Ts 92/01
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
306
POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2001 r.
Sygn. Ts 92/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka K. w sprawie zgodności:
art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach (tekst jednolity z 1988 r. Dz.U. Nr 27, poz. 195 ze zm.) z art. 22 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Uzasadnienie:
W skardze konstytucyjnej z 9 lipca 2001 r. pełnomocnik z urzędu skarżącego – Henryka K. zakwestionował zgodność art. 18 ust. 3 ustawy z 26 lutego 1982 r. o cenach z art. 22 i art. 32 Konstytucji RP. Zaskarżonemu przepisowi zarzucił, iż udzielając upoważnienia radom gmin do ustalania cen urzędowych za przewozy taksówkami ogranicza w sposób niedopuszczalny wolność działalności gospodarczej. Zastrzeżenia wzbudza zwłaszcza brak w treści zaskarżonego przepisu ustawy przesłanki uwzględnienia ważnego interesu publicznego. Pełnomocnik skarżącego zarzucił też naruszenie przez kwestionowany przepis konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji, za dowód czego służyć ma – dokonane w skardze – porównanie sytuacji osób prowadzących działalność gospodarczą (tzn. taksówkarzy) będących jednocześnie emerytami lub rencistami, z tymi, którzy nie korzystają ze świadczeń w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Uchwałą z dn.11 stycznia 1999 r. (Nr V/32/99) Rada Miasta Szczecina ustaliła ceny urzędowe za przejazdy taksówkami osobowymi na obszarze Gminy-Miasta Szczecina. Działając na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, skarżący wezwał Radę Miasta do usunięcia naruszenia jego interesu prawnego poprzez uchylenie powyższej uchwały, jako aktu, którego treść uniemożliwia prowadzenie rentownej działalności zarobkowej. Wobec nie uwzględnienia wezwania przez Radę Miasta Szczecina (uchwała z 12 lipca 1999 r., nr XI/414/99), skarżący skierował skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wyrokiem z 7 listopada 2000 r. (sygn. akt SA/Sz 1304/2000) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił powyższą skargę, nie stwierdzając, aby kwestionowana uchwała podjęta została z naruszeniem prawa, w szczególności zaś przepisów art. 18 ust. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o cenach. Powyższy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – doręczony skarżącemu 5 stycznia 2001 r. – został uznany przez pełnomocnika skarżącego za ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności wystąpienia z tym środkiem prawnym.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach lub prawach przysługujących skarżącemu, opartego na przepisie, któremu skarżący stawia zarzut niezgodności z Konstytucją. Wskazanie przez skarżącego orzeczenia wykazującego tę cechę obciąża skarżącego (art. 47 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Brak wskazania skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skargi konstytucyjnej podkreślano wielokrotnie, iż wskazanie orzeczenia stanowiącego bezpośrednie źródło naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego umożliwia weryfikację interesu prawnego skarżącego w domaganiu się od Trybunału Konstytucyjnego orzeczenia o zgodności z Konstytucją określonego aktu normatywnego (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 września 1999 r., sygn. Ts 87/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 182, s. 948). Bliższa analiza omawianego wymagania, ustanowionego w art. 79 ust. 1 Konstytucji, prowadzić musi do wniosku, iż walor taki wykazuje rozstrzygnięcie wydane w związku z konkretną i jednostkową sprawą skarżącego, w której sąd bądź organ administracji w sposób władczy orzekł o wolnościach lub prawach podmiotowych przysługujących skarżącemu. Choć więc sama merytoryczna kontrola zgodności z Konstytucją aktu normatywnego zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej ma charakter generalny i zmierza przede wszystkim do definitywnego (ze skutkiem erga omnes) usunięcia z systemu prawnego niekonstytucyjnej normy prawnej, to jednak uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej związane jest z koniecznością zindywidualizowania i skonkretyzowania sposobu naruszenia wolności lub praw przysługujących skarżącemu. Takie zindywidualizowanie następuje właśnie poprzez wskazanie orzeczenia, które rozstrzyga w sposób ostateczny jednostkową sprawę skarżącego.
