Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 19/14
POSTANOWIENIE
Dnia 3 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Halina Kiryło
w sprawie z wniosku P. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.
o wysokość świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 kwietnia 2014 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 listopada 2013 r.
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Apelacyjnego) na rzecz
adwokata A. K. - Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów w G.,
kwotę 120 zł (słownie: sto dwadzieścia) powiększoną o stawkę
należnego podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia
za pomoc prawną świadczoną wnioskodawcy z urzędu w
postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 26 listopada 2013 r., Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
wnioskodawcy P. B. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 marca 2007 r., … 3314/5, w sprawie
2
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S., o wysokość
świadczenia.
Zgodnie z ustaleniami, na rozprawie w dniu 14 listopada 2012 r.
wnioskodawca zgłosił do protokołu skargę o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 8 czerwca 2000
r. i z marca 2007 r. „w oparciu o orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z
którym nie można cofnąć przyznanej renty”. Uzupełniając braki formalne skargi,
wnioskodawca - w piśmie z dnia 22 maja 2013 r. - wskazał, że podstawą
wznowienia jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego wydany w marcu 2012 r.,
dotyczący niemożności „zabrania raz przyznanej renty”, dlatego też zarówno „wyrok
Sądu z 2000 r. oraz 2007 r. był niesłuszny tak jak opinia lekarza orzecznika oraz
biegłych sądowych”. Sąd Apelacyjny ustalił, że w sprawie … 2101/99, zakończonej
prawomocnym wyrokiem z dnia 8 czerwca 2000 r., wniesiona przez wnioskodawcę
skarga o wznowienie postępowania została zarejestrowana pod sygnaturą …
2061/12 i odrzucona przez Sąd postanowieniem z dnia 6 czerwca 2013 r. Nadto
ustalono, że w 2007 r. w sprawie wnioskodawcy, zarejestrowanej pod sygnaturą
…3314/05, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 22 marca 2007 r. oddalił apelację
wnioskodawcy.
W uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu skargi o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem (z dnia 22 marca 2007 r.),
Sąd Apelacyjny wskazał, że zgodnie z art. 410 k.p.c., podlega ona badaniu
wstępnemu, którego przedmiotem jest zbadanie zachowania terminu oraz
stwierdzenie istnienia jednej z ustawowych podstaw wznowienia. Powołując się na
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2010 r., I CZ 16/10,
(niepublikowane) podkreślił, że Sąd nie ogranicza się do badania, czy wskazane w
skardze okoliczności odpowiadają ustawowym podstawom wznowienia, ale
obejmują ustalenie, czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje. Skarga o
wznowienie postępowania podlega odrzuceniu, jeżeli w okolicznościach konkretnej
sprawy podana podstawa nie zostanie przez Sąd stwierdzona. Badanie
dopuszczalności skargi obejmuje także ocenę, czy okoliczności przytoczone przez
skarżącego wypełniają ustawowe podstawy wznowienia. Oznacza to, że
przytoczenie okoliczności, które nie wypełniają ustawowych podstaw wznowienia i
3
wynika to już z treści samej skargi, pozwala na jej odrzucenie (art. 410 § 1 k.p.c.).
Zgodnie natomiast z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia
1999 r., II UKN 417/98 (OSNP 2000 nr 6, poz. 254) odrzucenie skargi o wznowienie
postępowania w trybie art. 410 § 1 k.p.c. może nastąpić tylko wtedy, gdy skarga nie
opiera się na ustawowej podstawie wznowienia, nie zaś gdy podstawa ta nie jest
merytorycznie uzasadniona. W rozpatrywanej sprawie, w ocenie Sądu
Apelacyjnego, nie istniała wskazana w skardze podstawa z art. 4011
k.p.c., co tym
samym uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie skargi. Sąd podkreślił, że skarżący
ani w skardze o wznowienie postępowania zgłoszonej do protokołu posiedzenia
Sądu Okręgowego w B., ani w piśmie z dnia 22 maja 2013 r., w którym uzupełnił
braki formalne skargi, nie wskazał, który wyrok Trybunału Konstytucyjnego miałby
stanowić podstawę ewentualnego wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 marca 2007 r. Co prawda w
piśmie z dnia 22 maja 2013 r. wnioskodawca podał, że wyrok Trybunału
Konstytucyjnego został wydany w marcu 2012 r. i dotyczy niemożności „zabrania
raz przyznanej renty”, jednak analiza dokonana przez Sąd drugiej instancji
doprowadziła do wniosku, że żaden wyrok dotyczący świadczeń rentowych nie
został wówczas wydany.
