Pełny tekst orzeczenia

201/5/B/2007



POSTANOWIENIE
z dnia 30 sierpnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 115/06


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Wojciech Hermeliński,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej GE Power Controls Polska Sp. z o.o., w sprawie zgodności:
1) art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 7 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32, art. 64 oraz art. 87 w zw. z art. 178 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 15 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32, art. 64 oraz art. 87 w zw. z art. 178 Konstytucji;

3) art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 oraz art. 64 Konstytucji,


p o s t a n a w i a:

1) podjąć zawieszone postępowanie;
2) odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 8 maja 2006 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o stwierdzenie, że:

1) art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 7 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.; dalej: u.z.z.) jest niezgodny z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32, art. 64 oraz art. 87 w zw. z art. 178 Konstytucji;

2) art. 15 w zw. z art. 14 ust. 1 u.z.z. jest niezgodny z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32, art. 64 oraz art. 87 w zw. z art. 178 Konstytucji;

3) art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 u.z.z. jest niezgodny z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 oraz art. 64 Konstytucji.

Przepisom art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 7 u.z.z. skarżąca zarzuciła, że w zakresie, w jakim pozostają one w sprzeczności z art. 33 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny oraz ustawą z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym przez to, że wyłączają obowiązek rejestracji zakładowych organizacji związków zawodowych, a także w zakresie, w jakim uniemożliwiają pracodawcy uzyskanie informacji (w postaci odpowiedniego odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego) co do faktu powstania zakładowej organizacji związkowej, dnia uzyskania przez nią osobowości prawnej, jak i osób uprawnionych do jej reprezentowania – naruszają konstytucyjne zasady zaufania do państwa i stanowionego prawa, bezpieczeństwa prawnego, równości wobec prawa, wolności działalności gospodarczej, równej dla wszystkich ochrony własności i innych praw majątkowych, a także uregulowanie systemu źródeł prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

W analogiczny sposób uzasadniony został zarzut niekonstytucyjności art. 15 w zw. z art. 14 ust. 1 u.z.z., w zakresie, w jakim są one sprzeczne z art. 37 kodeksu cywilnego oraz ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym, pozwalając na nabycie osobowości prawnej przez jednostki organizacyjne związku zawodowego z dniem zarejestrowania w rejestrze innym, aniżeli Krajowy Rejestr Sądowy.

Natomiast wobec art. 32 ust. 1 w zw. z ust. 7 u.z.z., w zakresie, w jakim „pracodawca ma uzyskać zgodę zakładowej organizacji związkowej na sanowanie skutku rozwiązującego umowy o pracę z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie, w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę nie wymagało uzyskania takiej zgody, a pracownik uzyskał taką ochronę już po wypowiedzeniu umowy o pracę i w konsekwencji wymagającego cofnięcia tego wypowiedzenia”, skarżąca sformułowała zarzut naruszenia konstytucyjnych zasad zaufania do państwa i stanowionego prawa, równości wobec prawa, wolności działalności gospodarczej, jak i równej dla wszystkich ochrony własności i innych praw majątkowych.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Kłodzku z 30 września 2005 r. (sygn. akt IVP 1794/05) uwzględnione zostało powództwo trzech pracowników o przywrócenie do pracy u skarżącej oraz o odszkodowanie. Apelacja skarżącej od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z 12 stycznia 2006 r. (sygn. akt VII Pa 336/05). W uzasadnieniu tych orzeczeń stwierdzono, że dokonane przez skarżącą 26 kwietnia 2005 r. wypowiedzenia umów o pracę naruszyły art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 u.z.z., skoro 25 kwietnia 2005 r. doszło do zarejestrowania Tymczasowej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”, działającej w siedzibie skarżącej. W jej skład wchodziły zaś osoby, wobec których skierowane zostały wypowiedzenia dokonane wbrew przepisom o szczególnej ochronie ich stosunku pracy.

W związku z oświadczeniem pełnomocnika skarżącej, iż od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy wniesiona została skarga kasacyjna, Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 28 marca 2006 r. zawiesił postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej.

