Pełny tekst orzeczenia

88



POSTANOWIENIE

z dnia 21 października 2003 r.

Sygn. akt K 10/02





Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Mirosław Wyrzykowski – przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska

Jerzy Stępień – sprawozdawca

Marian Zdyb

Bohdan Zdziennicki,



po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 października 2003 r., wniosków Rady Miejskiej w Lęborku, Rady Miejskiej w Gryfinie oraz Rady Miejskiej w Człuchowie o stwierdzenie niezgodności art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) z art. 2, art. 21, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 oraz art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji RP,



p o s t a n a w i a:



umorzyć postępowanie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z powodu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego aktu normatywnego.



UZASADNIENIE:



I



1. Rada Miejska w Człuchowie wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) z art. 21 ust. 1 i 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz o stwierdzenie, że ustawa z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) jest sprzeczna z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.).

Rada Miejska w Lęborku wniosła o stwierdzenie, że art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) narusza art. 21, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji RP, art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.) oraz art. 3 pkt 2 lit. d i pkt 8 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 ze zm.).
Rada Miejska w Gryfinie wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości z art. 2, art. 21 ust. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 167 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniami z 13 lutego 2002 r. (sygn. akt T 4/02 oraz T 6/02) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskom Rad Miejskich w Człuchowie i Rady Miejskiej w Lęborku dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.) oraz odnośnie do wniosku Rady Miejskiej w Lęborku art. 3 pkt 2 lit. d i pkt 8 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 ze zm.) z powodu oczywistej bezzasadności tych części wniosków.
Rada Miejska w Lęborku zarzuca, że przepisy art. 1 ust. 1 i 2 ustawy są niezgodne z art. 21 Konstytucji, przez to, że nieodpłatne nabycie prawa własności nieruchomości przez użytkowników wieczystych jest w istocie wywłaszczeniem gminy, bez odpowiedniego odszkodowania gwarantowanego konstytucyjnie. Ponadto, nieodpłatne nabycie prawa własności na podstawie art. 1 ust. 1 i 2 ustawy pozbawia gminę zarówno prawa własności, jak i przysługujących jej praw majątkowych, których ochronę zapewnia art. 165 ust. 1 Konstytucji. Odjęcie własności gminom pozbawia je dochodów z tych nieruchomości przeznaczonych na finansowanie zadań własnych, a także roszczeń cywilnoprawnych przysługujących im na podstawie umów zawartych z użytkownikami wieczystymi.
Zarzut niezgodności zakwestionowanych przepisów z art. 167 ust. 2 Konstytucji wnioskodawczyni upatruje w pozbawieniu gminy dochodów własnych w postaci opłat rocznych z tytułu wieczystego użytkowania, a także należności ze sprzedaży nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego.
Niezgodność zakwestionowanego przepisu z art. 21 ust. 2 Konstytucji, wyraża się w tym, że regulacja ta w rzeczywistości oznacza wywłaszczenie gmin, bowiem kwestionowana regulacja wprowadziła zasadę nieodpłatnego nabycia własności przez dotychczasowych użytkowników wieczystych, co jest równoznaczne – w ocenie wnioskodawczyni – z wywłaszczeniem gmin bez słusznego odszkodowania, i tym samym stanowi o naruszeniu art. 21 ust. 2 Konstytucji.
Wnioskodawczyni podnosi, że gminy zostają w sposób trwały pozbawione istotnej części majątku, z którego dochody w postaci opłat za użytkowanie wieczyste stanowią jedno z przewidzianych w ustawie źródeł finansowania ich zadań własnych.
Naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji, statuującego zasadę równej dla wszystkich ochrony własności, Rada Miejska w Gryfinie upatruje w wadliwie skonstruowanym mechanizmie nabycia przez zainteresowanych prawa własności, co dodatkowo pogłębia niekorzystne dla gmin skutki finansowe.

Rada Miejska w Człuchowie zarzuca, że przepis art. 1 ust. 1 ustawy jest niezgodny z art. 21 ust. 1 i 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji. Uzasadnienie tych zarzutów ogranicza się do stwierdzenia, że zakwestionowany przepis w praktyce prowadzi do wywłaszczenia gminy, bez przyznania jej słusznego odszkodowania. Regulacja ta uszczupla również zagwarantowane prawem dochody własne jednostek samorządu terytorialnego w postaci dochodów z opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego lub należności ze sprzedaży nieruchomości użytkownikowi wieczystemu.

