Pełny tekst orzeczenia

263/6/B/2006

POSTANOWIENIE
z dnia 28 lipca 2006 r.
Sygn. akt Tw 5/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Business Centre Club Związku Pracodawców o zbadanie zgodności:
art. 7 ust. 3 pkt 4 oraz art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 ust. 2 i ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

We wniosku z 6 marca 2006 r. Business Centre Club Związek Pracodawców (dalej: BCC) domagał się zbadania zgodności art. art. 7 ust. 3 pkt 4 oraz art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 ust. 2 i ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK). Podstawowym celem tego etapu postępowania jest kontrola dopuszczalności merytorycznego rozpoznania danego wniosku z punktu widzenia wszystkich przesłanek określonych zarówno na poziomie konstytucyjnym, jak również w odpowiednich przepisach ustawy o TK. Wstępne rozpoznanie wniosków pochodzących od podmiotów, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, w tym także związku pracodawców, wymaga stwierdzenia, że określony wniosek należy do spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Tego rodzaju przesłanka procesowa wynika wprost z art. 191 ust. 2 Konstytucji i stanowi o istocie tzw. ograniczonej legitymacji tych podmiotów w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

2. Wykładnia przesłanki określonej w art. 191 ust. 2 Konstytucji oraz spraw zaliczanych do zakresu działania poszczególnych wnioskodawców na podstawie innych przepisów nie może być dokonywana w sposób jednakowy. W przeciwnym razie należałoby uznać dopuszczalność wykładni postanowień konstytucyjnych za pomocą aktów o niższej randze w systemie obowiązującego prawa. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu wydanym w pełnym składzie 28 stycznia 2004 r. (sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2) rozważał sposób rozumienia przesłanki określonej w art. 191 ust. 2 Konstytucji i wskazał na dopuszczalny zakres przedmiotowy wniosku, pochodzącego od organizacji pracodawców. Trybunał podkreślił wyjątkowy charakter uprawnienia przysługującego tego rodzaju podmiotom i stwierdził, iż ochrona prawna za pomocą instrumentu, jakim jest wniosek w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm, może dotyczyć wyłącznie tych interesów organizacji pracodawców, które odnoszą się do relacji pomiędzy pracodawcami a pracownikami na podstawie istniejącego stosunku pracy. Tego rodzaju norma, ograniczająca przedmiotowy zakres uprawnienia do inicjowania postępowania przed Trybunałem wyłącznie do aktów normatywnych dotyczących sfery stosunku pracy, jest wprost wyrażona w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

3. Przepisy kwestionowane we wniosku BCC nie dotyczą zakresu działania tej organizacji w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Skarżone regulacje określają w sposób szczegółowy wartości, które są uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Przepisy te zatem w sposób oczywisty nie dotyczą relacji opartych na stosunku pracy pomiędzy pracodawcami i pracownikami. Stanowisko to potwierdza także sam wnioskodawca wskazując, że kwestionowane regulacje naruszają przede wszystkim prawa majątkowe pracowników oraz mogą prowadzić do poważnych utrudnień w finansowaniu przedsiębiorstw. Wnioskodawca nie wskazuje jednak na istnienie takiego związku skarżonych przepisów ze sferą stosunków pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, który mógłby uzasadniać uznanie tych przepisów za należące do spraw objętych zakresem jego działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Należy zatem uznać, iż regulacje wskazane we wniosku BCC nie mogą podlegać ocenie w trybie abstrakcyjnej kontroli norm z uwagi na wykroczenie przez wnioskodawcę poza przedmiotowo ograniczony zakres spraw, w których przysługuje mu inicjatywa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Podmiotem, który mógłby skutecznie zainicjować procedurę abstrakcyjnej kontroli kwestionowanych we wniosku przepisów przed Trybunałem Konstytucyjnym, jest wyłącznie jeden z podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.

4. Na marginesie powyższych ustaleń Trybunał Konstytucyjny wskazuje na dodatkową kwestię. Podmiotem uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, jest zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji „ogólnokrajowa władza organizacji pracodawców”. Tego rodzaju przesłanka procesowa nakłada na wnioskodawcę obowiązek wskazania, który z jego organów jest „władzą organizacji pracodawców”, w rozumieniu przytoczonego przepisu Konstytucji. Wnioskodawca powinien także wskazać, które oświadczenie woli jednego ze swoich organów stanowić ma w konkretnym przypadku uchwałę o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 9 czerwca 2004 r. (sygn. Tw 2/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 258) rozważył, czy uchwała podjęta przez zarząd BCC może stanowić podstawę wystąpienia z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności określonego aktu normatywnego. Jak stwierdził wówczas Trybunał powołując się na odpowiednie postanowienia statutu wnioskodawcy, Zarząd BCC jest organem wykonawczym, który prowadzi bieżące sprawy tej organizacji oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Mając jednocześnie na uwadze, iż wystąpienie z wnioskiem inicjującym kontrolę konstytucyjności przepisów prawa stanowi czynność o charakterze nadzwyczajnym i nie może być dokonana w ramach bieżącej działalności danej organizacji, Trybunał odmówił uznania uchwały Zarządu BCC za oświadczenie woli odpowiedniego organu wnioskodawcy, uprawnionego do inicjowania postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje stanowisko wyrażone w cytowanym postanowieniu z 9 czerwca 2004 r. Trzeba jednocześnie podkreślić, iż BCC uzasadniając kompetencje swojego Zarządu do podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, powołuje się w niniejszym wniosku na te same postanowienia części II, pkt 5 ust. 5.2 statutu BCC, które były przedmiotem oceny Trybunału w przywołanej sprawie o sygn. Tw 2/04. Wnioskodawca stwierdza także wprost, iż przedmiot wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie należy do kompetencji innych organów centralnych BCC. Powołanie się w tej sytuacji na porozumienie z Radą Główną i Konwentem BCC oraz dołączenie stosownych uchwał tych organów nie może podważyć faktu, iż w opinii wnioskodawcy to uchwała Zarządu BCC stanowić ma podstawę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w niniejszej sprawie. Wnioskodawca nie przywołuje jednak żadnych nowych argumentów, które mogłyby podważyć stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w powołanym postanowieniu z 9 czerwca 2004 r. (sygn. Tw 2/04). Trybunał stwierdza zatem ponownie, iż Zarząd BCC nie może być uznany za właściwą „władzę organizacji pracodawców” w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Tym samym uchwała tego organu nie może być uznana za właściwą podstawę sporządzenia i złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego. Wniosek oparty na takiej uchwale należy natomiast traktować, jako pochodzący od organu nieuprawnionego, co stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu temu wnioskowi.

Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.