Pełny tekst orzeczenia

20/2/A/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 17 lutego 2009 r.
Sygn. akt SK 4/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Marek Kotlinowski
Teresa Liszcz
Ewa Łętowska
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lutego 2009 r., wniosku spółki „M.E.G.” sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie o wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymanie wykonania prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VIII Wydział Gospodarczy z 15 listopada 2007 r., sygn. akt VIII GNc 8256/07, złożonego wraz ze skargą konstytucyjną o zbadanie zgodności:
art. 4798a § 5 in fine ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), dodanego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699) w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony przez stronę reprezentowaną przez adwokata lub radcę prawnego, jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić wniosku.



UZASADNIENIE

I

Spółka „M.E.G.” sp. z o.o. wniosła w skardze konstytucyjnej z 21 listopada 2009 r. o stwierdzenie, że art. 4798a § 5 in fine ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), dodanego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699) w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony przez stronę reprezentowaną przez adwokata lub radcę prawnego, jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Jednocześnie spółka „M.E.G.” sp. z o.o., na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), złożyła wniosek o wstrzymanie wykonania prawomocnego nakazu zapłaty, wydanego 15 listopada 2007 r. przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy VIII Wydział Gospodarczy w postępowaniu upominawczym (sygn. akt VIII GNc 8256/07).
Uzasadniając wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego spółka podniosła, że kwestionowany w skardze konstytucyjnej art. 4798a § 5 in fine k.p.c. nie doprowadził wprawdzie bezpośrednio do wydania nakazu zapłaty, ale miał wpływ na wydanie postanowienia o odrzuceniu przez Sąd Rejonowy sprzeciwu od nakazu zapłaty i oddalenie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu sprzeciwu. Ponadto spółka podkreśliła, że w jej ocenie wykonanie prawomocnego nakazu zapłaty może wywołać nieodwracalne skutki wiążące się z dużym dla niej uszczerbkiem. Ocenę tę uzasadnia: 1) wysokość zasądzonej przez Sąd Rejonowy kwoty należności głównej wraz z odsetkami i kosztami procesu; 2) wpływ egzekucji na wypłacalność spółki i jej zdolność do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej; 3) możliwa bezskuteczność żądania zwrotu wyegzekwowanych przez przeciwnika procesowego kwot w sytuacji, gdyby nakaz zapłaty utracił moc w wyniku wznowienia postępowania w związku z ewentualnym uwzględnieniem skargi, oraz 4) duża ilość skarg, które czekają na rozpoznanie w Trybunale, co świadczy zdaniem skarżącej o dużym prawdopodobieństwie stwierdzenia niekonstytucyjności.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowi, że Trybunał może wydać postanowienie o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego, lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego.
Jak wynika z wcześniejszego orzecznictwa Trybunału, postanowienie tymczasowe ściśle wiąże się z istotą skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 Konstytucji). Skoro zaś skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony wolności lub praw o charakterze subsydiarnym i nadzwyczajnym, to taki charakter ma również postanowienie tymczasowe, które Trybunał może wydać w postępowaniu zainicjowanym skargą. Dlatego środek ten może być stosowany przez Trybunał wyjątkowo.
Trybunał Konstytucyjny sygnalizował wielokrotnie wyjątkowy charakter tej instytucji wynikający stąd, że wydając postanowienie tymczasowe TK wychodzi poza granice swojej właściwości, ingerując bezpośrednio w postępowanie sądowe lub egzekucyjne (por. np. postanowienie TK z 15 października 2008 r., sygn. SK 35/08, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 148).
Skarżąca domagając się wydania postanowienia tymczasowego musi wykazać, że wymienione w art. 50 ust. 1 ustawy o TK przesłanki jego wydania zaistniały i są aktualne w chwili składnia wniosku, a tym samym uzasadniają zastosowanie tego wyjątkowego środka prawnego. Przesłanki te muszą być wykładane ściśle.

2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w sprawie nie ma dostatecznych podstaw do wydania postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania prawomocnego nakazu zapłaty.
Nie jest wystarczającym uzasadnieniem wniosku enumeratywne wymienienie przez skarżącą skutków finansowych, które – w przekonaniu skarżącej – mogą zaistnieć z chwilą wykonania prawomocnego nakazu. Skarżąca nie odniosła bowiem przytoczonych skutków finansowych do swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej, poprzestając na niepopartym dowodami, daleko idącym stwierdzeniu, że „…egzekucja powyższej kwoty powiększonej o odsetki może wpłynąć na wypłacalność skarżącej i jej zdolność do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej”.
Ciężar przeprowadzenia dowodu, że sytuacja majątkowa spółki sprawia, iż wykonanie nakazu zapłaty wiąże się dla niej z dużym uszczerbkiem, spoczywa na skarżącej.

Wobec braku uprawdopodobnienia przesłanek przewidzianych w art. 50 ustawy o TK, należało postanowić jak w sentencji.