Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 101/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSA del. do SN Dariusz Czajkowski (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
w sprawie K. M.,
skazanego z art. 210 § 2 d.k.k. i inne
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 kwietnia 2014 r.
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego
od postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 30 kwietnia 2012 r.,
utrzymującego w mocy zarządzenie upoważnionego sędziego z dnia 3 stycznia
2012 r.,
p o s t a n o w i ł :
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w J. postanowieniem z dnia 10 października 2011 r., sygn.
akt … 1358/11/owz, odwołał warunkowe przedterminowe zwolnienie, udzielone K.
M. postanowieniem Sądu Okręgowego w J. z dnia 16 kwietnia 2009 r., sygn. akt
…346/09/wz i zarządził wykonanie reszty nieodbytych kar pozbawienia wolności w
sprawach szczegółowo wymienionych w tymże postanowieniu.
2
Powyższe orzeczenie zostało doręczone warunkowo zwolnionemu na adres
Zakładu Karnego w Republice Czeskiej, w którym był wówczas osadzony. K. M.
odebrał odpis postanowienia w dniu 9 grudnia 2011 r.
W dniu 22 grudnia 2011 r. do Sądu Okręgowego w J. wpłynęło zażalenie
skazanego na postanowienie z dnia 10 października 2011 r., sygn. akt …
1358/11/ozw. Zarządzeniem z dnia 3 stycznia 2012 r. odmówiono jednak przyjęcia
tego zażalenia, jako złożonego po upływie 7-dniowego terminu.
Na zarządzenie w przedmiocie odmowy przyjęcia zażalenia skazany wniósł
zażalenie. W wyniku jego rozpoznania Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 30
kwietnia 2012 r., sygn. akt … 590/12, utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie.
Kasację od prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 30
kwietnia 2012 r. – na korzyść skazanego – wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił on rażące i mające istotny wpływ na jego
treść naruszenie prawa karnego procesowego, to jest art. 1 § 2 k.k.w. w zw. z art.
433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 k.p.k. i art. 98 § 1 k.p.k., polegające na
nierozważeniu i nieustosunkowaniu się do zarzutów podniesionych przez
skazanego w zażaleniu na zarządzenie o odmowie przyjęcia zażalenia. Stawiając
powyższy zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskim jest zasadna i to w stopniu, który
uprawnia Sąd Najwyższy do wydania rozstrzygnięcia w jej przedmiocie w trybie
określonym w art. 535 § 5 k.p.k.
Przed merytorycznym odniesieniem się do treści jej zarzutów, należy
stwierdzić, iż w świetle przesłanki określonej w art. 521 § 1 in fine k.p.k. uznać
należy dopuszczalność kasacji pochodzącej od podmiotu kwalifikowanego,
wniesionej od wydanego w postępowaniu wykonawczym postanowienia sądu
nieuwzględniającego zażalenia strony na zarządzenie o odmowie przyjęcia środka
odwoławczego w sprawie, w której głównym przedmiotem jest decyzja w
przedmiocie odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia. Niewątpliwie
bowiem postanowienie utrzymujące w mocy wydane na podstawie art. 429 § 1
k.p.k. zarządzenie o odmowie przyjęcia zażalenia zamyka pewną istotną sądową
3
kwestię i uznać należy, że choć wprawdzie dotyczy ona postępowania
wykonawczego, a nie głównego nurtu procesu, to jednak ,,kończy postępowanie” -
w rozumieniu art. 521 § 1 k.p.k. Przedmiotem tego postępowania jest bowiem tak
ważka dla strony sprawa, jak orzeczenie o nieskuteczności zastosowanego
wcześniej środka probacyjnego i konieczności powrotu skazanego do zakładu
karnego celem odbycia kar, które objęte były wcześniejszą decyzją o jego
warunkowym przedterminowym zwolnieniu.
W orzecznictwie sądowym zasadnie podkreśla się, że uprawnienie do
wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu wykonawczym ma charakter
ograniczony i przysługuje jedynie tzw. podmiotom kwalifikowanym, wskazanym w
art. 521 § 1 k.p.k. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2013 r., sygn.
akt III K.K. 231/13, OSNKW z 2013 r., z. 12, poz.103).
Podnosi się również, że postanowienia wydane w postępowaniu
wykonawczym, powodujące trwałe przekształcenie sposobu wykonania kary,
należy uznać za kończące postępowanie sądowe w danej sprawie. Dotyczy to -
między innymi - właśnie kwestii warunkowego przedterminowego zwolnienia, a
także zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary czy zatarcia skazania
(patrz T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Zakamycze,
2003 – komentarz do art. 521 § 1 k.p.k., a nadto J. Grajewski, S. Steinborn –
Komentarz aktualizowany do art. 521 § 1 k.p.k., LEX/el., 2014). Skonstatować
zatem należy, że dopuszczalność wniesienia skargi kasacyjnej w trybie art. 521 § 1
k.p.k. w realiach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości.
Odnosząc się natomiast do meritum zarzutów skargi kasacyjnej stwierdzić
należy, że całkowitą rację ma Rzecznik Praw Obywatelskich, że zaskarżone
postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 30 kwietnia 2012 r. w sposób rażący
narusza wymóg określony w art. 433 § 2 k.p.k. Sąd Apelacyjny bowiem w ogóle nie
odniósł się do szeroko podnoszonych przez skazanego w zażaleniu kwestii
związanych z jego twierdzeniem o terminowym złożeniu przez niego środka
odwoławczego w administracji czeskiego zakładu karnego. Zamiast tego Sąd ten
skwitował, iż w pełni akceptuje zaskarżone postanowienie, chociaż z treści tej
wydanej w formie zarządzenia z dnia 3 stycznia 2012r. decyzji upoważnionego
sędziego podniesiono tylko tyle, że uchybienie 7 – dniowemu terminowi wynikało z
4
faktu, iż ,,skazany odebrał odpis postanowienia 9.12.2011 r., a zażalenie wysłał
19.12.2011 r., co wynika z pieczęci pocztowej”.
Taki sposób rozpoznania zarzutów i odniesienia się - a raczej jego braku - do
argumentacji zwykłego środka odwoławczego, nie spełnia minimalnych
standardów, jakich wymaga się od instancji odwoławczej. Wszak w obszernym
zażaleniu, a następnie nadesłanym w dniu 10 kwietnia 2012 r. piśmie
uzupełniającym (k.60) oraz w załączniku (k. 62) K. M. uprawdopodobnił i
udokumentował przedstawianą przez siebie tezę, iż zażalenie złożył w terminie,
oddając je w dniu 16 grudnia 2012 r. do rąk wychowawcy czeskiego zakładu
karnego. Wydając zaskarżone postanowienie w dniu 30 kwietnia 2012 r. Sąd
Apelacyjny dysponował zatem powyższymi informacjami, ale nie tylko, że ich nie
uwzględnił, ale nawet w ogóle się do nich nie ustosunkował. Taki sposób
procedowania w sposób rażący narusza wymogi rzetelnego procesu, którego
podstawą w instancji odwoławczej jest rozważenie zarzutów wniesionego środka
odwoławczego, czego zaskarżone kasacją postanowienie nie spełnia nawet w
zakresie elementarnym.
Z powyższego względu zaskarżone postanowienie, jako dotknięte istotną i
rażącą obrazą przepisów wskazanych w kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich,
musiało ulec uchyleniu.