Pełny tekst orzeczenia

226/6/B/2008


POSTANOWIENIE

z dnia 16 grudnia 2008 r.
Sygn. akt Ts 71/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska – przewodnicząca
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 października 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Gminy Olecko,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Gminy Olecko z 2 kwietnia 2007 r. zarzucono, że art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209, ze zm.) jest sprzeczny z art. 2, art. 16, art. 20, art. 21, art. 32, art. 64, art. 92 ust. 1, art. 165, art. 167 Konstytucji oraz z art. 3 ust. 1, art. 9 ust. 1 i 2 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r., ratyfikowanej przez Polskę (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607), a w konsekwencji także z art. 9, art. 91 ust. 2 w związku z art. 241 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, skarżąca zarzuca, że art. 50 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) jest sprzeczny z art. 2, art. 32 oraz z art. 21 w zw. z art. 64, art. 165 i art. 167 Konstytucji.
Skarżąca wskazała, że wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 października 2006 r. (sygn. akt I OSK 1356/05) w sprawie skargi kasacyjnej Gminy Olecko, wniesionej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 30 sierpnia 2005 r. (sygn. akt II SA/Ol 366/05), zostały naruszone jej konstytucyjne prawa i wolności.
Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującym stanem faktycznym:
Decyzją z 21 września 2004 r. Burmistrz Gminy Olecko odmówił stwierdzenia nieodpłatnego nabycia przez Elżbietę i Władysława Węglickich prawa własności nieruchomości położonej na terenie Gminy Olecko w związku z niespełnieniem jednej z przesłanek określonych w ustawie z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209, ze zm.).
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie w dniu 17 listopada 2004 r., po rozpatrzeniu odwołania utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Burmistrza Gminy Olecko.
Na skutek wniesionej przez Elżbietę i Władysława Węglickich skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, w oparciu o art. 54 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w ramach samokontroli wydawanych decyzji w postępowaniu sądowoadministracyjnym, decyzją z 24 marca 2005 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie uchyliło zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji i orzekło o nabyciu przez skarżących prawa własności przedmiotowej nieruchomości.
Na powyżej przytoczoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego Gmina Olecko wniosła przed Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie skargę, w której skarżąca domagała się uchylenia decyzji organu II instancji, zarzucając jej naruszenie prawa materialnego.
W uzasadnieniu wyroku z 30 sierpnia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie stwierdził, że organ, który wydał decyzję I instancji nie ma legitymacji do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję organu odwoławczego, wydaną w tej sprawie. Powyższy pogląd podzielił Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z 19 października 2006 r. (sygn. akt I OSK 1356/05) uznał, że w zaistniałym stanie faktycznym legitymacja skargowa nie przysługuje. Omawiane orzeczenie jest ostateczne i nie podlega zaskarżeniu.
Skarżąca nie zgadza się z powyższym orzeczeniem i podnosi, że unormowania ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości naruszają przysługujące jednostkom samorządu terytorialnego konstytucyjne prawo ochrony własności nieruchomości. Unormowanie to, zdaniem skarżącej, przyznając użytkownikom wieczystym prawo własności użytkowanych przez nich nieruchomości na określonych warunkach, w rażący sposób ogranicza możliwość realizowania przez jednostkę samorządu terytorialnego ciążących na niej ustawowych zadań. Ponadto, skarżąca twierdzi, że poprzez wprowadzenie do systemu prawa zaskarżonego rozwiązania przewidzianego w art. 1 ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, nastąpiła ingerencja w samodzielność finansową Gminy Olecko, ograniczenie jej dochodów oraz nałożenie nowych zadań bez zagwarantowania środków finansowych, co jej zdaniem narusza art. 167 Konstytucji. Skarżąca zauważa w treści skargi, że powyższe rozważania dotyczą aktu normatywnego w całości nieobowiązującego. Ustawa o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości przestała bowiem obowiązywać 13 października 2005 r., tj. z momentem wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459).
Zarzuty w stosunku do ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarżąca uzasadnia tym, że brak legitymacji skargowej gminy, w zaistniałym stanie faktycznym, powoduje pozbawienie jej prawa własności nieruchomości znajdującej się w gminnym zasobie nieruchomości.
Postanowieniem z 9 października 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, uznając, że w sprawie nie doszło do naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
W zażaleniu z 22 października 2007 r. skarżąca wniosła o jego uwzględnienie i zbadanie przez Trybunał Konstytucyjny zaskarżonych przepisów ustaw. W uzasadnieniu zażalenia skarżąca zarzuciła, że zaskarżone postanowienie opiera się na błędnym założeniu, w myśl którego dopuszczenie do rozpoznania skargi konstytucyjnej gminy byłoby sprzeczne z istotą skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącej, Konstytucja nie wyłącza ochrony prawa własności gminy jako jednostki samorządu terytorialnego, wręcz przeciwnie – z mocy art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji gwarantuje jej sądową ochronę i prawo własności. Z kolei art. 79 ust. 1 gwarantuje każdemu, czyje prawa zostały naruszone prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Nie ma żadnej różnicy między osobą prawną prawa prywatnego i prawa publicznego w sytuacji, gdy żaden przepis Konstytucji nie wyłącza ochrony prawa własności. Zdaniem skarżącej Trybunał Konstytucyjny błędnie przyjął, że równoczesne korzystanie ze skargi konstytucyjnej i wniosku, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji narusza istotę skargi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał Konstytucyjny w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 22 maja 2007 r. wypowiedział się na temat zdolności skargowej gminy. Zdaniem Trybunału „Wolności i prawa konstytucyjne mają bowiem na celu ochronę jednostki przed nadmierną ingerencją organów władzy publicznej. Określają relacje jednostki wobec państwa oraz innych podmiotów władzy publicznej. Pełnią ochronną funkcję, zapobiegając nadmiernej ingerencji organów władzy publicznej w sytuację jednostki. To organy władzy publicznej obowiązane są do zapewnienia realizacji przez jednostki przysługujących im wolności i praw, i korzystania z nich. Dlatego też większość praw i wolności człowieka i obywatela przybiera postać publicznych praw podmiotowych. Podmiotem uprawnionym jest jednostka, a podmiotem zobowiązanym władza publiczna. »Z powyższego wynika, iż podmioty realizujące funkcje władzy publicznej nie mogą składać skarg konstytucyjnych, gdyż nie są one adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych praw konstytucyjnych, lecz adresatami obowiązków związanych z realizacją praw innych podmiotów.« (postanowienie z 26 października 2001 r., Ts 72/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 298)” (SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. W skardze Gmina Olecko zarzuca m.in., że uwłaszczenie użytkowników wieczystych nieruchomości w trybie przewidzianym przez zaskarżone przepisy związane było z nałożeniem na nią nowych zadań przy równoczesnym obciążeniu kosztami ich wykonania. Gmina domaga się, więc rozpatrzenia sporu o charakterze publicznoprawnym, jaki zaistniał między nią a państwem. Efektem rozpatrzenia tego sporu miałoby być ograniczenie prawa własności indywidualnych podmiotów. Abstrahując od zasadności tego zarzutu, należy stwierdzić, że nie może on stanowić podstawy skargi konstytucyjnej. Konstatacja ta nie wyklucza dopuszczalności badania formułowanych przez Gminę Olecko zarzutów w trybie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.