Wnioskodawczyni zauważa, że Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją przepisy ustawy z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności, które także pozbawiały jednostki samorządu terytorialnego dochodów wynikających z własności nieruchomości, choć w mniej rygorystyczny sposób, bowiem przewidziały pewną formę odpłatności.
Rada Miejska w Człuchowie podnosi również, że uchwalenie ustawy, o której mowa, wydaje się pozostawać w rażącej sprzeczności z zasadą racjonalnego ustawodawcy. Trudno bowiem – Jej zdaniem – zrozumieć cel ustawy, skoro wcześniejsze przepisy regulują kwestię przekształcenia użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności, tym bardziej, że ustawa odnosi się do gruntów, które osadnicy rolni już otrzymali na własność z mocy prawa na podstawie dekretu, o którym mowa w zakwestionowanym przepisie.

2. Prokurator Generalny przedstawił stanowisko stwierdzające, że przepisy art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz.1209) są zgodne z art. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji i nie są niezgodne z art. 21 i art. 64 ust. 2 Konstytucji.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady bezpieczeństwa prawnego sformułowanego przez Radę Miejską w Gryfinie, stojącą na stanowisku, że uchwalenie zaskarżonej ustawy zaskoczyło jej adresatów, którzy mieli prawo oczekiwać poszanowania przez ustawodawcę istniejących stosunków prawnych i ich stabilności, Prokurator Generalny stwierdził, że ocena zasadności tego zarzutu wymaga ustalenia relacji między dwiema ustawami, tzn. ustawą z 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości a ustawą z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności.
Z art. 1 ust. 1 kwestionowanej ustawy wynika, że dotyczy ona osób fizycznych będących 26 maja 1990 r. oraz w dniu wejścia w życie ustawy (24 października 2002 r.) użytkownikami wieczystymi nieruchomości położonych na obszarach Państwa Polskiego wymienionych w dekrecie z 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych: 1) zabudowanych na cele mieszkaniowe, 2) stanowiących nieruchomości rolne. Przepis ten przyznaje wymienionym w nim osobom roszczenie o nieodpłatne nabycie prawa własności tych nieruchomości. Decyzje o nabyciu prawa własności wydają organy wymienione w ust. 2 tego przepisu, na wniosek ww. osób oraz ich następców prawnych.
Do tych podmiotów, przed wejściem w życie kwestionowanej ustawy, miały zastosowanie przepisy ustawy z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. Przekształcenie to następowało, na wniosek tych samych podmiotów, decyzją administracyjną wydawaną przez te same orany i również nieodpłatnie.
Możliwość stosowania ustawy z 4 września 1997 r. do osób, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z 26 lipca 2001 r., wyłączył przepis art. 2 ust. 1 tej ostatniej ustawy. Decyzje o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, które stały się ostateczne przed wejściem w życie ustawy, pozostają w mocy (art. 2 ust. 2 kwestionowanej ustawy).
Analiza postanowień obydwu wymienionych ustaw doprowadziła Prokuratora Generalnego do wniosku, że zasadnicza materia zawarta w kwestionowanej ustawie uregulowana była, w taki sam sposób, ustawą z 4 września 1997 r. Odmienności zaś dotyczą kwestii, które nie są przedmiotem zaskarżenia przez Rady Miejskie.