W dniu 26 lutego 2007 r. pełnomocnik skarżącej skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o podjęcie postępowania, w związku z wydaniem przez Sąd Najwyższy wyroku, którym oddalono skargę kasacyjną skarżącej. Następnie, 20 czerwca 2007 r., wpłynął do Trybunału odpis wyroku Sądu Najwyższego z 16 lutego 2007 r. (sygn. akt II PK 196/06).

Sąd Najwyższy podzielił w nim ustalenia wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia sądu II instancji, w szczególności odnośnie dokonania przez skarżącą wypowiedzenia umów o pracę z naruszeniem art. 32 ust. 1 u.z.z. Wskazał ponadto na brak podstaw prawnych do żądania rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym wewnętrznych jednostek organizacyjnych związku zawodowego. O tym, które z tych jednostek mają osobowość prawną decydują bowiem postanowienia statutu związku zawodowego (art. 13 pkt 7 u.z.z.). Za taką interpretacją postanowień u.z.z. przemawia też wzgląd na gwarantowaną konstytucyjnie wolność związkową i ochronę praw związkowych. Sąd Najwyższy przyjął także, iż ochrona pracownika przewidziana w art. 37 u.z.z. przysługuje od dnia rejestracji tymczasowej komisji zakładowej, nie zaś od dnia poinformowania pracodawcy o pracownikach, którzy z takiej ochrony korzystają. Ponadto w uzasadnieniu tego wyroku stwierdzono, że w sprawie nie doszło do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, wobec niewykazania, aby doszło do niedozwolonego zróżnicowania podmiotów charakteryzujących się istotną cechą wspólną.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony wolności lub praw służącym eliminacji z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach, wolnościach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi są więc takie unormowania, które wykazują podwójną kwalifikację. Po pierwsze, winny być one podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu praw podmiotowych. Po drugie, to w normatywnej treści kwestionowanych przepisów tkwić winna bezpośrednia przyczyna zaistniałego naruszenia, którego sposób winien wskazać skarżący, wnosząc skargę konstytucyjną (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Należy podkreślić, iż powinność precyzyjnego uzasadnienia wnoszonej skargi, w szczególności wyjaśnienia sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przez zaskarżone przepisy, w całości spoczywa na samym skarżącym, który w ten sposób wyznacza granice (podstawy, jak i przedmiotu) wnoszonej skargi. Należy przy tym podkreślić, że wyjaśnienie sposobu naruszenia praw konstytucyjnych uwzględniać musi ścisły związek, jaki zachodzić winien między treścią przepisu stanowiącego przedmiot skargi, unormowaniami konstytucyjnymi stanowiącymi jej podstawę, jak i ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżącego. Pamiętać bowiem należy, iż legitymacja skarżącego do występowania ze skargą konstytucyjną aktualizuje się dopiero w sytuacji, gdy wydane zostanie orzeczenie prowadzące do naruszenia przysługujących mu w świetle Konstytucji praw podmiotowych.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego niniejsza skarga konstytucyjna powyżej opisanych wymogów nie spełnia. W odniesieniu do zakwestionowanego art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 u.z.z. stwierdzić należy, iż argumentacja skarżącej, mająca służyć wyjaśnieniu sposobu naruszenia jej konstytucyjnych praw, jest nieadekwatna do treści orzeczenia, z wydaniem którego wiąże ona swoje zarzuty. Wyjaśniając sposób naruszenia konstytucyjnych wolności i praw przez art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 u.z.z., wskazuje skarżąca na niedopuszczalne jej zdaniem uzależnienie cofnięcia wypowiedzenia umowy o pracę od zgody pracownika podlegającego szczególnej ochronie, w sytuacji, gdy ochrona ta powstała już po wypowiedzeniu umowy o pracę. Należy jednak zwrócić uwagę, że zarzut ten nie pozostaje w merytorycznym związku z treścią