Pełny tekst orzeczenia

236


POSTANOWIENIE

z dnia 8 lipca 2003 r.
Sygn. akt Ts 67/03


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zygmunta Goli w sprawie zgodności:
art. 4, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze. zm.) z art. 31 ust. 2 i ust. 3, art. 47, art. 52 ust. 1 i ust. 3, art. 65 ust. 1 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 22 kwietnia 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 4, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze zm.) z art. 31 ust. 2 i ust. 3, art. 47, art. 52 ust. 1 i ust. 3, art. 65 ust. 1 oraz z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.
Z treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej i dołączonych dokumentów wynika, że została ona sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny: skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Kłodzku z powództwem o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po swojej matce. Sąd w Kłodzku wyrokiem z 30 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 284/01) oddalił powództwo ze względu na zrzeczenie się przez skarżącego po śmierci matki praw najemcy na rzecz brata. Podkreślił przy tym, iż nie rozstrzygał kwestii, czy spełnione zostały przesłanki z art. 691 k.c. regulującego wstąpienia w stosunek najmu z mocy prawa. Wniesiona przez skarżącego apelacja została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z 24 stycznia 2002 r. (sygn. akt Ca II 2/02), doręczonym skarżącemu 27 lutego 2002 r. Skarżący pismami z 14 kwietnia 2002 r. zwrócił się z prośbą o wniesienie kasacji od wyroku Sądu Okręgowego do Ministra Sprawiedliwości, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. W odpowiedzi nadesłano pisma informujące o braku kompetencji wskazanych organów do składnia kasacji w imieniu obywateli w sprawach cywilnych (Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Minister Sprawiedliwości) lub o niedopuszczalności kasacji w przedmiotowej sprawie (Rzecznik Praw Obywatelskich). Jako ostatnie nadesłane zostało pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 15 lipca 2002 r., które skarżący otrzymał 19 lipca 2002 r. Od tej daty, jego zdaniem, należy liczyć bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.
W dniu 13 września 2002 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 31 października 2002 r. (sygn. akt I Co 1260/02) Sąd Rejonowy w Kłodzku ustanowił dla niego adwokata, który został wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką pismem z 22 listopada 2002 r., doręczonym skarżącemu najpóźniej 2 grudnia 2002 r. W związku z wysuwanymi przez skarżącego zarzutami dotyczącymi współpracy z pełnomocnikiem z urzędu, Okręgowa Rada Adwokacka pismem z 17 lutego 2003 r. doręczonym skarżącemu 21 lutego 2003 r., wyznaczyła innego adwokata do sporządzenia skargi konstytucyjnej.
Wydanie wskazanych w skardze rozstrzygnięć doprowadziło, zdaniem skarżącego, do naruszenia następujących praw i wolności konstytucyjnych: prawa do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji RP); prawa do poruszania się po terenie Rzeczpospolitej Polskiej oraz swobodnego wyboru miejsca zamieszkania i pobytu (art. 52 ust. 1 Konstytucji RP); wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji RP). Skarżący nie wykazał przy tym związku pomiędzy treścią każdego z zaskarżonych przepisów a naruszeniem wskazanych przez niego praw i wolności konstytucyjnych, wskazując tylko, iż przepisy zaskarżonego dekretu, będącego aktem rangi podstawowej, uniemożliwiały realizację wskazanych powyżej praw i wolności. W skardze nie wykazano także, na czym polega niezgodność zaskarżonych przepisów z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej jest sformalizowane i wymaga spełnienia warunków wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, a także zawartych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP dopuszczalność występowania ze skargą konstytucyjną uwarunkowana została wcześniejszym wydaniem w indywidualnej sprawie skarżącego przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego rozstrzygnięcia, w oparciu o przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, których konstytucyjność kwestionuje skarżący. Poprzez zastosowanie tych właśnie przepisów wydane rozstrzygnięcie spowodować powinno taką konkretyzację sytuacji prawnej skarżącego, która w jego ocenie doprowadziła do naruszenia określonych w Konstytucji wolności lub praw.
