SK 12/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
50/4/A/2006
POSTANOWIENIE
z dnia 19 kwietnia 2006 r.
Sygn. akt SK 12/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski – przewodniczący
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska
Marek Mazurkiewicz
Janusz Niemcewicz
Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym, w dniu 19 kwietnia 2006 r., skargi konstytucyjnej spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz o zbadanie zgodności:
art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) z art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność orzekania.
UZASADNIENIE:
I
1. W skardze konstytucyjnej spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz zakwestionowano art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), zgodnie z którym „opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu”. Regulacji tej zarzucono naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady legalizmu polegające na pozbawieniu strony postępowania administracyjnego możliwości dokonania opłaty znakami opłaty sądowej. Po wezwaniu zarządzeniem sędziego do usunięcia braków formalnych skargi poprzez wskazanie, jakie prawa i wolności konstytucyjne skarżącej zostały naruszone przez zaskarżony przepis, pełnomocnik skarżącej powołał ponownie jako wzorce kontroli art. 2 i art. 7 Konstytucji, wskazując dodatkowo, że wyłączenie możliwości uiszczenia opłaty w postępowaniu przed sądami administracyjnymi znakami opłaty sądowej prowadzi do ograniczenia prawa do sądu i prawa do zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji (w sprawie skarżącej chodziło o uiszczenie opłaty kancelaryjnej za wydanie odpisu orzeczenia – wyroku sądu administracyjnego z uzasadnieniem, który strona zamierzała zaskarżyć). Użył przy tym sformułowania „utrudnienie prawa dostępu do sądu”. W sprawie została wyczerpana droga prawna. Skargę konstytucyjną złożono i uzupełniono w ustawowym terminie.
2. W piśmie z 30 września 2005 r. stanowisko w sprawie przedstawił Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej. Podniósł, że przepis art. 219 § 2 p.p.s.a. w zakresie, w jakim wyłącza możliwość uiszczania opłat sądowych znakami opłaty sądowej, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Postępowanie w przedmiocie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 7 Konstytucji powinno, zdaniem Prokuratora Generalnego, zostać umorzone z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia w tej kwestii.
W uzasadnieniu stanowiska stwierdził, że obowiązujący katalog sposobów uiszczania opłat sądowych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie stwarza dla podmiotów dochodzących swoich praw przed tymi sądami takich niedogodności, które naruszałyby istotę prawa do sądu, a w szczególności zagrażałyby dostępowi uprawnionych podmiotów do sądu administracyjnego. Wypowiadając się odnośnie do powołanego wzorca z art. 7 Konstytucji, podniósł, powoławszy się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, że przepis ten nie może być podstawą badania konstytucyjności w procedurze skargi konstytucyjnej, ponieważ formułuje zasadę ustrojową dotyczącą funkcjonowania organów państwa, nie jest zaś podstawą normy prawnej kształtującej sytuację prawną obywatela.
3. Rzecznik Praw Obywatelskich nie zgłosił udziału w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej o sygn. SK 12/05.
4. Pismem z 24 lutego 2006 r. Marszałek Sejmu przedstawił stanowisko Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w tej sprawie. Wniósł o stwierdzenie, że art. 219 § 2 p.p.s.a. jest zgodny z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 7 Konstytucji. Nie podzielił stanowiska pełnomocnika skarżącej, zgodnie z którym kwestia opłat sądowych powinna być uregulowana jednolicie dla sądownictwa powszechnego i administracyjnego. Podniósł, że ustawa – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wyczerpująco i jednoznacznie reguluje wysokość opłaty, termin i sposób jej uiszczenia. Zaskarżona regulacja nie narusza ani prawa do sądu ani zakazu zamykania drogi sądowej.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W sprawie dotyczącej skargi konstytucyjnej o sygn. SK 11/05 zakończonej wyrokiem z 7 marca 2005 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 322). Trybunał Konstytucyjny zbadał między innymi konstytucyjność art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) i orzekł, że przepis ten jest zgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Trybunał nie znalazł podstaw do uznania zasadności poglądu, że wyeliminowanie w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jednej z trzech form opłat sądowych – opłaty znakami sądowymi – jest takim utrudnieniem dostępu do sądu, że skutkować miałoby naruszeniem konstytucyjnego prawa do sądu. W uzasadnieniu wskazano, że opłata znakami sądowymi była powszechnie uznawana za uciążliwą organizacyjnie, technicznie i z punktu widzenia kosztów wymiaru sprawiedliwości formę opłaty sądowej, nieodpowiadającą postępowi organizacyjnemu, szczególnie w sferze bankowości i obrotu bezgotówkowego. Trybunał wykazał, że uprawnienie do uiszczenia opłaty sądowej nie tylko w formie gotówkowej bezpośrednio w kasie sądu, ale także w każdym czasie (przez całą dobę) w formie bezgotówkowej przekazu bankowego (zlecenie telefoniczne, zlecenie internetowe) na konto sądu umożliwia terminowe i odpowiednio udokumentowane dokonanie tej opłaty. W niniejszej skardze konstytucyjnej Trybunałowi Konstytucyjnemu przedstawiono do rozpoznania ten sam przepis i podobną argumentację odnośnie do jego niekonstytucyjności. W przekonaniu Trybunału regulacja art. 219 § 2 p.p.s.a. w żaden sposób nie ogranicza prawa do dochodzenia praw w postępowaniu sądowoadministracyjnym zarówno w sensie „dostępu do sądu”, jak i rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny w przysługującym toku instancji. Z uwagi na powołany wcześniej wyrok o sygn. SK 11/05, w niniejszej sprawie zachodzi przesłanka umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) ze względu na zbędność wydania orzeczenia.
