Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 82/13
POSTANOWIENIE
Dnia 6 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Roman Sądej
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie G. P., osoby wydanej
w przedmiocie wznowienia postępowania
po rozpoznaniu na posiedzeniu
w dniu 6 lutego 2014 r.
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania w przedmiocie
ekstradycji,
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 czerwca 2013 r.,
zmieniającego postanowienie Sądu Okręgowego w S.
z dnia 29 maja 2013 r.,
1. na podstawie art. 430 § 1 w zw. z art. 429 § 1 i art. 545 §
1 k.p.k. pozostawia bez rozpoznania przyjęty wniosek o
wznowienie postępowania,
2. na podstawie art. 639 k.p.k., obciąża osobę wydaną
kosztami sądowymi postępowania o wznowienie.
UZASADNIENIE
W sprawie niniejszej Sąd Okręgowy w S., postanowieniem z dnia 29 maja
2013 r., stwierdził, że nie zachodzą prawne przeszkody do wydania Ukrainie
2
obywatela Republiki Litwy, G. P., poszukiwanego w sprawie karnej przez Sąd
Okręgowy w L., region w., w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania
karnego o przestępstwa z art. 307 część 3 i art. 305 część 3 ukraińskiego kodeksu
karnego, polegające na udziale w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej
się przemytem meta amfetaminy i unikaniu kontroli celnej. Po rozpoznaniu zażaleń
obrońców ściganego na to orzeczenie, Sąd Apelacyjny, postanowieniem z dnia 28
czerwca 2013 r., zmienił je, ale jedynie w ten sposób, że jego podstawę prawną
uzupełnił o przepisy art. 1, 2, 22 i 24 Europejskiej Konwencji o Ekstradycji z 1957 r.
(Dz. U. z 1994 r., Nr 70, poz. 307 z późn. zm.), a w pozostałym zakresie utrzymał to
orzeczenie w mocy. Konsekwencją tych orzeczeń było postanowienie Ministra
Sprawiedliwości z dnia 11 września 2013 r. o wydaniu osoby ściganej organom
wymiaru sprawiedliwości Ukrainy (k. 317). Jak wynika z akt tej sprawy, G. P. został
przejęty przez przedstawicieli władz Ukrainy w dniu 3 października 2013 r. (k. 407).
W dniu 7 października 2013 r. wpłynął do Sądu Najwyższego, za
pośrednictwem Sądu Apelacyjnego, wniosek obrońcy osoby wydanej o wznowienie
prawomocnie zakończonego postępowania sądowego w sprawie wydania opinii w
przedmiocie prawnej dopuszczalności ekstradycji, z wnioskiem o uchylenie obu
wydanych w tej kwestii orzeczeń i przekazanie jej do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu w S. Jako podstawę prawną tego wniosku przywołano art.
540 § 1 pkt 2 ppkt a) k.p.k., tj. ujawnienie się nowego dowodu, wskazującego, że
ścigany nie dopuścił się zarzucanego mu przez ukraińskie organy wymiaru
sprawiedliwości czynu.
Dowodem tym ma być oświadczenie złożone przez osobę ściganą wobec
swojego obrońcy, już po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego,
podczas widzenia autora wniosku ze ściganym w areszcie ekstradycyjnym. W
oświadczeniu tym miał on wskazać, że jeden z powoływanych przez władze
ukraińskie współoskarżonych w tej sprawie proponował mu uprzednio, gdy
rozważał otworzenie na Ukrainie filii swojej firmy, ochronę i przychylność
ukraińskich organów administracji w zamian za zostanie nieformalnym wspólnikiem
osoby ściganej, któremu przy tym miał on przekazywać informację o swoich
klientach, także na Litwie, a nie chcąc tego czynić, wyjechał wówczas z Ukrainy i
więcej tam nie wracał. Podał w związku z tym, że zarzuty pod jego adresem
3
pojawiły się z zemsty, a pozostałymi osobowymi źródłami dowodowymi są
funkcjonariusze służby bezpieczeństwa Ukrainy.
Powyższe - zdaniem autora wniosku - wskazuje, że osoba wydana nie
dopuściła się zarzucanego przez władze ukraińskie czynu, a ścigany jest ofiarą
odwetu ze strony osób związanych z ukraińską służbą bezpieczeństwa, co
wskazuje na brak prawdopodobieństwa popełnienia zarzucanych mu przestępstw.
W odpowiedzi na ten wniosek, prokurator Prokuratury Generalnej wystąpił o
pozostawienie go bez rozpoznania, podnosząc, że podmiotem postępowania
wznowieniowego może być w zasadzie jedynie osoba skazana prawomocnym
wyrokiem sądu, a taką nie jest G. P., którego jedynie wydano władzom
ukraińskiego wymiaru sprawiedliwości w celu umożliwienia przeprowadzenia tam
postępowania karnego, a nadto, że został on już fizycznie wydany władzom Ukrainy
i wznowienie postępowania byłoby bezprzedmiotowe.