ostatecznego orzeczenia sądu wydanego w sprawie skarżącej, jak i z ustalonym przez sąd stanem faktycznym tej sprawy. Przedmiotem rozstrzygnięcia nie była bowiem kwestia prawnych przesłanek skuteczności cofnięcia wypowiedzenia umowy o pracę, ale ocena prawidłowości samego wypowiedzenia, dokonywana w świetle przepisów u.z.z. Ponadto, zgodnie z przyjętymi przez sądy ustaleniami faktycznymi, szczególna ochrona pracowników zatrudnionych u skarżącej rozpoczęła się nie po, ale przed dokonaniem przez skarżącą wypowiedzenia ich umów o pracę. Tym samym uzasadnienie tezy o niezgodności kwestionowanego art. 32 ust. 1 w zw. z art. 7 u.z.z. „rozmija się” z okolicznościami faktycznymi sprawy, jak i treścią rozstrzygnięcia wydanego w niej przez sąd.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego skarga nie spełnia prawnych wymogów korzystania z tego środka także w odniesieniu do pozostałych zakwestionowanych w niej przepisów. Zasadniczą wątpliwość budzi bowiem założenie, iż przepisy te stanowiły normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia sądowego, które – w ocenie skarżącej – godzi w jej konstytucyjne wolności i prawa. Należy bowiem dokonać wyraźnej dystynkcji pomiędzy takimi unormowaniami, które wyznaczają treść rozstrzygnięcia podejmowanego przez sąd oraz tymi, które – wpływając na kształt sytuacji faktycznej w danej sprawie – takiego oddziaływania nie wykazują. Zasadniczym dla rozstrzygnięcia sprawy skarżącej był problem zgodności z prawem dokonanych wypowiedzeń umów o pracę. Tymczasem, kwestionowane przepisy art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 7 oraz art. 15 w zw. z art. 14 ust. 1 u.z.z., kształtując niewątpliwie elementy stanu faktycznego sprawy, nie wpływały jednakże bezpośrednio na treść orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącej. Skarga nie dostarcza argumentów wskazujących na bezpośredni merytoryczny związek zachodzący między unormowaniami dotyczącymi postanowień statutu związku zawodowego, trybu rejestracji związku zawodowego i jego jednostek organizacyjnych, czy też określającymi nabycie przez nie osobowości prawnej – z jednej strony, a konstytucyjnymi prawami i wolnościami skarżącej – z drugiej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do tych przepisów brak jest wskazywanej wyżej wzajemnej zależności między treścią tych unormowań, ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie oraz statusem prawnym skarżącej wynikającym z postanowień konstytucyjnych.
Niezależnie od powyższych okoliczności podważyć należy także zasadność określonego przez skarżącą konstytucyjnego wzorca kontroli kwestionowanych przepisów. Zastrzeżenia budzi przede wszystkim merytoryczny związek pomiędzy regulacjami u.z.z. a konstytucyjnymi zasadami równości wobec prawa (w tym równej ochrony własności i innych praw majątkowych) oraz zaufania do państwa i stanowionego prawa. Podzielić należy w tym zakresie stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego, iż skarżąca nie precyzuje względem jakiej kategorii podmiotów, charakteryzujących się (w niniejszej sytuacji) wspólną cechą istotną, dochodzi do jej dyskryminacji. Za tego rodzaju niedozwolone zróżnicowanie z pewnością nie może być uznana sama tylko okoliczność odrębnego ujęcia przez ustawodawcę trybu rejestracji jednostek organizacyjnych związków zawodowych. Także sformułowaniu zarzutu naruszenia wolności działalności gospodarczej nie towarzyszy bliższe wyjaśnienie, w jaki sposób kwestionowana ustawa godzi w przesłanki dopuszczalności jej ograniczania (art. 22 Konstytucji). Skarga konstytucyjna nie precyzuje ponadto, jakiej treści prawo podmiotowe przysługujące skarżącej wynikać ma z art. 87 w zw. z art. 178 Konstytucji. W konsekwencji, brakuje również bliższego uzasadnienia zarzutu naruszenia takiego prawa przez zaskarżone przepisy u.z.z.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, orzeka się jak na wstępie.