Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 426/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący)
SSN Jarosław Matras
SSN Dariusz Świecki (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
w sprawie R. M.
skazanego za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i n.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 11 marca 2014 r.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 kwietnia 2009 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia 29 stycznia 2009 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania;
2) kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 29 stycznia 2009 r. uznał oskarżonego R. M.
za winnego popełnienia czynów opisanych w jego części wstępnej w punktach: I
2
(przyjmując, iż wartość telefonu wynosiła nie mniej niż 60 złotych), II, III, V, VI, VII,
X, XIII, XV, XVI, stanowiących ciąg 10 przestępstw z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64
§ 1 k.k.; w punktach: XI (uzupełniając kwalifikację przez przyjęcie art. 64 § 1 k.k.),
XII, XIV, stanowiących ciąg 3 przestępstw z art. 13 § 1 k.k. z art. 280 § 1 k.k. w zw.
z art. 64 § 1 k.k. przyjmując, iż dopuścił się ich w warunkach art. 91 § 1 k.k. i za to
na podstawie art. 280 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę
6 lat pozbawienia wolności; w punktach: IV i IX, stanowiących ciąg 2 przestępstw z
art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przyjmując, iż dopuścił się ich w warunkach
art. 91 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1
k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności; w punkcie VIII, tj. przestępstwa
z art. 280 § 2 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to
na podstawie art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 3 lat
pozbawienia wolności; w punkcie XVII, tj. przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności; w punkcie XVIII, tj. przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 157 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. Sąd Okręgowy
połączył kary orzeczone w punktach I, II, III, IV i V części dyspozytywnej wyroku
i wymierzył mu karę łączną 6 lat pozbawienia wolności.
Wyrok ten został zaskarżony przez prokuratora i obrońcę.
Prokurator zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w części
dotyczącej orzeczenia o karze. Natomiast obrońca zaskarżył wyrok w całości.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2009 r., po rozpoznaniu
apelacji, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny
zaskarżając go w całości i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 440 k.p.k., polegające na zaniechaniu dokonania przez Sąd Apelacyjny
prawidłowej kontroli odwoławczej wyroku, w następstwie czego doszło do
utrzymania w mocy niezasadnego i rażąco niesprawiedliwego orzeczenia Sądu I
instancji, wydanego z obrazą przepisu prawa karnego materialnego - art. 64 § 1
3
k.k., poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż przypisanych wyrokiem Sądu I instancji
czynów R. M. dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, określonych w
tym przepisie. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz
utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania przed Sądem I instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, co pozwoliło na
jej uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. Rzeczywiście w tej
sprawie Sąd Apelacyjny nie przeprowadził należytej kontroli odwoławczej, gdyż nie
dostrzegł uchybienia zawartego w wyroku Sądu pierwszej instancji co do przyjęcia
recydywy z art. 64 § 1 k.k. W związku z tym w kasacji postawiony został zarzut
rażącego i mającego istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenia przez Sąd
odwoławczy przepisów prawa procesowego, tj. art. 433 § 1 w zw. z art. 440 k.p.k.
Skarżący stanął więc na stanowisku, że w wypadku wniesienia apelacji na korzyść
oskarżonego przez obrońcę, Sąd Apelacyjny był związany granicami podniesionych
zarzutów, jednak poza te granice powinien wyjść w oparciu o art. 440 k.p.k. Można
jednak wyrazić też odmienny pogląd, że w wypadku wniesienia apelacji przez
obrońcę, sąd odwoławczy nie jest związany granicami podniesionych zarzutów i
kontroluje wyrok w granicach zaskarżenia pod katem wszystkich podstaw
odwoławczych z art. 438 k.p.k. (por. m.in. postanowienie SN z 16 listopada 2009 r.,
IV KK 101/09, OSNKW 2010, z. 1, poz. 8).
W rozpoznawanej sprawie nie ma jednak istotnego znaczenia kwestia
związania sądu odwoławczego granicami zarzutów jako jednego z elementów
wyznaczających granice środka odwoławczego. Niewątpliwe jest bowiem to, że
wobec zaskarżenia przez obrońcę wyroku w całości i niepodniesienia w apelacji
zarzutu obrazy prawa materialnego w postaci art. 64 § 1 k.k., zarówno orzekając
poza granicami środka odwoławczego na podstawie art. 440 k.p.k., jak i w oparciu
o art. 447 § 1 k.p.k. w granicach tego środka, Sąd odwoławczy powinien z urzędu
stwierdzić to uchybienie. Z akt sprawy wynika bowiem, że podstawą przyjęcia, iż R.
M. zarzucanych mu czynów dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa w
warunkach art. 64 § 1 k.k. było jego uprzednie skazanie prawomocnym wyrokiem
Sądu Rejonowego z dnia 7 września 2007 roku, sygn. akt II K …/07. Wyrokiem tym
4
R. M. został uznany za winnego popełnienia czynów z art. 278 § 1 k.k., art. 280 § 1
k.k. i innych, za które wymierzono mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby. Jednocześnie na
podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczono oskarżonemu na poczet przedmiotowej kary
łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 17
stycznia 2007 roku do 7 września 2007 roku (k. 374-375). W aktach sprawy nie ma
jednak danych wskazujących na to, że wykonanie orzeczonej tym wyrokiem kary
pozbawienia wolności zostało prawomocnie zarządzone przed popełnieniem przez
oskarżonego przestępstw, za którego został skazany w rozpoznawanej sprawie.
Natomiast fakt zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia
wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności, nie spełnia wymogu „odbycia
kary” w rozumieniu art. 64 § 1 k.k., skoro była to kara z warunkowym zawieszeniem
jej wykonania i nie została ona zarządzona (por. wyrok SN z 9 grudnia 2009 r., IV
KK 382/09, Lex nr 553723).
W tym stanie rzeczy nie jest konieczne, jak postuluje skarżący, uchylenie
wyroków Sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu. Wystarczające do usunięcia tego uchybienia jest ponowne
przeprowadzenie kontroli odwoławczej w związku z apelacją obrońcy. Sąd
Apelacyjny powinien bowiem wyeliminować z podstawy prawnej skazania
przypisanych oskarżonemu przestępstw art. 64 § 1 k.k., a co za tym idzie także
ocenić, czy w takiej sytuacji wymierzone kary za poszczególne przestępstwa nie są
rażąco niewspółmierne.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.