Pełny tekst orzeczenia

87



POSTANOWIENIE

z dnia 15 listopada 2001 r.

Sygn. Ts 107/01







Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Andrzej Mączyński



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Lucjana Pietrzyka w sprawie zgodności:

art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej





p o s t a n a w i a :



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





Uzasadnienie:



W skardze konstytucyjnej Lucjana Pietrzyka złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lipca 2001 r. zarzucono, iż art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż postanowieniem z 30 marca 2001 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia kasacji skarżącego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 lipca 1998 r. (sygn. akt I Aca 437/98). Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy powołał się na treść art. 393 kpc, zgodnie z którym, jeżeli zaskarżone orzeczenie nie narusza w sposób oczywisty prawa ani nie zachodzi nieważność postępowania, można odmówić przyjęcia kasacji do rozpoznania, gdy w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, ani też nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów – a kasacja jest oczywiście bezzasadna. Sąd Najwyższy przyjął przy tym, iż możliwość skorzystania z art. 393 kpc zachodzi także w stosunku do kasacji od orzeczeń sądów drugiej instancji wydanych przed 1 lipca 2000 r.

Zdaniem skarżącego orzeczenie Sądu Najwyższego pozbawiło go prawa do niezależnego i bezstronnego rozpoznania sprawy. Skarżący zarzucił, iż zakwestionowana przez niego regulacja prawna pozwala na wsteczne działanie prawa przez stosowanie instytucji odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania także do tych kasacji, które zostały wniesione przed jej wejściem w życie, co jest niezgodne z istotą demokratycznego państwa prawa.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia prowadzącego do naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego.

W sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania za podstawę skarżący przyjął naruszenie przysługującego mu prawa do niezależnego i bezstronnego rozpoznania jego sprawy przez sąd w wyniku wstecznego działania prawa. Zarzut ten wszakże nie jest zasadny. Jak wynika bowiem z treści skargi konstytucyjnej sprawa skarżącego była rozpoznawana przez sądy dwóch instancji, nie był więc on pozbawiony dostępu do sądu. Skarżący nie określił także, na czym miałoby polegać ewentualne pogwałcenie zasady niezależności lub bezstronności.

Odnosząc zarzuty skarżącego do kwestii odmowy przyjęcia kasacji, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż prawo do rozpoznania kasacji przez Sąd Najwyższy nie ma charakteru prawa konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku z 10 lipca 2000 r. (SK 12/99, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 143), iż wyłączenie pewnych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do sądu w kształcie, jaki mu nadała obowiązująca konstytucja, zaś ustawodawca posiada określony zakres swobody kreowania środków zaskarżenia orzeczeń zapadłych w drugiej instancji. Podobnie w postanowieniu z 15 grudnia 1999 r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż “art. 45 ust. 1 Konstytucji wśród elementów prawa do rzetelnego postępowania sądowego nie wymienia uprawnienia do wniesienia kasacji. Natomiast art. 78 Konstytucji RP wyraża prawo jednostki do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Prawo to przysługuje zresztą tylko w granicach określonych w ustawie, która może nie tylko określić tryb zaskarżania, ale i wyłączyć możliwość wniesienia zaskarżenia. Prawo do kasacji nie ma charakteru konstytucyjnego i wynika wyłącznie z ustawy regulującej tryb postępowania sądowego” (sygn. Ts 111/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 23, s. 116).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia zakazu wstecznego działania prawa Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż norma z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554) wyraża nakaz przedłużonego stosowania regulacji prawnych obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej Kodeks postępowania cywilnego, odnoszących się do składania i rozpoznawania środków zaskarżenia (w tym kasacji) od orzeczeń wydanych przed tym dniem. Norma intertemporalna tej treści nie tylko więc nie nadaje retroaktywnego charakteru zmianom wprowadzonym przez ustawę nowelizującą Kodeks postępowania cywilnego, ale – wręcz przeciwnie – w zakresie przez siebie regulowanym retroaktywność tę wyklucza. Przyznaje to zresztą sam skarżący stwierdzając, iż “treść tego przepisu pozostaje w zgodności z art. 3 kc zawierającym podstawową normę prawa międzyczasowego, to jest zasadę niewstecznego działania prawa” (strona 3 skargi konstytucyjnej). Tezę, iż art. 5 ust. 2 ustawy z 24 maja 2000 r. nakazuje retroaktywne stosowanie instytucji odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania, należy więc ocenić jako oczywiście bezpodstawną.



W tym stanie rzeczy, uznając, iż nie zostały spełnione przesłanki warunkujące dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, należało odmówić nadania jej dalszego biegu.