Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 77/13
POSTANOWIENIE
Dnia 27 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku Zakładu Drobiarskiego L. sp. z o.o. w Z.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanego L. Z.
o wysokość podstawy wymiaru składek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 lutego 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 października 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 17 października 2013 r. Sąd Apelacyjny III Wydział
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę kasacyjną płatnika składek
Zakładu Drobiarskiego „L.” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od wyroku
tego Sądu z dnia 17 maja 2013 r., oddalającego apelację płatnika składek od
wyroku Sądu Okręgowego - IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
14 sierpnia 2012 r., wydanego w sprawie z udziałem zainteresowanego L. Z.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość podstawy wymiaru
składek.
Sąd Apelacyjny wskazał, że sprawa ta jest jedną z wielu o analogicznym
stanie faktycznym i prawnym, które były łączone „do wspólnego rozpoznania”. Przy
ustaleniu wartości przedmiotu zaskarżenia Sąd Apelacyjny kierował się wytycznymi
2
Sądu Najwyższego, zawartymi w wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11
(LEX nr 1235842), że w sprawie o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem
każdego ubezpieczonego pracownika.
Sąd Apelacyjny wskazał, że we wniesionej skardze oznaczono wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 11.708 zł. Natomiast z pisma organu rentowego z
dnia 26 września 2013 r. wynika zaś, że różnica pomiędzy składką uiszczoną przez
płatnika składek a ustaloną przez organ rentowy w stosunku do zainteresowanego
wynosi 238,65 zł. W konsekwencji tego sprawdzenia Sąd Apelacyjny stwierdził, że
sprawa w której wniesiono skargę kasacyjną, dotyczy podstawy wymiaru składki na
ubezpieczenie społeczne za zainteresowanego L. Z. za okres wskazany w
zaskarżonej decyzji. Przedmiotem sporu jest zatem oskładkowanie kwoty 183 zł
wypłaconej zainteresowanemu w grudniu 2010 r., a zatem wartość przedmiotu
sporu stanowiła różnicę pomiędzy składką przez płatnika uiszczoną za ten okres a
składką należną, czyli kwota 238,65 zł, co uzasadniało odrzucenie przedmiotowo
niedopuszczalnej skargi kasacyjnej (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie płatnik składek domagał się jego zmiany i
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, ewentualnie uchylenia zaskarżonego
postanowienia, a ponadto zasądzenia od organu rentowego na rzecz żalącego się
kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych. Wnoszący
zażalenie zarzucił naruszenie: 1/ art. 3984
k.p.c. przez błędną wykładnię i przyjęcie,
że skarżący ma obowiązek podać matematyczny sposób wyliczenia wartości
przedmiotu zaskarżenia, „w okoliczności gdy obowiązek ów nie jest wymogiem
formalnym skargi kasacyjnej przewidzianym przepisem prawa, a ponadto wartość
przedmiotu zaskarżenia została ukonstytuowana zakresem zaskarżenia, który nie
był w żaden sposób wolą skarżącego zmieniany”, 2/ art. 378 k.p.c. w związku z
art. 39821
k.p.c. przez pominięcie zakresu zaskarżenia wyrażonego zarówno w
odwołaniu od decyzji organu rentowego jak i apelacji, który obejmował całość
decyzji ZUS ustalającej składki na ubezpieczenie społeczne w stosunku do
zainteresowanego, 3/ art. 25 § 2 k.p.c. w związku z art. 26 k.p.c. przez sprawdzenie
wartości przedmiotu zaskarżenia dopiero na etapie wnoszenia skargi kasacyjnej,
nie zaś bezpośrednio po wniesieniu odwołania, „w okoliczności gdy ZUS nie
3
kwestionuje wartości przedmiotu zaskarżenia, a zatem wartość przedmiotu
zaskarżenia należy uznać za ustaloną a nadto poprzez sprawdzenie wartości
przedmiotu sporu bez wydania właściwych decyzji procesowych”, 4/ „art. 6
Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada
1950 r. poprzez ograniczenie stronie powodowej prawa do Sądu, polegające na
bezpodstawnym ograniczaniu wartości przedmiotu zaskarżenia”.
