Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 63/13
POSTANOWIENIE
Dnia 22 stycznia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi J. S. o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa T. W. i W. W.
przeciwko J. S.
o zapłatę,
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt I ACa …/12 oraz na skutek wniosku J. S. o
wstrzymanie wykonania orzeczenia
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 stycznia 2014 r.,
zażalenia skarżącego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 października 2013 r.,
1. oddala zażalenie;
2. nie obciąża pozwanego kosztami postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
J. S. złożył skargę o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2012 (sygn. akt -
I ACa …/12). Jako podstawę wznowienia wskazał ostatecznie art. 403 § 2 k.p.c.,
tj. wyrok Sądu Rejonowego z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie karnej (sygn. akt
XIV K …/11/s) oraz opinię biegłego psychologa, sporządzoną w tym procesie
karnym i dotycząca skarżącego (nowe dowody). O opinii psychologa skarżący
dowiedział się - jak wywodził - z akt wspomnianej sprawy karnej (w dniu 20 czerwca
2013 r.).
Sąd Apelacyjny odrzucił skargę skarżącego, przyjmując, że wspomniane
dokumenty (wyrok w sprawie karnej i opinia psychologiczna) nie mogą stanowić
podstawy wznowienia w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Ustalił przy tym, że skarżący
domaga się wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2012 r., w którym oddalono apelację
skarżącego (pozwanego w tym procesie). Apelacja została wniesiona od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 24 października 2011 r., w którym zasądzono od
pozwanego (skarżącego) kwotę 87.500 zł tytułem zwrotu zaliczki wręczonej przez
powodów w związku z niedojściem do skutku przyrzeczonej umowy sprzedaży
nieruchomości (po zawarciu umowy przedwstępnej). W postępowaniu apelacyjnym,
wywołanym apelacją pozwanego, ustalono niezasadność zarzutu błędu
w odniesieniu do ustaleń dotyczących zakresu udzielonego przez pozwanego
pełnomocnictwa M. P. (skazanemu następnie w procesie karnym za oszustwo).
Nie podzielono zarzutu podanego, że nie znał i nie zrozumiał on treści
odczytanego mu dokumentu (pełnomocnictwa udzielonego aktem notarialnym), nie
uwzględniono także zarzutu, że M. P. działał bez umocowania lub
z przekroczeniem zakresu umocowania (art. 103 k.c.). W omawianym procesie
przyjęto, że podstawą roszczeń powodów wobec pozwanego jest art. 410 § 2 k.c.
(zwrot zaliczki zapłaconej na poczet ceny umowy sprzedaży, która nie doszła do
skutku).
3
W zażaleniu strony skarżącej na postanowieniu o odrzuceniu skargi z dnia
24 października 2013 r. sformułowano odmienne stanowisko i podnoszono,
że istniały wskazane w skardze podstawy do wznowienia postępowania
w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zakończonym prawomocnie postępowaniu ustalono, że skarżący udzielił
M. P. pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego, w którym szczegółowo określono
jego zakres. Pełnomocnictwo to obejmowało umocowanie do sprzedaży
nieruchomości w imieniu skarżącego i na rzecz powodów. Przebieg postępowania
apelacyjnego (w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r.) wskazuje
na to, że w postępowaniu tym podnoszona była kwestia skuteczności udzielanego
umocowania i jego zakresu. Nie uwzględniono zarzutu skarżącego co do tego,
że „nie znał i nie zrozumiał treści odczytywanego mu dokumentu” (pełnomocnictwa
notarialnego). Nie znalazło uznania twierdzenie, że skarżący, ustanawiając
pełnomocnictwo, działał pod wpływem błędu i istniały jakoby podstawy do
skutecznego uchylenia się skarżącego od skutków prawnych złożonego
oświadczenia woli (oświadczenie to złożone zostało zresztą po terminie i jest
prawnie nieskuteczne). Nie było podstaw do przyjęcia, że M. P. - zawierając umowę
przedwstępną - działał bez umocowania lub z przekroczeniem zakresu
umocowania (art. 103 k.c.).
W toku postępowania apelacyjnego skarżący powoływał się także na fakt
toczącego się postępowania karnego przeciwko wspomnianej osobie i podnosił,
że prowadzone jest ono „w związku z zarzutem wprowadzenia w błąd pozwanego
co do znaczenia prawnego udzielonego mu pełnomocnictwa” (s. 8 uzasadnienia
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2012 r.). Sam fakt prowadzenia
postępowania karnego przeciwko M. P. i postawienie mu zarzutów był zatem
już skarżącemu znany, w tym także sam charakter popełnionego przez
oskarżonego czynu zabronionego. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny trafnie stwierdził,
że wspomniane w skardze o wznowienie postępowania dokumenty nie miały cech
nowych dowodów lub okoliczności w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Dokumenty
te odzwierciedlały stan rzeczy, który powstał wcześniej, tj. w okresie udzielania
4
umocowania oskarżonemu w formie aktu notarialnego. Uzasadnione zatem
pozostaje twierdzenie Sądu drugiej instancji, że twierdzenie co do istnienia
zaburzeń świadomości i rozeznanie treści oraz skutków czynności prawnej (art. 82
k.c.) mogły być zgłoszone już w sprawie, której skarżący domaga się wznowienia,
skoro właśnie ta sprawa ujawniła negatywne dla pozwanego skutki prawne
działania jego pełnomocnika po zawarciu umowy przedwstępnej. Nie można zatem
przekonywająco twierdzić - wbrew wywodowi zawartemu w zażaleniu, że nowa
przyczyna wadliwości udzielenia pełnomocnictwa (jego nieważności, art. 82 k.c.)
ujawniona została dopiero w związku z toczącym się postępowaniem karnym
przeciwko M. P. i znalazła swoje potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku Sądu
karnego i opinii psychologa.
W tej sytuacji należało oddalić zażalenie jako nieuzasadnione (art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 19814
k.p.c.). Odstąpiono od obciążania skarżącego kosztami
postępowania zażaleniowego ze względu na wystąpienie okoliczności określonych
w art. 102 k.p.c. (stan majątkowy skarżącego; skarżący został zwolniony też
od kosztów sądowych w postępowaniu o wznowienie postępowania).