Rozpoznając ten wniosek Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Rację ma prokurator, podnosząc w odpowiedzi na ten wniosek, że
wznowienie postępowania sądowego w przedmiocie opinii o dopuszczalności
wydania, nie jest, co do zasady, postępowaniem, które może podlegać wznowieniu.
Wprawdzie we wstępnym fragmencie art. 540 § 1 k.p.k. stwierdza się, że
wznowieniu podlega „postępowanie sądowe zakończone prawomocnym
orzeczeniem”, to jednak wskazanie następnie w tym przepisie, w jakich sytuacjach
może do niego dojść, dowodzi bez wątpienia, że nie obejmuje ono wszelkich
postępowań sądowych w sprawach karnych prawomocnie zakończonych, lecz
jedynie te, które dotyczą przedmiotu procesu, a więc odpowiedzialności karnej
sprawcy, a ponieważ przedmiotem takim jest również odpowiedzialność Skarbu
Państwa za niesłuszne skazanie, aresztowanie i zatrzymanie, uregulowana także w
k.p.k., również ewentualnie tego postępowania, ale już nie innych ubocznych, czy
wpadkowych postępowań (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9
lipca 2013 r., II KO 17/13, LEX nr 1374854).
Mając zaś na uwadze, że kwestia odpowiedzialności karnej dotyczy także
postępowania wobec osób przekazanych, odnośnie określenia kwalifikacji prawnej
czynu według prawa polskiego oraz określenia kary podlegającej wykonaniu, a więc
ustalenia m.in. reakcji karnej na przypisany za granicą czyn, przyjmuje się również,
4
że i takie postępowanie prawomocnie zakończone może podlegać wznowieniu
(zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r., IV KO 51/11,
LEX nr 848175). Podnosi się już jednak, że nie jest ono dopuszczalne w
odniesieniu do postępowania w przedmiocie dopuszczalności wykonania w Polsce
kary orzeczonej przez sąd innego państwa, bez ingerencji w jej wymiar (zob. np.
postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 lutego 2013 r., II AKo
8/13, LEX nr 1286739).
Przyjmuje się natomiast, że aktualizuje się ono w tych postępowaniach
pozakodeksowych, w których stosuje się odpowiednio przepisy k.p.k., o ile nie
stanowią one inaczej, np. w postępowaniu w przedmiocie stwierdzenia nieważności
orzeczenia na podstawie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec
osób represjonowanych (…) z 1991 r. (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 16 listopada 2000 r., II KO 269/99, LEX nr 50898, czy z dnia 26 lutego 2003 r.,
II KO 38/02, LEX nr 184233), czy w ustawie o ujawnianiu informacji o dokumentach
bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów z 2006 r., na
co wyraźnie wskazuje art. 21d tej ustawy.
W przypadku postępowania objętego niniejszym wnioskiem, nie można w
żadnej mierze mówić o tym, aby miało ono charakter postępowania, którego
przedmiot dotyczy odpowiedzialności karnej określonej osoby, jako że przedmiotem
tym jest jedynie wydanie opinii, czy dopuszczalna jest ekstradycja osoby ściganej
władzom wymiaru sprawiedliwości innego państwa w trybie Europejskiej Konwencji
o Ekstradycji. Przepisy rozdziału 65 k.p.k. dokładnie zaś określają, w jakich
wypadkach wydanie jest niedopuszczalne (art. 604), a żadnej z takich okoliczności
nie ustalono w tym postępowaniu. To dopiero postępowanie prowadzone przez sąd
państwa, któremu wydano osobę ściganą, będzie postępowaniem w przedmiocie jej
odpowiedzialności. Tymczasem przywoływany przez skarżącego art. 540 § 1 pkt 2
k.p.k. w sposób wyraźny odnosi się do osoby uprzednio już skazanej prawomocnie,
gdy po takim skazaniu, ujawnią się nieznane dotąd sądowi dowody, wskazujące na
to, że skazany ten nie popełnił czynu, albo czyn ten nie stanowił przestępstwa,
bądź nie podlegał karze albo skazano go za przestępstwo zagrożone karą
surowszą lub nie uwzględniono okoliczności nakazujących złagodzenie kary albo
wreszcie błędnie przyjęto okoliczności wpływającej na jej zaostrzenie. Żadna z tych
5
okoliczności nie może się odnosić do osoby, która nie została jeszcze prawomocnie
skazana.
Powyższe wskazuje, że niedopuszczalny jest wniosek o wznowienie
prawomocnie zakończonego postępowania sądowego w przedmiocie
dopuszczalności wydania osoby ściganej organom innego państwa, a więc
wydania rozstrzygnięcia odnośnie dopuszczalności lub niedopuszczalności
ekstradycji, jako że postanowienia w tej materii nie mają charakteru orzeczeń,
do których odnosi się art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. Mając to na uwadze, Sąd
Najwyższy, ponieważ wniosek ten został jednak przyjęty i przekazany Sądowi
Najwyższemu, zdecydował, stosownie do art. 530 § 1 w zw. z art. 545 § 1 k.p.k., o
pozostawieniu go bez rozpoznania, a w oparciu o art. 639 k.p.k., obciążył
wydanego kosztami sądowymi postępowania o wznowienie.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak na wstępie.