Jeżeli z uzasadnienia skargi wynika, że okoliczności w niej wskazane nie
wyczerpują ustawowej przesłanki wznowienia postępowania, wymienionej w art.
401, 4011
i 403 k.p.c., to podnoszona w żądaniu podstawa prawna żądania nie
zachodzi. W takim przypadku skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie
wznowienia i podlega odrzuceniu, stosownie do art. 410 § 1 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie, pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił błąd
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający istotny
wpływ na wynik sprawy, polegający na „błędnym ustaleniu przez Sąd Apelacyjny, iż
nie istnieje wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na którego rozstrzygnięcie powoływał
się skarżący, pomimo możliwie najbardziej precyzyjnego wskazania przez
Skarżącego daty wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny oraz problematyki
rozstrzygnięcia oraz pomimo faktu, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wbrew
twierdzeniom Sądu Apelacyjnego, w rzeczywistości został wydany (wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt K 5/11)”, oraz
4
naruszenie przepisów postępowania – „art. 4011
k.p.c., poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie i bezpodstawne uznanie, że nie zaistniała przesłanka umożliwiająca
wznowienie postępowania, na podstawie przepisu art. 4011
k.p.c.”, „art. 410 § 1,
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne odrzucenie skargi o
wznowienie postępowania, podczas gdy skarga oparta była na ustawowej
podstawie i nie podlegała odrzuceniu”. Wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, wraz z
orzeczeniem o kosztach postępowania w tym kosztach postępowania
zażaleniowego i kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W
uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że wbrew ustaleniom
Sądu drugiej instancji, wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który powoływał się
skarżący, dotyczący niezgodności z konstytucją art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), został wydany w dniu 28 lutego
2012 roku, K 5/11 (ogłoszony w dniu 8 marca 2012 roku, Dz.U. z 2012 r., poz. 251).
Tym samym - w ocenie pełnomocnika, nie ulega wątpliwości, że została spełniona
przesłanka z art. 4011
k.p.c., na podstawie której wnioskodawca może żądać
wznowienia postępowania, a wniesiona skarga o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem nie podlega odrzuceniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest uzasadnione, mimo że trafnie wskazano w nim, iż
powołanie się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, jako podstawę skargi o
wznowienie postępowania, wykluczało jej odrzucenie, w trakcie wstępnego badania
sprawy. Niemniej jednak tak Sąd Apelacyjny, jak i zażalenie pomija okoliczność, że
skarga dotycząca wznowienia postepowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 marca 2007 r., została złożona w dniu 14
listopada 2012 r., a więc już po upływie terminu określonego w art. 408 k.p.c., w
myśli którego po upływie pięciu lat od uprawomocnienia się wyroku nie można
żądać wznowienia, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była pozbawiona możności
działania lub nie była należycie reprezentowana. W orzecznictwie zwrócono uwagę
5
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2013 r., V CO 59/13,
LEX nr 1391366 i orzecznictwo w nim cytowane), że zasadniczą funkcją terminu
oznaczonego w tym przepisie jest ustanowienie bezwzględnej granicy czasowej, po
upływie której skarga o wznowienie nie może być skutecznie wniesiona, zaś termin
ten rozpoczyna bieg w chwili uprawomocnienia się orzeczenia, przeciwko któremu
skierowana jest skarga. Wskazany pięcioletni termin ma charakter terminu
prekluzyjnego prawa procesowego, a więc nie podlega przywróceniu, zaś w razie
jego upływu skarga o wznowienie jest niedopuszczalna.
Na koniec warto też marginalnie wspomnieć, że zgodnie z art. 407 § 1 i 2
k.p.c. w sytuacji określonej w art. 4011
k.p.c. skargę o wznowienie wnosi się w
terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego, co w okolicznościach sprawy nastąpiło w dniu 8 marca 2012 r.
Tym samym skarga była spóźniona (została złożona w dniu 14 listopada 2012 r.),
nie przesądzając, w trakcie wstępnego badania sprawy, „przydatności” wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11 (Dz.U. z 2012 r., poz.
251), na który powoływał się skarżący, w okolicznościach sprawy.
Tym się kierując orzeczono jak w postanowieniu, po myśli art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.,
uwzględniając taryfowe wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy - § 12 ust. 2 i
§ 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) – jednolity tekst: Dz.U. z
2013 r., poz. 461.