W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącego wskazuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2000 r. (sygn. akt I SA./Sz 1304/2000), jako orzeczenie spełniające opisane wyżej wymagania. Trybunał Konstytucyjny nie podziela takiej oceny tego orzeczenia. Przede wszystkim zauważyć należy, iż wskazany w skardze wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydany został w związku z zainicjowaniem przez skarżącego abstrakcyjnej kontroli legalności uchwały Rady Miasta Szczecina z 11 stycznia 1999 r. Podstawę prawną dla wszczęcia procedury takiej kontroli stanowi art. 101 ust. 1 ustawy samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem “każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego”. Orzeczenie sądu administracyjnego w sprawie legalności kwestionowanej uchwały rozstrzyga więc w płaszczyźnie generalnej problem jej zgodności z prawem (przede wszystkim z ustawami). Przesądzenie dalszego obowiązywania takiego aktu prawnego siłą rzeczy determinuje sferę praw i wolności przysługujących jej adresatom, w tym również i osoby występującej ze skargą do sądu administracyjnego. Nie można jednak przyjąć, że wydany w tym trybie wyrok sądu administracyjnego wykazuje przez to walor orzeczenia rozstrzygającego w sposób jednostkowy o indywidualnych prawach bądź wolnościach skarżącego.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę nie można – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – uznać, że wskazany w skardze konstytucyjnej wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2000 r. wykazuje znamiona ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach, wolnościach albo obowiązkach skarżącego.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności nadania niniejszej skardze dalszego biegu, wskazać należy na oczywistą bezzasadność sformułowanych w niej zarzutów. W odniesieniu do zarzutu naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji), skarga skierowana jest nie przeciwko samej dopuszczalności jej ograniczania (dopuszczonej expressis verbis przez ustrojodawcę), ale przeciwko zakresowi, jaki ograniczenie to uzyskało w niniejszym przypadku. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego zarzut taki nie wydaje się jednak możliwy do oceny w sytuacji, gdy przedmiotem zaskarżenia uczyniono wyłącznie przepis upoważniający do wprowadzenia ograniczeń przez radę gminy. Ponadto należy podkreślić, iż niezasadne jest wskazywanie na wyłączenie przez ustawodawcę przesłanki “ważnego interesu publicznego”. Brak tej przesłanki w treści kwestionowanego przepisu w żaden sposób nie oznacza bowiem jej dezaktualizacji w odniesieniu do ograniczeń wprowadzanych przez władze samorządowe. Nie bez znaczenia pozostaje także okoliczność fakultatywnego jedynie charakteru upoważnienia sformułowanego w zaskarżonym art. 18 ust. 3 ustawy o cenach.
Uzasadnienie zarzutu naruszenia konstytucyjnej zasady równości przez pełnomocnika skarżącego sprowadza się do porównania sytuacji dwóch kategorii podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie drogowego przewozu osób, a mianowicie tych, którzy są jednocześnie beneficjentami świadczeń emerytalno-rentowych oraz tych, które wykonując taką działalność tego rodzaju świadczeń nie otrzymują. Tego rodzaju uzasadnienie wychodzi – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – poza zakres przedmiotu skargi, przenosząc ciężar rozważań na problematykę nie mieszczącą się w granicach wyznaczonych w petitum skargi konstytucyjnej.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 9 października 2001 r.
Sygn. Ts 92/01
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Mączyński
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka K. w sprawie zgodności:
art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach (tekst jednolity z 1988 r. Dz.U. Nr 27, poz. 195 ze zm.) z art. 22 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Uzasadnienie:
W skardze konstytucyjnej z 9 lipca 2001 r. pełnomocnik z urzędu skarżącego – Henryka K. zakwestionował zgodność art. 18 ust. 3 ustawy z 26 lutego 1982 r. o cenach z art. 22 i art. 32 Konstytucji RP. Zaskarżonemu przepisowi zarzucił, iż udzielając upoważnienia radom gmin do ustalania cen urzędowych za przewozy taksówkami ogranicza w sposób niedopuszczalny wolność działalności gospodarczej. Zastrzeżenia wzbudza zwłaszcza brak w treści zaskarżonego przepisu ustawy przesłanki uwzględnienia ważnego interesu publicznego. Pełnomocnik skarżącego zarzucił też naruszenie przez kwestionowany przepis konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji, za dowód czego służyć ma – dokonane w skardze – porównanie sytuacji osób prowadzących działalność gospodarczą (tzn. taksówkarzy) będących jednocześnie emerytami lub rencistami, z tymi, którzy nie korzystają ze świadczeń w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Uchwałą z dn.11 stycznia 1999 r. (Nr V/32/99) Rada Miasta Szczecina ustaliła ceny urzędowe za przejazdy taksówkami osobowymi na obszarze Gminy-Miasta Szczecina. Działając na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, skarżący wezwał Radę Miasta do usunięcia naruszenia jego interesu prawnego poprzez uchylenie powyższej uchwały, jako aktu, którego treść uniemożliwia prowadzenie rentownej działalności zarobkowej. Wobec nie uwzględnienia wezwania przez Radę Miasta Szczecina (uchwała z 12 lipca 1999 r., nr XI/414/99), skarżący skierował skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wyrokiem z 7 listopada 2000 r. (sygn. akt SA/Sz 1304/2000) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił powyższą skargę, nie stwierdzając, aby kwestionowana uchwała podjęta została z naruszeniem prawa, w szczególności zaś przepisów art. 18 ust. