Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 1/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa F. T.
przeciwko M. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 20 lutego 2014 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 października 2013 r.,
oddala zażalenie i zasądza od pozwanego na rzecz powoda
kwotę 1 800 (jeden tysiąc osiemset) zł tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 23 października 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił
wniosek pozwanego M. M. o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
i odrzucił wniesioną jednocześnie skargę kasacyjną od wyroku tego Sądu z dnia 18
czerwca 2013 r. Sąd ustalił, że w dniu 12 sierpnia 2013 r. pełnomocnikowi
pozwanego doręczono odpis wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem. Skarga
kasacyjna pozwanego od tego wyroku została nadana w dniu 21 października 2013
r. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu. Sporządził ją inny adwokat,
pełnomocnictwo dla którego, opatrzone datą 12 października 2013 r., złożone
zostało 15 października 2013 r. Do wniosku o przywrócenie terminu załączono
zaświadczenie wystawione przez lekarza sądowego, potwierdzające, że pozwany
nie był zdolny do czynności procesowych w dniach 10-13 października 2013 r. Sąd
Apelacyjny odmówił przywrócenia terminu wskazując, że od 4 września 2012 r.
pozwany był reprezentowany przez adwokat B. O., dysponującą pełnomocnictwem
do reprezentowania pozwanego przed wszystkimi sądami, a więc upoważnioną
także do wniesienia skargi kasacyjnej, sporządzenie której wymaga fachowego
zastępstwa procesowego. Pozwany nie mógł działać w tym zakresie samodzielnie,
wobec czego jego krótka choroba nie miała wpływu na możliwość wniesienia skargi.
Sąd zaznaczył, że pozwany nie wskazał żadnych przyczyn uniemożliwiających adw.
B. O. zachowanie terminu do zaskarżenia wyroku. Tym samym
nie uprawdopodobnił, aby uchybienie terminu nastąpiło z przyczyn niezawinionych
przez stronę pozwaną.
Skarga kasacyjna wniesiona po upływie dwumiesięcznego terminu
od doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem została odrzucona jako spóźniona.
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną pozwany
zarzucił naruszenie art. 168 § 1 k.p.c. w zw. z art. 380 k.p.c. poprzez ich błędne
zastosowanie i wniósł o uchylenie tego postanowienia oraz o zasądzenie kosztów
postępowania. Podniósł, że adw. B. O. wypowiedziała mu pełnomocnictwo w dniu
22 sierpnia 2013 r. i odmówiła sporządzenia skargi, wobec czego musiał ustanowić
innego pełnomocnika, co jednak uniemożliwiła mu choroba.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut sformułowany w zażaleniu sugeruje, że Sąd Apelacyjny błędnie
zastosował art. 380 k.p.c. w zw. z art. 168 § 1 k.p.c., co nie miało miejsca,
ponieważ Sąd ten nie stosował tak powiązanych przepisów, gdyż nie dokonywał
kontroli niezaskarżalnego odrębnie postanowienia w przedmiocie przywrócenia
terminu. Z treści uzasadnienia zażalenia wynika, że zarzut ten skarżący interpretuje
jako wniosek o zbadanie zasadności odmowy przywrócenia terminu do wniesienia
skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu zażalenia
na postanowienie o odrzuceniu tej skargi i podnosi nowe okoliczności, wcześniej
nieprzytoczone, mające usprawiedliwić spóźnione zaskarżenie wyroku Sądu drugiej
instancji. W świetle postanowień art. 3941
§ 3 w zw. z art. 394 § 3 k.p.c. zażalenie
może powoływać nowe fakty i dowody, natomiast rozważenia wymaga, czy nowości
mogą również posłużyć kontroli niezaskarżalnego postanowienia, przeprowadzanej
w szczególnym trybie wynikającym z art. 380 k.p.c. w zw. z art. 39821
, art. 391 § 1
i art. 3941
§ 3 k.p.c. Artykuł 380 k.p.c. upoważnia do „rozpoznania” w toku
postępowania odwoławczego na wniosek strony także takich postanowień sądu,
wydającego kontrolowane orzeczenie, które nie podlegały odrębnemu
zaskarżeniu w drodze zażalenia lecz miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Rozpoznanie prowadzić ma do zbadania czy postanowienia te były prawidłowe
i zastępuje zażalenie, zakres kognicji jest zbliżony, a kontrolę Sąd przeprowadza
jedynie na żądanie strony. Konstrukcyjnie jest to więc środek rozszerzający zakres
kognicji w postępowaniu odwoławczym, także zażaleniowym. Przeprowadzana na
podstawie art. 380 k.p.c. ocena powinna więc opierać się na zasadach
analogicznych z obowiązującymi w postępowaniu zażaleniowym, które jest
postępowaniem dostosowanym do kontroli postanowień nie orzekających o istocie
sprawy. Dlatego i w tym wypadku wnioskujący może powołać nowe fakty i dowody.