Wbrew twierdzeniu Rady Miejskiej w Gryfinie – stwierdza Prokurator Generalny – nie można uznać za zasadny zarzutu naruszenia zasady bezpieczeństwa prawnego wywiedzionej z zasady demokratycznego państwa prawnego. Treść zakwestionowanego przepisu nie wprowadza rozwiązań, które zmieniałyby sytuację prawną gmin na ich niekorzyść w porównaniu do stanu prawnego istniejącego przed wejściem w życie ustawy. Osoby fizyczne, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy, były także przed wejściem w życie zakwestionowanej ustawy uprawnione do złożenia wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy z 4 września 1997 r., ponieważ nabyły nieruchomości na podstawie aktu nadania (art. 1, art. 2, art. 5 i art. 13 ust. 1 dekretu z 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych). W tej sytuacji, trudno jest mówić o zaskoczeniu gmin przyjętymi przez ustawodawcę rozwiązaniami prawnymi. Tym bardziej, że warunki, na których następuje nabycie przez tych użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, nie uległy zmianie – nabycie to następuje również nieodpłatnie (art. 1 ust. 1 kwestionowanej ustawy i art. 6 ust. 1a ustawy z 4 września 1997 r.).
Zdaniem Prokuratora Generalnego potwierdzeniem słuszności rozumowania, że przedmiot regulacji zawartej w kontrolowanej ustawie był – w zasadniczym zakresie – uregulowany w ustawie z 4 września 1997 r., są ustalenia Trybunału Konstytucyjnego zawarte w wyroku wydanym w sprawie K. 8/98. Z uwagi na ogólnikowość brzmienia art. 1 ust. 4 ustawy z 4 września 1997 r. („Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do osób fizycznych, które nabyły gospodarstwo rolne na podstawie aktu nadania (...)”, Trybunał Konstytucyjny dokonał analizy szeregu aktów prawnych dla ustalenia kogo dotyczy ten przepis i doszedł do wniosku, „że powołany przepis odnosi się do osób, które zostały uwłaszczone ex lege na podstawie dekretu z 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych (...)”.
Tak więc, zdaniem Prokuratora Generalnego, Trybunał Konstytucyjny dokonał już oceny zgodności z Konstytucją rozwiązań przyjętych w zakwestionowanych przepisach, w ramach kontroli ustawy z 4 września 1997 r. w sprawie o sygn. K. 8/98. Mimo bowiem zamieszczenia tych regulacji w dwóch różnych ustawach ich materialna treść jest taka sama. Prokurator Generalny podkreślił przy tym, że wzorce kontroli konstytucyjności powołanej wyżej ustawy były takie same jak wskazane przez wnioskodawczynie w niniejszej sprawie.
Skoro zatem Trybunał Konstytucyjny nie znalazł podstaw do stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu, który do czasu wejścia w życie zakwestionowanej ustawy uprawniał te same podmioty do nieodpłatnego nabycia własności nieruchomości będących w ich użytkowaniu wieczystym, to nie można zasadnie twierdzić, że przepisy te są niekonstytucyjne, dlatego że ustawodawca zdecydował o wyłączeniu tych użytkowników wieczystych spod działania ustawy z 4 września 1997 r. i uregulował ich sytuację prawną w taki sam sposób, a jedynie w odrębnej ustawie. Właśnie zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wymaga, by ich sytuacja prawna była stabilna – stwierdził Prokurator Generalny.
Zdaniem Prokuratora Generalnego zakwestionowane przepisy nie tylko nie naruszają zasady bezpieczeństwa prawnego, ale bezpieczeństwo to gwarantują, co stanowi o ich zgodności z art. 2 Konstytucji i tym samym przepisy te są zgodne z art. 165 ust. 1 i art. 167 ust.1 i 2 Konstytucji.
Zakwestionowane przepisy nie są także niezgodne z art. 21 i art. 64 Konstytucji, ponieważ wzorce te nie są właściwymi wzorcami kontroli w niniejszej sprawie.

3. Pismem z 27 czerwca 2003 r. w sprawie zajął stanowisko Marszałek Sejmu, któremu zarzut naruszenia przez kwestionowane przepisy art. 165 ust. 1 Konstytucji wydaje się uzasadniony.

