Pełny tekst orzeczenia

119/3/B/2007



POSTANOWIENIE

z dnia 16 maja 2007 r.
Sygn. akt Ts 99/06


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Teresa Liszcz – przewodnicząca
Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca
Ewa Łętowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 października 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej „Praxis” Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 kwietnia 2006 r. skarżąca Spółka zakwestionowała zgodność § 50 ust. 4 pkt 5 lit. c rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245, ze zm.; dalej zaskarżone rozporządzenie) z art. 217 oraz art. 2 Konstytucji, a ponadto zgodność art. 27 ust. 5, 6 i 8 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.) z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Naruszenia wskazanych w skardze praw upatruje skarżąca Spółka w wydaniu następujących rozstrzygnięć: decyzji Inspektora Kontroli Skarbowej w UKS we Wrocławiu – Ośrodek Zamiejscowy w Jeleniej Górze z 27 grudnia 2001 r. (JO/502/83/1616/00/01); decyzji Izby Skarbowej we Wrocławiu – Ośrodek Zamiejscowy w Jeleniej Górze z 28 marca 2002 r. (PP-I-4408/OP/118/2002); wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z 11 września 2003 r. (sygn. akt I SA/Wr 1398/02) doręczonego skarżącej 29 września 2003 r. oraz wyroku NSA z 27 października 2005 r. (sygn. akt FSK 635/04).
Postanowieniem z 10 października 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, wskazując na fakt, że ze skargą wystąpiono po upływie ustawowego trzymiesięcznego terminu. W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wydany przez NSA w niniejszej sprawie wyrok miał charakter prawomocnego rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. Wniesiona od tego wyroku w trybie art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1271, ze zm.) skarga kasacyjna jako nadzwyczajny środek zaskarżenia nie miała wpływu na bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.
W uzasadnieniu zażalenia skarżąca odwołuje się do zasady subsydiarności, zgodnie z którą – w jej ocenie – wniesienie skargi dopuszczalne jest tylko wówczas, kiedy skarżący nie dysponuje już żadnym proceduralnym środkiem prawnym, który umożliwiłby naprawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie. Odwołując się do treści art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), skarżąca wywodzi, że brak jest podstaw do interpretacji sformułowania „wyczerpanie drogi prawnej” jako „wykorzystanie toku instancji”. W ocenie skarżącej ten pierwszy termin obejmuje swym zakresem także wystąpienie z nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, jeżeli tylko jest przewidziany przez daną procedurę a zarazem zostały spełnione przesłanki dopuszczalności złożenia tego środka.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności zauważyć należy, że art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym statuuje dwie przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, których wykładnia powinna ze sobą korespondować. Pierwsza z nich, stanowiąc niejako doprecyzowanie wynikającego z art. 79 ust. 1 Konstytucji wymogu uzyskania ostatecznego rozstrzygnięcia, nakłada na skarżącego obowiązek wyczerpania przysługującej mu drogi prawnej. Zgodnie z jednolitym w tym zakresie orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wymóg wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu, w którym skarżący wiąże zarzut naruszenia jego konstytucyjnych praw z wydaniem decyzji administracyjnej oznacza konieczność wszczęcia postępowania sądowo-administracyjnego i uzyskania prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego. Jak stwierdził Trybunał w postanowieniu TK z 7 lutego 2006 r., sygn. Ts 63/05, „[w chwili] uzyskania przez skarżącego orzeczenia sądowego wykazującego walor prawomocności, a więc orzeczenia, co do którego nie przysługują już zwyczajne środki odwoławcze, wypełniony zostaje obowiązek wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Wydanie takiego orzeczenia nadaje bowiem – niezbędny w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności rozstrzygnięciu, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia jego wolności lub praw. Podjęcie następnie dalszych kroków zmierzających do wzruszenia takiego orzeczenia, także wówczas, gdy towarzyszy im wydanie w sprawie dalszych rozstrzygnięć, nie mieści się już w zakresie pojęcia >>wyczerpania drogi prawnej<<”. Przychylając się do powyższego stanowiska, podkreślić tylko należy, że „prawomocność” rozstrzygnięcia stanowić winna konsekwencję skorzystania z przysługujących skarżącemu środków odwoławczych, nie zaś upływu terminu do ich wniesienia (zob. np. postanowienia TK: z 21 października 2003 r., sygn. Ts 53/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 233; z 12 kwietnia 2002 r., sygn. Ts 21/02, OTK ZU nr 2/B/2002, poz. 184; z 19 października 2004 r., sygn. Ts 131/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 340 ). Podkreślić w tym miejscu należy, że takie stanowisko reprezentowane jest w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego nie tylko w przypadku rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu sądowo-administracyjnym, ale i w postępowaniu karnym, w którym wniesienie kasacji od prawomocnego wyroku sądu apelacyjnego nie stanowi już „wyczerpania drogi prawnej”, jak też w postępowaniu cywilnym. To ostatnie