Pozwany wskazał, że o braku zawinienia po jego stronie świadczy to, iż w terminie
otwartym do złożenia skargi kasacyjnej dotychczasowy pełnomocnik wypowiedział
mu pełnomocnictwo, a w ustanowieniu nowego pełnomocnika na czas
przeszkodziła mu choroba. Argumentacja ta jest jednak chybiona. Skoro od dnia
22 sierpnia 2013 r. pozwany wiedział o wypowiedzeniu pełnomocnictwa
przez dotychczasowego pełnomocnika, a przede wszystkim o tym, że odmawia on
4
sporządzenia skargi kasacyjnej, wykazując należytą dbałość o własne interesy
powinien był ustanowić innego pełnomocnika w terminie umożliwiającym mu
zapoznanie się ze sprawą i przygotowanie skargi kasacyjnej. W normalnym biegu
rzeczy czynności te, na które ustawodawca przewidział termin dwumiesięczny,
wymagają od fachowego pełnomocnika przynajmniej kilku dni. Wobec tego
ustanowienie kolejnego pełnomocnika w dniu, w którym kończył się termin
do wniesienia skargi kasacyjnej (12 października 2013 r., w sobotę) uniemożliwiało
terminowe zgłoszenie tej skargi. Pozwany powoływał się wprawdzie na chorobę,
która uniemożliwiała mu ustanowienie pełnomocnika, jednak choroba ta trwała od
10 października 2013 r. Powierzenie pełnomocnikowi prowadzenia sprawy w dniu
9 października 2013 r. (w środę) także nie było wystarczającym wyprzedzeniem,
skoro musiał się on najpierw zapoznać ze sprawą w sądzie, a następnie sporządzić
skargę. O czasie potrzebnym do sporządzenia skargi świadczy fakt, że czynności
konieczne do jej przygotowania zajęły nowemu pełnomocnikowi pozwanego 10 dni
(skarga została wniesiona 22 października 2013 r.). Jednocześnie fakt
ustanowienia pełnomocnika 12 października 2013 r. wskazywał, że choroba
pozwanego, przynajmniej od tego dnia, nie miała już tak poważnego charakteru, by
uniemożliwiała mu dokonywanie czynności związanych z postępowaniem sądowym.
Ostatecznie więc także w świetle nowych okoliczności przytoczonych przez
pozwanego w zażaleniu nie zostało uprawdopodobnione, że pozwany uchybił
terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej bez swej winy. Oddalenie wniosku o
przywrócenie terminu do złożenia skargi było więc rozstrzygnięciem prawidłowym i
nie naruszało art. 168 § 1 k.p.c.
Pozwany nie kwestionował w zażaleniu faktu, że skarga kasacyjna została
złożona po terminie. Argumentował jedynie, że stało się to bez jego winy.
Ponieważ jednak ten argument okazał się nieuzasadniony, zażalenie
na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej należało oddalić na podstawie
art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego uzasadnia art. art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39821
, art. 391 § 1, art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Ich wysokość określa § 2,
§ 6 pkt 6 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
5
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 461).