Pełny tekst orzeczenia

123

POSTANOWIENIE*

z dnia 9 maja 2000 r.

Sygn. Ts 168/99


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska – przewodniczący
Ferdynand Rymarz – sprawozdawca
Jadwiga Skórzewska-Łosiak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 15 lutego 2000 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Krystyny K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.


Uzasadnienie:


W skardze konstytucyjnej Krystyny K. z 15 listopada 1999 r. sporządzonej przez adwokata zarzucono, iż art. 16, 20, 29 i 30 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.) i art. 124 kodeksu postępowania cywilnego oraz przepisy  1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 154, poz. 753) są niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącej przez zastosowanie tych przepisów doszło do naruszenia zagwarantowanego jej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP prawa do sądu przez zamknięcie drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw. W skardze podniesiono również zarzut naruszenia przez zakwestionowane przepisy określonego w art. 32 Konstytucji RP zakazu dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny. Ponadto skarżąca wniosła o stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności zakwestionowanych w skardze przepisów z art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.
Skarżąca wskazała, iż postanowieniem z 22 września 1999 r. (sygn. akt GZ 105/99) Sąd Okręgowy w W. zmienił zaskarżone zarządzenie Przewodniczącego Wydziału XVII Sądu Rejonowego dla m. W. z 23 kwietnia 1999 r. (sygn. akt XVII U 148/97) w ten sposób, że ustalił wysokość pozostałej części należnego wpisu od sprzeciwu na kwotę 1360 zł. Postanowienie to jest ostateczne i nie przysługuje już od niego żaden środek odwoławczy, zaś doręczono je skarżącej 28 października 1999 r., tak więc skarga konstytucyjna została wniesiona z zachowaniem ustawowego terminu.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 15 lutego 2000 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Uzasadniając to postanowienie Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż w skardze konstytucyjnej będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania nie wykazano, że ograniczenie określonego w art. 45 konstytucji prawa do sądu przez wprowadzenie zasady ponoszenia kosztów sądowych w sprawach cywilnych ma charakter niekonstytucyjny, co czyni niniejszą skargę oczywiście bezzasadną. Trybunał Konstytucyjny wykazał również, iż w skardze sformułowano uzasadnienie wyłącznie jednego ze stawianych zarzutów – zarzutu ograniczenia konstytucyjnego prawa do sądu. Zarzut ten pełnomocnik skarżącej postawił przepisom  1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie określania wysokości wpisów w sprawach cywilnych, które jako akt rangi podustawowej regulują, jego zdaniem, materię zastrzeżoną wyłącznie dla ustawy.
Na powyższe postanowienie skarżąca złożyła zażalenie. Postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej zarzucono błędną interpretację art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 32 ust. 2 oraz art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. W zażaleniu skarżąca zakwestionowała motywy zaskarżonego postanowienia, a w szczególności nie zgodziła się ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego, iż regulacja zawarta w  1 zaskarżonego rozporządzenia dotyczy kwestii szczegółowych i drugorzędnych z punktu widzenia założeń ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zdaniem skarżącej przepis  1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określania wysokości wpisów w sprawach cywilnych, na podstawie którego w jej sprawie została obliczona wysokość wpisu stosunkowego, ograniczył jej konstytucyjne prawo do sądu w sposób niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Jednocześnie skarżąca podniosła, iż ograniczenie wprowadzone przez zaskarżony przepis zostało ustanowione w sposób niezgodny z warunkami jego dopuszczalności określonymi w art. 31 ust. 3 konstytucji, ponieważ narusza ono istotę konstytucyjnego prawa do sądu. Naruszenie to wynika z restrykcyjnej, według oceny skarżącej, wysokości wpisu stosunkowego, która – zdaniem skarżącej – nie służy ochronie żadnych wartości konstytucyjnych określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Ponadto skarżąca nie zgodziła się ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego w kwestii konieczności uzasadnienia przez wnoszącego skargę konstytucyjną zarzutów niezgodności z konstytucją kwestionowanych przepisów ustawy, ze względu na domniemanie konstytucyjności prawa. Skarżąca stwierdziła, iż jej zdaniem domniemanie takie wynika wyłącznie z doktryny i pozostaje w sprzeczności z art. 188 ust. 1 Konstytucji RP.