Zdaniem Marszałka Sejmu ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości nie można traktować jako podstawy prawnej dla procesów przekształceń własnościowych, nie jest ona bowiem aktem generalnym prywatyzacji czy denacjonalizacji. Nie czyni też zadość niezaspokojonym roszczeniom reprywatyzacyjnym, gdyż nadaje własność także takim osobom, które nigdy nie były właścicielami nabywanych gruntów, a nabycie prawa własności przez użytkowników wieczystych następuje ex lege i nie jest uzależnione od udowodnienia, że zainteresowani kiedykolwiek zostali pozbawieni własności na rzecz państwa czy też samorządu terytorialnego.
Zatem w przypadku tej ustawy ingerencja w sferę własności komunalnej nie została podyktowana potrzebami wynikającymi z przemian ustrojowych państwa.
Cel osiągnięty dzięki zaskarżonej ustawie nie może być uznany za cel publiczny, ani w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, ani w rozumieniu, jakie nadawał temu pojęciu Trybunał Konstytucyjny w dotychczasowym orzecznictwie – stwierdza Marszałek Sejmu.
Skutkiem ustawy jest uwłaszczenie kręgu osób fizycznych posiadających tę wspólną cechę, iż nabyły użytkowanie wieczyste przed 26 maja 1990 r. Ta przypadkowa okoliczność, która połączyła wszystkich uwłaszczonych nie stanowi wartości uzasadniającej naruszenie konstytucyjne chronionego prawa własności. Fakt nabycia użytkowania wieczystego przed datą wskazaną w ustawie nie stanowi także cechy prawnie doniosłej, która usprawiedliwiałaby uprzywilejowanie określonego kręgu podmiotów.
Zdaniem Marszałka Sejmu teza stawiana przez skarżące gminy o sprzeczności kwestionowanego przepisu art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji wydaje się być również uzasadniona.
Zaskarżone przepisy, pozwalające na nieodpłatne nabycie prawa własności nieruchomości dotychczas pozostających w użytkowaniu wieczystym, spowodowały uszczuplenie zagwarantowanych prawem dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego w postaci pozbawienia dochodów z opłat rocznych za wieczyste użytkowanie lub należności ze sprzedaży nieruchomości użytkownikowi wieczystemu.
Zmniejszeniu dochodów własnych gmin nie towarzyszyło bowiem ani zmniejszenie ich zadań ani zwiększenie finansowania z innych źródeł. Zatem wynikająca z art. 167 ust. 1 Konstytucji równowaga między dochodami a zadaniami gmin została zachwiana.
Zdaniem Marszałka Sejmu stanowisko Prokuratora Generalnego, obarczone jest błędem co do zakresu stosowania ustawy z 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości.
Prokurator Generalny sprowadza zakres stosowania ustawy do osób będących użytkownikami wieczystymi jedynie nieruchomości wymienionych w dekrecie z 6 września 1951 r. Tymczasem pkt 1 w ust. 1 art. 1 zakwestionowanej ustawy odnosi się do nieruchomości innych niż nieruchomości rolne, a zabudowanych na cele mieszkaniowe. Odwołanie się w art. 1 ust. 1 ustawy do dekretu z 6 września 1951 r. miało na celu pośrednie określenie obszarów historycznie nazywanych Ziemiami Odzyskanymi, a nie ograniczenie zakresu podmiotowego ustawy z 26 lipca 2001 r. do osób fizycznych wymienionych w dekrecie z 1951 r. i zakresu przedmiotowego – do nieruchomości rolnych. Gdyby takiego zakresu miała dotyczyć zakwestionowana ustawa byłaby ona bezprzedmiotowa, gdyż dotyczyłaby uwłaszczenia osób już uwłaszczonych na podstawie wyżej powołanego dekretu – dowodzi Marszałek Sejmu.

II


Trybunał Konstytucyjny zważył , co następuje:



1. W świetle postanowień TK z 13 lutego 2002 r. (sygn. akt T 4/02 i T 6/02) przedmiotem zaskarżenia wnioskodawców pozostaje art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209) w następującym brzmieniu:

