilnego art. 1302
§ 3 k.p.c.
Postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się wydaniem wyroku w dniu
27 lutego 2007 r., który został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 18
grudnia 2008 r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi
pierwszej instancji. W dniu 29 marca 2010 r. został wydany przez Sąd Okręgowy
kolejny wyrok, który został zaskarżony kolejną apelacją. Do wszczętego
postępowania drugoinstancyjnego należy, w związku z art. 149 ust. 1 u.k.s.c.,
stosować nowe zasady obowiązujące od dnia 1 lipca 2009 r. Dotychczasowe
przepisy o kosztach stosuje się bowiem tylko do czasu zakończenia postępowania
w danej instancji.
Przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. stanowiący, że sąd odrzuca bez wezwania
o uiszczenie opłaty między innymi apelację podlegającą opłacie w wysokości stałej
lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu
zaskarżenia, wniesioną przez adwokata lub radcę prawnego, stracił moc z dniem
1 lipca 2009 r. w wyniku wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 234, poz.1571). Jednak, w myśl art. 8 ust. 1 tej ustawy nowelizacyjnej, jej
przepisy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie. Sprawa
niniejsza została wszczęta wcześniej, zatem zastosowanie znajduje art. 1302
§ 3
k.p.c.
Po drugie, instytucja zwolnienia przez sąd od kosztów sądowych - jak wynika
z art. 111 § 1 pkt 6 i art. 112 k.p.c. - obejmuje dwie postaci, tj. zwolnienie od
4
kosztów sądowych w całości oraz zwolnienie częściowe. Strona, która została
w całości zwolniona od kosztów sądowych, nie wnosi opłat sądowych i nie ponosi
wydatków, które wykłada za nią Skarb Państwa (art. 112 § 1 k.p.c.). Co się zaś
tyczy częściowego zwolnienia, to zasady jego udzielania określone zostały
w wydanym na podstawie art. 112 § 2 k.p.c. rozporządzeniu Ministra
Sprawiedliwości z dnia 12 maja 1965 r. w sprawie częściowego zwalniania od
kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. Nr 21, poz. 135). Stosownie
do § 1 ust. 2 tego rozporządzenia, częściowe zwolnienie od kosztów sądowych
może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej części kosztów sądowych,
bądź określonej ich sumy, bądź też niektórych tylko opłat sądowych lub wydatków.
Zasadą jest, że - poza wyjątkami, które mogą wynikać z treści postanowienia
o częściowym zwolnieniu od kosztów sądowych - przyznane przez sąd zwolnienie
od kosztów odnosi się do całego postępowania w sprawie, a nie do poszczególnych
instancji sądowych. Zwolnienie od kosztów sądowych ma bowiem charakter
akcesoryjny w stosunku do sprawy, której dotyczy, nie zaś do określonych etapów
postępowania.
Wyjątek, o jakim mowa, wynika jasno z postanowienia z dnia 1 czerwca 2007 r.
W jego uzasadnieniu wskazano wyraźnie, że zwolnienie dotyczyło jednej konkretnej
czynności procesowej przedsiębranej na określonym etapie postępowania, tj.
apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 lutego 2007 r. Nie można
zatem podzielić poglądu skarżącego, że w kolejnych fazach postępowania
częściowe zwolnienie od kosztów nadal obowiązywało. Nie rozciągało się bowiem
na opłatę od kolejnych środków odwoławczych. Wobec tego zaś, że powód nie
ponawiał wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, jego obowiązkiem było
uiszczenie całej opłaty od apelacji, czego nie uczynił.
Zważywszy na powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie.
5