Rozpoznając zażalenie Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Prawa i wolności konstytucyjne jednostki, w tym również określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP prawo do sądu, nie mają charakteru absolutnego i z tego względu mogą być poddawane przez ustawodawcę pewnym ograniczeniom. Konstytucyjne prawo do sądu, jak wskazał w zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny, doznaje ograniczeń na skutek wprowadzenia opłat sądowych i zasady ponoszenia kosztów sądowych. Ustawodawca może wprowadzać ograniczenia praw konstytucyjnych w oparciu o ogólne kryteria, jednakże ograniczenia te muszą spełniać warunki określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału w niniejszej skardze konstytucyjnej nie wykazano, że zaskarżone przepisy wprowadzają ograniczenie praw konstytucyjnych skarżącej z naruszeniem warunków określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Sformułowane przez skarżącą zarzuty nie zawierają żadnego uzasadnienia, zaś jedyny zarzut, co do którego podjęto w skardze próbę uzasadnienia jest w ocenie Trybunału Konstytucyjnego oczywiście bezzasadny. Zarówno bowiem w skardze konstytucyjnej, jak i w zażaleniu skarżąca podniosła zarzut, iż akt rangi podustawowej – rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie określania wysokości wpisów w sprawach cywilnych – reguluje materię zastrzeżoną wyłącznie dla ustawy. Przepis ten, zdaniem skarżącej, wprowadza ograniczenie prawa do sądu niezgodnie z warunkami określonym w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny nie podziela tych zastrzeżeń, gdyż za szczegółowym określeniem wysokości wpisów w sprawach cywilnych w rozporządzeniu przemawiają wyłącznie względy techniki legislacyjnej, podczas gdy zasadę stosunkowości, czyli uzależnienie wysokości wpisu sądowego od wartości przedmiotu sprawy, ustawodawca wprowadził przepisem art. 30 ustawy z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zastosowanie przez ustawodawcę techniki legislacyjnej, polegającej na uregulowaniu w rozporządzeniu sposobu obliczania wpisu, podczas gdy kluczowa w tym wypadku zasada uzależnienia jego wysokości od wartości przedmiotu sprawy wynika z aktu rangi ustawowej, nie może być kwalifikowane jako niezgodne z warunkiem określonym w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP ograniczanie w zakresie korzystania z konstytucyjnego prawa do sądu. W związku z tym należy uznać za w pełni prawidłowe stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, zawarte w uzasadnieniu postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, iż akt rangi podustawowej reguluje w tym przypadku kwestię szczegółową i drugorzędną z punktu widzenia założeń przyjętych w ustawie. W tej sytuacji oczywiście bezzasadny jest podtrzymywany przez skarżącą zarzut ograniczenia aktem podustawowym konstytucyjnego prawa do sądu.
W nawiązaniu do konkretnej sytuacji skarżącej należy zauważyć, że ustawa dopuszcza możliwość zwolnienia przez sąd z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w określonych sytuacjach życiowych uprawnionego, jednakże Trybunał Konstytucyjny nie ma kompetencji do badania prawidłowości stosowania prawa, a jedynie do kontroli jego konstytucyjności.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla ponadto, że domniemanie konstytucyjności stanowionego prawa, które przemawia na rzecz zgodności rozstrzygnięć ustawowych z konstytucją, jak również założenie racjonalności ustawodawcy stawia przed skarżącym wymóg uzasadnienia zarzutów niekonstytucyjności przepisów prawnych. Podnieść nadto należy, iż pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w utrwalonym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. orzeczenia z: 24 maja 1994 r., sygn. K. 1/94, OTK w 1994 r., cz. I, poz. 10; z 12 stycznia 1995 r., sygn. K. 12/94, OTK w 1995 r., cz. I, poz. 2; z 3 grudnia 1996 r., sygn. K. 25/95, OTK ZU Nr 6/1996, poz. 52; z 23 czerwca 1997 r., sygn. K. 3/97, OTK ZU Nr 2/1997, poz. 22; postanowienie z 5 grudnia 1997 r., sygn. Ts 14/97, OTK ZU Nr 1/1998, poz. 9).

Reasumując należy stwierdzić, iż sformułowane w niniejszej skardze konstytucyjnej zarzuty niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów są oczywiście bezzasadne. Z tego względu Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnioną odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej postanowieniem z 15 lutego 2000 r. i nie uwzględnił zażalenia skarżącej na to postanowienie.