postępowanie zasługuje na szczególną uwagę ze względu na zmianę charakteru prawnego środka odwoławczego wnoszonego od orzeczeń sądu II instancji. Po wejściu w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) dla uznania, że przesłanka wyczerpania drogi prawnej w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego została spełniona, wystarczającym stało się uzyskanie orzeczenia wydanego przez sąd II instancji. Czynnikiem uzasadniającym powyższe stanowisko jest fakt, że orzeczenie sądu II instancji na gruncie nowych przepisów ma charakter orzeczenia prawomocnego. Oznacza to także, że środki odwoławcze wnoszone od tego rozstrzygnięcia nabrały charakteru nadzwyczajnych środków wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych, których wniesienie jest irrelewantne dla biegu tego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 25 lipca 2006 r., sygn. Ts 143/06).
Powyższe stanowisko Trybunału Konstytucyjnego ustalające wykładnię terminu „droga prawna” zawartego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK koresponduje ściśle z drugą częścią tego przepisu, z którego dekoduje się kolejną przesłankę skargi konstytucyjnej, określającą termin, w jakim można wnieść tę skargę oraz sposób jego liczenia. Zgodnie z powołaną regulacją termin ten wynosi 3 miesiące i rozpoczyna bieg od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
W postępowaniu sądowo–administracyjnym do momentu wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271, ze zm.), prawomocnym orzeczeniem był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z momentem doręczenia tego wyroku rozpoczynał bieg trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wystąpienie z wnioskiem o wniesienie rewizji nadzwyczajnej nie miało – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – znaczenia dla biegu tego terminu. Wniesienie rewizji nadzwyczajnej jako tzw. nadzwyczajnego środka zaskarżenia, nie stanowiło bowiem – jak wskazano powyżej – wyczerpania drogi prawnej w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Wskazana powyżej ustawa wprowadziła do art. 101 możliwość wnoszenia skargi kasacyjnej w określonym terminie od uzyskanych przed 1 stycznia 2004 r. prawomocnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego prezentowane jest jednomyślnie stanowisko, zgodnie z którym skarga kasacyjna, wnoszona na podstawie art. 101 oraz art. 102 § 2 powołanej ustawy zajmuje miejsce rewizji nadzwyczajnej, stanowiąc, w tym przypadku, nadzwyczajny środek odwoławczy umożliwiający podważenie prawomocnego rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego (zob. postanowienia TK z: 22 listopada 2005 r. i 24 marca 2006 r., sygn. Ts 64/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 95 i OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 96; 7 lutego 2006 r., sygn. Ts 63/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 36; 8 grudnia 2004 r., sygn. Ts 75/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 315; 24 stycznia 2006 r., sygn. Ts 145/05, OTK ZU nr 4/B/2006, poz. 141; 27 marca 2006 r., sygn. Ts 141/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 106). Oznacza to, że zaskarżenie wyroku NSA przez skargę kasacyjną wnoszoną na podstawie art. 101 cyt. wyżej ustawy nie stanowi już elementu obowiązkowego wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej oraz musi być uznane za okoliczność nie mającą wpływu na bieg ustawowego terminu do skorzystania ze skargi konstytucyjnej (tak też Trybunał Konstytucyjny m.in. w postanowieniach z: 6 września 2005 r., sygn. Ts 27/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 24; 7 lutego 2006 r., sygn. Ts 63/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 36, 24 stycznia 2006 r., sygn. Ts 145/05, OTK ZU nr 4/B/2006, poz. 141; 27 marca 2006 r., sygn. Ts 141/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 106).
Wskazana powyżej linia orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego nie oznacza, że niezasadna jest wyrażona we wniesionym zażaleniu teza o subsydiarnym charakterze skargi konstytucyjnej. Podkreślić jednakże należy, że taki charakter skargi konstytucyjnej nie zakłada konieczności wystąpienia – przed wniesieniem skargi konstytucyjnej – z każdym dostępnym skarżącemu pośrednio czy nawet bezpośrednio środkiem wzruszania rozstrzygnięć, z których wydaniem wiąże on naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. Wprowadzenie takiego wymogu znacznie przedłużającego czas faktycznego trwania stanu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego doprowadziłoby de facto do osłabienia ochrony tych praw i wolności oraz utrudniłoby, a czasami uniemożliwiło zniesienie skutków tego naruszenia. Ponadto zaznaczyć należy, że na tym etapie postępowania skarżący jest w stanie określić, czy naruszenie przysługujących mu praw jest wynikiem nieprawidłowego zastosowania przepisów prawa czy też stanowi konsekwencję ich niekonstytucyjnej treści. W zależności od dokonanych ustaleń powinien albo – w pierwszym przypadku – wnieść skargę kasacyjną od prawomocnego wyroku NSA albo – w drugim przypadku – wystąpić od razu do Trybunału Konstytucyjnego ze skargą konstytucyjną.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, stwierdzić należy brak podstaw do uwzględnienia zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 10 października 2006 r. o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.