W odniesieniu do badania zgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 i art. 7 Konstytucji należy stwierdzić, co następuje. Według ustalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego przepisy te nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym. Nie są one bowiem źródłem ani wolności, ani praw konstytucyjnych (uzasadnienia wyroków: z 13 stycznia 2004 r., sygn. SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2 oraz z 26 kwietnia 2005 r., sygn. SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Ponadto Trybunał Konstytucyjny wskazał, że właściwego wzorca kontroli nie stanowią „normy ogólne określające zasady ustrojowe i normy adresowane do ustawodawcy, narzucające mu pewien sposób regulowania dziedzin życia (ibidem)”. Art. 2 Konstytucji wyrażający zasadę demokratycznego państwa prawnego nie może być traktowany jako ogólny i zastępczy wzorzec kontroli konstytucyjności zamiast innych przepisów wyrażających bezpośrednio prawa i wolności konstytucyjne. Istotą regulacji art. 7 Konstytucji (zasada legalizmu) jest nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo, w którym powinna być zawarta zarówno podstawa działania, jak też zakreślone granice ich działania. Nie stanowi zatem wzorca oceny rozwiązania prawnego przyjętego w art. 219 § 2 p.p.s.a. w trybie skargi konstytucyjnej.
W świetle powyższego przepisy art. 2 i art. 7 Konstytucji, które zostały powołane przez pełnomocnika skarżącej wyłącznie w związku z zarzucanym ograniczeniem prawa do sądu również nie mogły być podstawą orzekania w niniejszej sprawie przez Trybunał.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 19 kwietnia 2006 r.
Sygn. akt SK 12/05
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski – przewodniczący
Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska
Marek Mazurkiewicz
Janusz Niemcewicz
Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym, w dniu 19 kwietnia 2006 r., skargi konstytucyjnej spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz o zbadanie zgodności:
art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) z art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność orzekania.
UZASADNIENIE:
I
1. W skardze konstytucyjnej spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz zakwestionowano art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), zgodnie z którym „opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu”. Regulacji tej zarzucono naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady legalizmu polegające na pozbawieniu strony postępowania administracyjnego możliwości dokonania opłaty znakami opłaty sądowej. Po wezwaniu zarządzeniem sędziego do usunięcia braków formalnych skargi poprzez wskazanie, jakie prawa i wolności konstytucyjne skarżącej zostały naruszone przez zaskarżony przepis, pełnomocnik skarżącej powołał ponownie jako wzorce kontroli art. 2 i art. 7 Konstytucji, wskazując dodatkowo, że wyłączenie możliwości uiszczenia opłaty w postępowaniu przed sądami administracyjnymi znakami opłaty sądowej prowadzi do ograniczenia prawa do sądu i prawa do zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji (w sprawie skarżącej chodziło o uiszczenie opłaty kancelaryjnej za wydanie odpisu orzeczenia – wyroku sądu administracyjnego z uzasadnieniem, który strona zamierzała zaskarżyć). Użył przy tym sformułowania „utrudnienie prawa dostępu do sądu”. W sprawie została wyczerpana droga prawna. Skargę konstytucyjną złożono i uzupełniono w ustawowym terminie.
2. W piśmie z 30 września 2005 r. stanowisko w sprawie przedstawił Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej. Podniósł, że przepis art. 219 § 2 p.p.s.a. w zakresie, w jakim wyłącza możliwość uiszczania opłat sądowych znakami opłaty sądowej, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Postępowanie w przedmiocie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 7 Konstytucji powinno, zdaniem Prokuratora Generalnego, zostać umorzone z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia w tej kwestii.