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o cenach. Powyższy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – doręczony skarżącemu 5 stycznia 2001 r. – został uznany przez pełnomocnika skarżącego za ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności wystąpienia z tym środkiem prawnym.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach lub prawach przysługujących skarżącemu, opartego na przepisie, któremu skarżący stawia zarzut niezgodności z Konstytucją. Wskazanie przez skarżącego orzeczenia wykazującego tę cechę obciąża skarżącego (art. 47 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Brak wskazania skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skargi konstytucyjnej podkreślano wielokrotnie, iż wskazanie orzeczenia stanowiącego bezpośrednie źródło naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego umożliwia weryfikację interesu prawnego skarżącego w domaganiu się od Trybunału Konstytucyjnego orzeczenia o zgodności z Konstytucją określonego aktu normatywnego (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 września 1999 r., sygn. Ts 87/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 182, s. 948). Bliższa analiza omawianego wymagania, ustanowionego w art. 79 ust. 1 Konstytucji, prowadzić musi do wniosku, iż walor taki wykazuje rozstrzygnięcie wydane w związku z konkretną i jednostkową sprawą skarżącego, w której sąd bądź organ administracji w sposób władczy orzekł o wolnościach lub prawach podmiotowych przysługujących skarżącemu. Choć więc sama merytoryczna kontrola zgodności z Konstytucją aktu normatywnego zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej ma charakter generalny i zmierza przede wszystkim do definitywnego (ze skutkiem erga omnes) usunięcia z systemu prawnego niekonstytucyjnej normy prawnej, to jednak uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej związane jest z koniecznością zindywidualizowania i skonkretyzowania sposobu naruszenia wolności lub praw przysługujących skarżącemu. Takie zindywidualizowanie następuje właśnie poprzez wskazanie orzeczenia, które rozstrzyga w sposób ostateczny jednostkową sprawę skarżącego.
W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącego wskazuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2000 r. (sygn. akt I SA./Sz 1304/2000), jako orzeczenie spełniające opisane wyżej wymagania. Trybunał Konstytucyjny nie podziela takiej oceny tego orzeczenia. Przede wszystkim zauważyć należy, iż wskazany w skardze wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydany został w związku z zainicjowaniem przez skarżącego abstrakcyjnej kontroli legalności uchwały Rady Miasta Szczecina z 11 stycznia 1999 r. Podstawę prawną dla wszczęcia procedury takiej kontroli stanowi art. 101 ust. 1 ustawy samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem “każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego”. Orzeczenie sądu administracyjnego w sprawie legalności kwestionowanej uchwały rozstrzyga więc w płaszczyźnie generalnej problem jej zgodności z prawem (przede wszystkim z ustawami). Przesądzenie dalszego obowiązywania takiego aktu prawnego siłą rzeczy determinuje sferę praw i wolności przysługujących jej adresatom, w tym również i osoby występującej ze skargą do sądu administracyjnego. Nie można jednak przyjąć, że wydany w tym trybie wyrok sądu administracyjnego wykazuje przez to walor orzeczenia rozstrzygającego w sposób jednostkowy o indywidualnych prawach bądź wolnościach skarżącego.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę nie można – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – uznać, że wskazany w skardze konstytucyjnej wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2000 r. wykazuje znamiona ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach, wolnościach albo obowiązkach skarżącego.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności nadania niniejszej skardze dalszego biegu, wskazać należy na oczywistą bezzasadność sformułowanych w niej zarzutów. W odniesieniu do zarzutu naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji), skarga skierowana jest nie przeciwko samej dopuszczalności jej ograniczania (dopuszczonej expressis verbis przez ustrojodawcę), ale przeciwko zakresowi, jaki ograniczenie to uzyskało w niniejszym przypadku. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego zarzut taki nie wydaje się jednak możliwy do oceny w sytuacji, gdy przedmiotem zaskarżenia uczyniono wyłącznie przepis upoważniający do wprowadzenia ograniczeń przez radę gminy. Ponadto należy podkreślić, iż niezasadne jest wskazywanie na wyłączenie przez ustawodawcę przesłanki “ważnego interesu publicznego”. Brak tej przesłanki w treści kwestionowanego przepisu w żaden sposób nie oznacza bowiem jej dezaktualizacji w odniesieniu do ograniczeń wprowadzanych przez władze samorządowe. Nie bez znaczenia pozostaje także okoliczność fakultatywnego jedynie charakteru upoważnienia sformułowanego w zaskarżonym art. 18 ust. 3 ustawy o cenach.
Uzasadnienie zarzutu naruszenia konstytucyjnej zasady równości przez pełnomocnika skarżącego sprowadza się do porównania sytuacji dwóch kategorii podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie drogowego przewozu osób, a mianowicie tych, którzy są jednocześnie beneficjentami świadczeń emerytalno-rentowych oraz tych, które wykonując taką działalność tego rodzaju świadczeń nie otrzymują. Tego rodzaju uzasadnienie wychodzi – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – poza zakres przedmiotu skargi, przenosząc ciężar rozważań na problematykę nie mieszczącą się w granicach wyznaczonych w petitum skargi konstytucyjnej.
Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.