Sąd Apelacyjny bezpodstawnie dokonał rozszerzającej wykładni art. 3984
§
1, 2 i 3 k.p.c. „dokładając ‘nowe’ nie przewidziane w ustawie warunki wnoszenia
skargi kasacyjnej”. Sąd ten stwierdził, że przepisy nie nakładają na stronę
obowiązku podania matematycznego sposobu wyliczenia wartości przedmiotu
zaskarżenia czy też podania różnicy pomiędzy zaskarżoną podstawą wymiaru
składek, a przyjętą przez płatnika do obliczenia opłaconej przez niego składki z
podaniem wielkości tej różnicy. Tym niemniej „na podstawie stanowiska judykatury”
Sąd obowiązek ten na stronę nałożył, „pomijając to, że to strona określa zakres
zaskarżenia i jest to jej suwerenna decyzja procesowa”. Dla określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego miarodajna byłą wyłącznie wartość
przedmiotu podlegającego rzeczywistemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, co
wyklucza dowolność stron przy jej oznaczaniu. W przedmiotowej sprawie wartość
przedmiotu podlegającego rozpoznaniu określała kwota 11.708 zł jako podstawa
wymiaru składek ustalona przez organ rentowy, którą skarżący zaskarżył kolejno w
odwołaniu, apelacji i skardze kasacyjnej.
Zdaniem wnoszącego zażalenie, bez znaczenia powinna być okoliczność, że
„spraw o tym samym stanie faktycznym i prawnym jest wiele” i organ rentowy
„wydał ponad 300 decyzji określając wysokość podstawy wymiaru składek w
stosunku do każdego z zainteresowanych”. Odrzucenie skargi kasacyjnej z uwagi
na wartość przedmiotu zaskarżenia stanowiło „ograniczenie prawa strony do
rozpoznania nadzwyczajnego środka zaskarżenia”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezpodstawne i bezzasadne. W jego uzasadnieniu autor
zażalenia przyznał, że organ rentowy wydał „ponad 300 decyzji określając
4
podstawę wymiary składek w stosunku do każdego z zainteresowanych”, co
wymagało poddania kontroli sądowej odwołań wniesionych od każdej z tych
licznych decyzji wydanych w sprawach indywidualnych „każdego z
zainteresowanych”, które zostały połączone w celu ich łącznego rozpoznania i
rozstrzygnięcia w okolicznościach, o których stanowi art. 219 k.p.c. (w
postępowaniu pomiędzy tymi samymi stronami procesowymi: płatnikiem składek na
indywidualne ubezpieczenia społeczne od wymierzonej podstawy ich wymiaru a
organem ubezpieczeń społecznych). W sprawach „o wysokość podstawy wymiaru
składek” na ubezpieczenia społeczne Sąd Najwyższy jednolicie przyjmuje, że
wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem każdego
ubezpieczonego pracownika (por. wyrok z dnia 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11,
LEX nr 1235842). Obiektywne kryterium obliczenia wartości przedmiotów
zaskarżenia w takich indywidualnych sprawach wyrażają kwoty niezrealizowanego
obowiązku składkowego płatnika składek zobligowanego do opłacania całości
należnych składek za każdego zainteresowanego pracownika od określonej
podstawy wymiaru obowiązku składkowego, wynikające z nieopłacenia całości
należnych składek na indywidualne ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 83 ust.
1 pkt 3 in principio ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zakład
ubezpieczeń społecznych wydaje decyzje w zakresie spraw indywidualnych
dotyczących, między innymi, ustalania wymiaru składek, co oznacza, że powinien
wydawać takie indywidualne decyzje, a nie decyzje o ustaleniu wysokości podstawy
wymiaru składek, od których jedynie zależy indywidualny wymiar składek. W
konsekwencji, wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach o ustalenie wymiaru
składek, (które na ogół są nieprecyzyjne osądzane jako odwołania w sprawach „o
wysokość podstawy wymiaru składek”), stanowi różnicę pomiędzy wysokością
składek należnych a składkami opłaconymi, która wyraża się wielkością zaległych
składek, nieopłaconych w całości od ustalonej podstawy ich wymiaru przez ich
płatnika w okresie objętym odwołaniami (art. 22 w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c., por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012 r., II UZ 16/12, LEX nr
1222163).
Przedmiotowe ograniczenie dopuszczalności wnoszenia skarg kasacyjnych
ze względu na kodeksowe wskazanie minimalnej wartości przedmiotu kasacyjnego
5
zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c., który przewiduje, że skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych, jeżeli przedmiotem sprawy nie
jest objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, przyznanie lub wstrzymanie
emerytury lub renty), nie narusza art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności ani konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1
Konstytucji RP), ponieważ takie prawa w rozpoznanej sprawie zostały
wystarczająco zagwarantowane i zachowane w dwuinstancyjnym toku sądowych
instancji.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy oddalił bezpodstawne i
bezzasadne zażalenie w zgodzie z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.