W uzasadnieniu stanowiska stwierdził, że obowiązujący katalog sposobów uiszczania opłat sądowych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie stwarza dla podmiotów dochodzących swoich praw przed tymi sądami takich niedogodności, które naruszałyby istotę prawa do sądu, a w szczególności zagrażałyby dostępowi uprawnionych podmiotów do sądu administracyjnego. Wypowiadając się odnośnie do powołanego wzorca z art. 7 Konstytucji, podniósł, powoławszy się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, że przepis ten nie może być podstawą badania konstytucyjności w procedurze skargi konstytucyjnej, ponieważ formułuje zasadę ustrojową dotyczącą funkcjonowania organów państwa, nie jest zaś podstawą normy prawnej kształtującej sytuację prawną obywatela.
3. Rzecznik Praw Obywatelskich nie zgłosił udziału w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej o sygn. SK 12/05.
4. Pismem z 24 lutego 2006 r. Marszałek Sejmu przedstawił stanowisko Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w tej sprawie. Wniósł o stwierdzenie, że art. 219 § 2 p.p.s.a. jest zgodny z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 7 Konstytucji. Nie podzielił stanowiska pełnomocnika skarżącej, zgodnie z którym kwestia opłat sądowych powinna być uregulowana jednolicie dla sądownictwa powszechnego i administracyjnego. Podniósł, że ustawa – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wyczerpująco i jednoznacznie reguluje wysokość opłaty, termin i sposób jej uiszczenia. Zaskarżona regulacja nie narusza ani prawa do sądu ani zakazu zamykania drogi sądowej.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W sprawie dotyczącej skargi konstytucyjnej o sygn. SK 11/05 zakończonej wyrokiem z 7 marca 2005 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 322). Trybunał Konstytucyjny zbadał między innymi konstytucyjność art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) i orzekł, że przepis ten jest zgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Trybunał nie znalazł podstaw do uznania zasadności poglądu, że wyeliminowanie w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jednej z trzech form opłat sądowych – opłaty znakami sądowymi – jest takim utrudnieniem dostępu do sądu, że skutkować miałoby naruszeniem konstytucyjnego prawa do sądu. W uzasadnieniu wskazano, że opłata znakami sądowymi była powszechnie uznawana za uciążliwą organizacyjnie, technicznie i z punktu widzenia kosztów wymiaru sprawiedliwości formę opłaty sądowej, nieodpowiadającą postępowi organizacyjnemu, szczególnie w sferze bankowości i obrotu bezgotówkowego. Trybunał wykazał, że uprawnienie do uiszczenia opłaty sądowej nie tylko w formie gotówkowej bezpośrednio w kasie sądu, ale także w każdym czasie (przez całą dobę) w formie bezgotówkowej przekazu bankowego (zlecenie telefoniczne, zlecenie internetowe) na konto sądu umożliwia terminowe i odpowiednio udokumentowane dokonanie tej opłaty. W niniejszej skardze konstytucyjnej Trybunałowi Konstytucyjnemu przedstawiono do rozpoznania ten sam przepis i podobną argumentację odnośnie do jego niekonstytucyjności. W przekonaniu Trybunału regulacja art. 219 § 2 p.p.s.a. w żaden sposób nie ogranicza prawa do dochodzenia praw w postępowaniu sądowoadministracyjnym zarówno w sensie „dostępu do sądu”, jak i rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny w przysługującym toku instancji. Z uwagi na powołany wcześniej wyrok o sygn. SK 11/05, w niniejszej sprawie zachodzi przesłanka umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) ze względu na zbędność wydania orzeczenia.
W odniesieniu do badania zgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 i art. 7 Konstytucji należy stwierdzić, co następuje. Według ustalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego przepisy te nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym. Nie są one bowiem źródłem ani wolności, ani praw konstytucyjnych (uzasadnienia wyroków: z 13 stycznia 2004 r., sygn. SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2 oraz z 26 kwietnia 2005 r., sygn. SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Ponadto Trybunał Konstytucyjny wskazał, że właściwego wzorca kontroli nie stanowią „normy ogólne określające zasady ustrojowe i normy adresowane do ustawodawcy, narzucające mu pewien sposób regulowania dziedzin życia (ibidem)”. Art. 2 Konstytucji wyrażający zasadę demokratycznego państwa prawnego nie może być traktowany jako ogólny i zastępczy wzorzec kontroli konstytucyjności zamiast innych przepisów wyrażających bezpośrednio prawa i wolności konstytucyjne. Istotą regulacji art. 7 Konstytucji (zasada legalizmu) jest nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo, w którym powinna być zawarta zarówno podstawa działania, jak też zakreślone granice ich działania. Nie stanowi zatem wzorca oceny rozwiązania prawnego przyjętego w art. 219 § 2 p.p.s.a. w trybie skargi konstytucyjnej.
W świetle powyższego przepisy art. 2 i art. 7 Konstytucji, które zostały powołane przez pełnomocnika skarżącej wyłącznie w związku z zarzucanym ograniczeniem prawa do sądu również nie mogły być podstawą orzekania w niniejszej sprawie przez Trybunał.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.