W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnej kontroli jako rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, został wskazany wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z 30 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 284/01), oddalający powództwo skarżącego o wstąpienie w stosunek najmu. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższy wyrok nie spełnia przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Przede wszystkim wskazać należy, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy normatywnej tego rozstrzygnięcia. Podstawą oddalenia powództwa, jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku, był fakt zrzeczenia się praw najemcy przez skarżącego po śmierci matki na rzecz brata. Sąd nie rozpatrywał zatem, czy i w jakim okresie skarżący zamieszkiwał w mieszkaniu, ani tym bardziej nie rozważał przyczyn dla których zamieszkanie to było niemożliwe. Sytuacja faktyczna, na którą powołuje się skarżący, tzn. wymuszenie przez komisarza wojskowego zmiany miejsca pobytu stałego z dniem 18 grudnia 1981 r. na pobyt stały we Wrocławiu, dla treści wskazanego rozstrzygnięcia nie miała żadnego znaczenia. W tym kontekście nie ma najmniejszych podstaw do twierdzenia, iż zakwestionowane przepisy dekretu, w oparciu o które mógłby działać komisarz wojskowy, stanowiły normatywną podstawę rozstrzygnięć wydanych przez Sąd Rejonowy w Kłodzku i Sąd Okręgowy w Świdnicy.
Trybunał Konstytucyjny pragnie także zwrócić uwagę, iż trudno znaleźć powiązanie pomiędzy naruszeniem wskazanych przez skarżącego praw, tzn. prawa do decydowania o swoim życiu osobistym, prawa do poruszania się po terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz swobodnego wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy a wydaniem rozstrzygnięcia, uznanego przez niego za ostateczne. Naruszenie tych praw łączyć należy raczej z ewentualnym nakazaniem przez komisarza wojskowego zmiany przez skarżącego miejsca zamieszkania, a nie z odmową uwzględnienia powództwa o wstąpienie w stosunek najmu.
Uwzględniając powyższe argumenty należy przyjąć, że wskazane w skardze konstytucyjnej rozstrzygnięcie nie spełnia warunków wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.
Abstrahując od wskazanych powyżej okoliczności stanowiących samodzielnie podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazać należy ponadto na niespełnienie jeszcze innych przesłanek skargi konstytucyjnej.
Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, doprecyzowującym przesłanki wystąpienia ze skargą konstytucyjną, warunkiem merytorycznego rozpatrzenia skargi jest wniesienie jej w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej.
Skarżący termin do wniesienia skargi liczy od momentu doręczenia mu pisma Rzecznika Praw Obywatelskich z 15 lipca 2002 r., informującego o niedopuszczalności wniesienia kasacji, to jest od 19 lipca 2002 r. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin do wniesienia skargi konstytucyjnej nie może być liczony od dnia doręczenia skarżącemu pisma Rzecznika Praw Obywatelskich. Pismo to zarówno nie rozstrzyga w sposób władczy o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach konstytucyjnych, ani też nie stanowi orzeczenia wydanego na skutek wykorzystania przez skarżącego przysługujących mu w ramach drogi prawnej środków zaskarżenia (por. postanowienie z 6 lutego 2001 r., sygn. Ts 139/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 40). Rozstrzygnięciem, od którego doręczenia liczyć należy bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej jest zatem wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy, doręczony skarżącemu 27 lutego 2002 r. Tak więc skarga konstytucyjna wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego 22 kwietnia 2003 r. została złożona ze znacznym przekroczeniem trzymiesięcznego ustawowego terminu. Sytuacji tej nie zmienia fakt wystąpienia przez skarżącego 13 września 2002 r. z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej, skutkujący zawieszeniem biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (art. 48 ust. 2 ustawy o TK), jako że już w momencie wniesienia wniosku, termin do wniesienia skargi konstytucyjnej minął.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należało orzec jak w sentencji.


3