Pełny tekst orzeczenia

270

POSTANOWIENIE
z dnia 26 października 2004 r.
Sygn. akt Tw 29/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie zgodności:
1) § 16 ust. 3 oraz § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553) z art. 65 ust. 1 Konstytucji,
2) § 16 ust. 3 oraz § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553) z art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204 ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 13 lipca 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie niezgodności § 16 ust. 3 oraz § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553) z art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także § 16 ust. 3 oraz § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553) z art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204 ze zm.).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 27 lipca 2004 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: dołączenie wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała z 21 maja 2004 r. (Nr 4/05/2004) została podjęta zgodnie ze statutem organizacji; powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy oraz doręczenie aktualnego wyciągu z rejestru sądowego.
W dniu 6 sierpnia 2004 r. r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek pochodzący od ogólnokrajowego organu związku zawodowego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.
Orzekanie o konstytucyjności aktów normatywnych, z wyłączeniem kontroli prowadzonej w trybie prewencyjnym (art. 2 ust. 2 ustawy o TK) oraz gdy jest to konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o TK), odnosi się wyłącznie do aktów obowiązujących. Jeżeli bowiem skutkiem prawnym stwierdzenia przez Trybunał niekonstytucyjności aktu normatywnego jest utrata mocy obowiązującej oraz eliminacja takiego aktu z systemu obowiązującego prawa, to Trybunał ma obowiązek (bezwzględny nakaz) umorzyć postępowanie, w którym akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK). Utrata mocy obowiązującej musi mieć charakter rzeczywisty, a nie pozorny, dlatego zakres zmian podlega ocenie Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie z 30 sierpnia 1988 r. Uw 6/88, OTK w 1988 r., poz. 15). Uchylenie przepisu nie zawsze jest równoznaczne z utratą przez ten przepis w całości mocy obowiązującej. Pogląd ten należy – mutatis mutandis – odnieść również do zmiany przepisu. Dopiero treść normy derogującej czy przejściowej pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy uchylony przepis utracił moc obowiązującą w tym znaczeniu, że nie może być w ogóle stosowany do stanów faktycznych z przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości. Zgodnie z poglądem Trybunału wyrażonym w postanowieniu z 19 lutego 1997 r. (U. 7/96, OTK ZU nr 1/1997, poz. 11 i powołane tam orzecznictwo) „tak więc dopiero w sytuacji całkowitej pewności, że rozstrzygnięcie merytoryczne w zakresie konstytucyjności lub legalności danego aktu w rozpatrywanej sprawie jest bezprzedmiotowe, Trybunał Konstytucyjny umarza postępowanie”.

2. Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy wniósł o stwierdzenie niezgodności z art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. z 2002 r. Nr 25, poz. 204 ze zm.) § 16 ust. 3 i § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553).
Pierwszy z zaskarżonych przepisów (§ 16 ust. 3) określał, że egzaminy państwowe kończące staż podyplomowy odbywają się jednocześnie w całym kraju: 1) w pierwszą sobotę grudnia lub pierwszą sobotę maja dla lekarza, 2) w pierwszą sobotę listopada lub pierwszą sobotę kwietnia dla lekarza dentysty – odpowiednio dla stażu rozpoczętego w dniu 1 października lub 1 marca. Drugi przepis objęty wnioskiem (§ 21 ust. 2) przewidywał, że świadectwa złożenia egzaminu z wynikiem pozytywnym, Centrum Egzaminów Medycznych przekazuje lekarzowi i lekarzowi dentyście w terminie 21 dni od dnia złożenia egzaminu.

3. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że Minister Zdrowia rozporządzeniem z dnia 14 września 2004 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 207, poz. 2118) znowelizował przepisy będące przedmiotem wniosku złożonego przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy w rozpatrywanej sprawie.
Na podstawie § 1 pkt 3 rozporządzenia zmieniającego, dotychczasowy § 16 ust. 3 rozporządzenia otrzymał brzmienie: „Egzaminy odbywają się jednocześnie w całym kraju: 1) do 15 listopada lub do 15 kwietnia dla lekarza kończącego staż podyplomowy; 2) do 15 października lub do 15 marca dla lekarza dentysty kończącego staż podyplomowy – odpowiednio dla stażu rozpoczętego w dniu 1 października lub 1 marca poprzedniego roku /.../”. Natomiast, zgodnie z § 1 pkt 7 lit. a rozporządzenia zmieniającego, dotychczasowy § 21 ust. 2 rozporządzenia otrzymał brzmienie: „Świadectwa, o których mowa w ust. 1 (tzn. złożenia egzaminu z wynikiem pozytywnym), CEM przekazuje lekarzowi, lekarzowi dentyście w terminie do 14 dni od dnia złożenia egzaminu”.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 14 września 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty weszło w życie po upływie 3 dni od dnia ogłoszenia (§ 2), tzn. z 26 września 2004 r., a jego przepisy stosuje się do lekarzy, lekarzy dentystów, którzy rozpoczęli staż po dniu 2 lutego 2004 r. (§ 27 rozporządzenia zmienianego).

4. Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że zaskarżone we wniosku Zarządu Głównego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy przepisy § 16 ust. 3 oraz § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 57, poz. 553) utraciły w całości moc obowiązującą w wyniku rzeczywistej modyfikacji, będącej konsekwencją nadania im nowego brzmienia przez § 1 pkt 3 oraz § 1 pkt 7 lit. a rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 207, poz. 2118).
Skoro zakwestionowane przepisy adresowane były – w istocie – do lekarzy i lekarzy dentystów, którzy rozpoczęli staż od 1 marca 2004 r. (§ 27 w związku z § 26 ust. 1 rozporządzenia zmienianego), to w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ich uchylenie i zastąpienie przepisami w nowym brzmieniu oznacza, że unormowanie sprzed nowelizacji nie może być w ogóle stosowane do stanów z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości (utrata w całości mocy obowiązującej).
Ustalenie przez Trybunał Konstytucyjny na etapie wstępnego rozpoznania wniosku, iż akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK) stanowi przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.