„Art.1. 1. Osobom fizycznym będącym 26 maja 1990 r. oraz w dniu wejścia w życie ustawy użytkownikami wieczystymi lub współużytkownikami wieczystymi nieruchomości położonych na obszarach Państwa Polskiego, wymienionych w dekrecie z dnia 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych (Dz. U. Nr 46, poz. 340, z 1957 r. Nr 39, poz. 172, z 1969 r. Nr 13, poz. 95 i z 1998 r. Nr 106, poz. 668):
1) zabudowanych na cele mieszkaniowe,
2) stanowiących nieruchomości rolne
przysługuje roszczenie o nieodpłatne nabycie prawa własności tych nieruchomości.
2. Na wniosek osoby, o której mowa w ust. 1, a także osoby fizycznej będącej jej następcą prawnym, złożony nie później niż w ciągu czterech lat od dnia wejścia w życie ustawy, starosta – w odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa albo wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa – w odniesieniu do nieruchomości będącej własnością jednostki samorządu terytorialnego, wydaje decyzję o nabyciu prawa własności nieruchomości”.
Tymczasem ustawą z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) dokonano zmiany wyżej zacytowanego przepisu. Obecnie ma on następujące brzmienie:
„Art. 1. 1. Osoby fizyczne będące 26 maja 1990 r. oraz w dniu wejścia w życie ustawy użytkownikami wieczystymi lub współużytkownikami wieczystymi nieruchomości zabudowanych na cele mieszkaniowe lub stanowiących nieruchomości rolne nabywają z mocy prawa własność tych nieruchomości z dniem, w którym decyzja, o której mowa w ust. 3, stała się ostateczna.
2. Prawo własności nieruchomości nabywają także osoby fizyczne będące następcami prawnymi osób, o których mowa w ust. 1.
3. Decyzję o nabyciu prawa własności nieruchomości wydaje starosta – w odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa, lub wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa – w odniesieniu do nieruchomości będącej własnością jednostki samorządu terytorialnego”.
Ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym zgodnie z brzmieniem art. 39 ust. 1 pkt 3 nakazuje umorzenie postępowania, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał.
W dotychczasowym orzecznictwie TK ustalił się pogląd, że utrata mocy obowiązującej musi mieć charakter rzeczywisty, a nie pozorny, dlatego zakres zmian podlega ocenie Trybunału Konstytucyjnego (zob. postanowienie TK z 30 sierpnia 1988 r. Uw 6/88, OTK w 1988 r., poz. 15, s. 226). Trybunał Konstytucyjny, dokonując powszechnie obowiązującej wykładni ustawy pod rządami ustawy o TK z 1985 r., stwierdził: „Uchylenie przepisu nie zawsze jest równoznaczne z utratą przez ten przepis w całości mocy obowiązującej. Pogląd ten należy – mutatis mutandis – odnieść również do zmiany przepisu. Dopiero treść normy derogującej czy przejściowej pozwala odpowiedzieć na pytanie czy uchylony lub zmieniony przepis utracił moc obowiązującą w tym sensie, że nie może być w ogóle stosowany” (uchwała Trybunału Konstytucyjnego z 14 września 1994 r., sygn. W 5/94, OTK w 1994 r., cz. II, poz. 44, s. 171 ). To, czy faktycznie doszło do uchylenia w całości zaskarżonego przepisu, należy ustalić na podstawie treści normy derogującej lub przejściowej. Treść kwestionowanej normy pozwala jednoznaczne przyjąć, że uchylony przepis utracił z dniem 15 lipca 2003 r. moc obowiązującą w tym znaczeniu, że nie może być już w ogóle stosowany do stanów faktycznych z dat objętych ustawą nowelizowaną.
Zaskarżony przepis odnosił się do stanów faktycznych z daty 26 maja 1990 r. oraz z daty wejścia w życie tejże ustawy (23 października 2001 r.). Nowa regulacja nie modyfikuje tych dat, a obejmując hipotezą zarówno te same podmioty (osoby fizyczne), jak i przedmiot (nieruchomości zabudowane na cele mieszkaniowe lub stanowiące nieruchomości rolne), nie ogranicza już zasięgu stosowania ustawy do terytorium objętego wspomnianym dekretem z 6 września 1951 r., tak jak to czyniła ustawa nowelizowana. Tym samym wszystkie stany faktyczne objęte zaskarżonym przepisem zostały objęte i wchłonięte przez nową regulację.

W tej sytuacji rozstrzygnięcie merytoryczne w zakresie konstytucyjności kwestionowanego przepisu stało się bezprzedmiotowe (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 19 lutego 1997 r., U 7/96, OTK ZU nr 1/1997, poz. 11, s. 81 i powołane tam orzecznictwo), a ponieważ nie jest również konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym), postępowanie w sprawie podlegało umorzeniu.


Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.


7