Pełny tekst orzeczenia

232/4/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 6 sierpnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 121/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Stanisław Biernat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 maja 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Michała K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 31 maja 2007 r. zakwestionowano zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej dwóch przepisów – art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.; dalej: u.p.d.) oraz art. 25 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca). Wobec obydwu zakwestionowanych unormowań sformułowano w skardze konstytucyjnej zarzut niezgodności z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d. niezgodny jest w zakresie, „w jakim z mocy art. 25 ustawy nowelizującej wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. i miał zastosowanie do dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych powstałych w 2003 r., a więc należnych za 2003 r., a wypłacanych w 2004 r.”. Odrębnie sformułowano też zarzut niekonstytucyjności wobec art. 25 ustawy nowelizującej, „w zakresie, w jakim datę wejścia w życie przepisu art. 1 pkt 27 ustawy nowelizującej (dodającego do treści u.p.d. art. 30a ust. 1 pkt 4) oznaczono na dzień 1 stycznia 2004 r. bez zastrzeżenia, mającego charakter normy intertemporalnej, że nie dotyczy to podatku z tytułu dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych powstałych w 2003 r., a wypłacanych w 2004 r.”.
Postanowieniem z 25 maja 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W ocenie Trybunału powołane jako wzorce kontrolne przepisy Konstytucji nie były źródłem praw podmiotowych, a tym samym skarga nie spełniała ustawowego warunku jej dopuszczalności, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Ponadto, skarżący nie wskazał sposobu naruszenia jego wolności lub praw.
Pełnomocnik skarżącego wniósł na powyższe postanowienie zażalenie. We wniesionym środku odwoławczym wskazano, że: (1) w skardze wyraźnie skonkretyzowano, jakie prawa podmiotowe skarżącego zostały naruszone przez wadliwe rozwiązanie ustawowe; (2) określenie sposobu, w jaki prawa skarżącego zostały naruszone, wynika z treści uzasadnienia skargi; (3) zasady urzeczywistniania władztwa podatkowego państwa są podporządkowane zasadom wywodzonym z klauzuli demokratycznego państwa prawnego, dlatego też zgodność z Konstytucją ustawy, na podstawie której organ administracji publicznej orzekł o wolnościach lub prawach, winna być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny; (4) w postanowieniu o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu pominięto, że zasadniczym zarzutem skargi został powiązany z datą wejścia w życie art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d.; skarżący podkreślił przy tym, że ustawodawca miał obowiązek ustanowić odpowiednie vacatio legis.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesione zażalenie nie podważyło zasadności argumentacji zaskarżonego postanowienia i dlatego nie podlega uwzględnieniu.
W pierwszym i drugim z zarzutów skarżący podnosi, że w skardze powiązano zarzut naruszenia art. 217 Konstytucji z prawem własności i chociaż art. 64 Konstytucji nie został wskazany w petitum pisma procesowego, to jednak z uzasadnienia skargi jednoznacznie wynikało, że intencją skarżącego było poddanie kontroli kwestionowanych przepisów także z punktu widzenia ochrony prawa własności. Twierdzeniu temu przeczy treść skargi. Przede wszystkim Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wywody w niej zawarte poświęcone były obowiązkowi odpowiedniego ukształtowania vacatio legis, zwłaszcza w kontekście dużego znaczenia przepisów intertemporalnych. Rozważania w tym przedmiocie zawarte zostały na s. 6-10 skargi. Trybunał Konstytucyjny za zasadne uznaje podkreślić, że prawidłowe wykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – to jest wskazanie sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw – wymaga przeprowadzenia rozważań, których treścią jest dekodowanie z kwestionowanych regulacji normy prawnej, a następnie porównanie jej z normą konstytucyjną, w celu wykazania sprzeczności między nimi. Wbrew tej powinności skarżący nie nawiązał w żaden sposób do konstytucyjnej regulacji ochrony prawa własności. Ponadto, skarga nie uwzględniała, że regulacja ta ma charakter wielopłaszczyznowy, wynikający z tego, że każda z jednostek redakcyjnych art. 64 Konstytucji reguluje inny aspekt ochrony własności. Sformułowanie zarzutu naruszenia prawa własności wymagało więc jego uprawdopodobnienia. Z kolei wskazanie sposobu naruszenia tego prawa pociągało za sobą konieczność wskazania cechy relewantnej (jeśli skarżący dopatrywał się naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji) albo określenia, na czym polegała nieproporcjonalna ingerencja ustawodawcy w prawo własności (art. 64 ust. 3 Konstytucji). Skarga – na co trafnie wskazano w zaskarżonym postanowieniu – powyższych wymogów nie spełniała.
Na uwzględnienie nie zasługuje również trzeci z zarzutów zażalenia. Po pierwsze z tego względu, że art. 217 Konstytucji nie stanowi źródła praw podmiotowych, ochrony których można domagać się w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną. Po wtóre, jak podniesiono w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego (wydanym w pełnym składzie): „Konstytucja określa granice działalności ustawodawcy w nakładaniu obowiązków podatkowych. Podstawą dla ich wyznaczenia jest zasada państwa prawnego w aspekcie formalnoprawnym, w szczególności zasada wyłączności ustawy. W przypadku prawa podatkowego zasada ta zawiera dodatkowe wymogi, o których mowa w art. 217 Konstytucji. Ustanawiając te ograniczenia, ustawodawca powinien również brać pod uwagę ograniczenia materialnoprawne wynikające z poszczególnych konstytucyjnych wolności i praw. Jednakże ze względu na zasadę powszechności opodatkowania ograniczenia te są mniej rygorystyczne. W przypadku skargi konstytucyjnej wskazanie na naruszenie przez ustawodawcę konstytucyjnych wymogów formalnoprawnych, naruszenie zasady równości zawsze musi łączyć się ze wskazaniem konkretnych wolności lub prawa konstytucyjnego skarżących, które zostało naruszone przez zaskarżony akt normatywny. W przeciwnym razie mamy do czynienia z zarzutem o charakterze przedmiotowym. Zarzut taki może być badany przez Trybunał Konstytucyjny, jednak nie w postępowaniu wszczętym przez złożenie skargi konstytucyjnej” (postanowienie TK z 16 lutego 2009 r., Ts 202/06, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 23). Argumentacja ta zachowuje aktualność na gruncie niniejszej sprawy.
Także ostatni z zarzutów zażalenia okazał się nieskuteczny. Rozważania poświęcone znaczeniu vacatio legis zostały odniesione do reguł państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), nie powiązano ich jednak ze sferą praw podmiotowych jednostki. Spowodowało to niedopuszczalność skargi również w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.