Pełny tekst orzeczenia

181/3/B/2009


POSTANOWIENIE
z dnia 15 kwietnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 252/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Bogusława Zielińskiego o zbadanie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego 24 października 2007 r. skargę konstytucyjną, w której zarzucił, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest sprzeczny z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 176 ust. 1 Konstytucji przez naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej skutkujące naruszeniem prawa do sądu oraz prawa do rozpoznania sprawy w drugiej instancji. Zgodnie z zaskarżonym przepisem sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej, obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia.
Skarżący zwraca uwagę, że sprawiedliwość proceduralna gwarantuje jednostce prawidłowość stosowania norm prawa formalnego podczas rozpoznawania jego sprawy. Skoro zatem zasada demokratycznego państwa prawnego nakłada na ustawodawcę obowiązek stanowienia takiego prawa, które będzie prawem sprawiedliwym wobec wszystkich obywateli niezależnie od ich statusu majątkowego, to odmienne traktowanie strony reprezentowanej przez pełnomocnika i stronę występującą osobiście czyni to uprawnienie iluzorycznym. Podkreśla także, że wynikające z zaskarżonego przepisu założenie nieomylności pełnomocników zaprzecza racjonalności ustawodawcy i czyni iluzorycznymi uprawnienia konstytucyjne. Odrzucenie apelacji ze względu na uchybienie formalne eliminuje zastrzeżone konstytucyjnie prawo do sądu i pozbawia prawa do merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji. W ocenie skarżącego ukształtowane cywilizacyjnie zasady oraz treść art. 45 ust. 1 i art. 32 Konstytucji dowodzą w sposób niezbity, iż nieistotne uchybienie formalne, polegające na braku wpisu w kwocie 30 zł, nie może przekreślać prawa obywatela do sądu drugiej instancji. Jedynie tok instancyjny eliminuje błędy sądowe i zapewnia kontrolę orzeczeń; jego zatamowanie eliminuje skuteczność gwarancji procesowych postępowania. Skarżący podkreśla, że przyspieszenie i uproszczenie postępowania nie może wiązać się ze stawianiem dodatkowych barier stronie reprezentowanej przez pełnomocnika. Ma ona prawo do obrony i musi mieć możliwość dochodzenia swoich praw.
Skarżący wniósł skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem jego apelacji od wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe z 16 kwietnia 2007 r. (sygn. akt VI P 710/06) przez tenże Sąd postanowieniem z 24 maja 2007 r. (sygn. akt jw.) ze względu na brak wniesienia wymaganej opłaty. Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone przez Sąd Okręgowy Sąd Pracy w Gdańsku z siedzibą w Gdyni postanowieniem z 20 lipca 2007 r. (sygn. akt VII Pz 52/07).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Negatywną przesłankę rozpoznania sprawy przez Trybunał Konstytucyjny stanowi zbędność orzekania, obejmująca w szczególności sytuację, w której Trybunał orzekł uprzednio jednoznacznie i wyczerpująco w przedmiocie zgodności zaskarżonego aktu normatywnego z Konstytucją (por. postanowienia TK z: 21 stycznia 1998 r., K. 33/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 8; 21 grudnia 1999 r., K. 29/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 172; 12 grudnia 2005 r., SK 4/03, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 143 i wyrok TK z 5 września 2006 r., K 51/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 100). Okoliczność ta w niniejszym przypadku zachodzi w związku z wydaniem przez Trybunał wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154), w którym stwierdzono, że art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego bez uprzedniego wezwania o uiszczenie należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Tym samym został już przez Trybunał rozpoznany zarzut naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji), jak też zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). W kwestii pośredniego naruszenia prawa do sądu, Trybunał stwierdził, że rygoryzm przewidziany dla pism procesowych wnoszonych przez profesjonalnego pełnomocnika, ustanowiony w art. 1302 § 3 k.p.c., nie może być uznany za nadmierny. Brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygoryzm związany z odrzuceniem nieopłaconej apelacji wniesionej przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji, a tym samym prawo do sądu.
Nie zmienia tej oceny wskazanie przez skarżącego jako dodatkowego wzorca kontroli art. 176 ust. 1 Konstytucji, gdyż nie rodzi on samodzielnego prawa podmiotowego, którego ochronie służyłaby skarga konstytucyjna. Jego funkcja w tym trybie badania konstytucyjności norm może polegać tylko na doprecyzowaniu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (wynikającego z art. 78 Konstytucji) przez wymóg dwóch instancji sądowych. Zarzut naruszenia tak skonstruowanego prawa podmiotowego został już, jak Trybunał wskazał powyżej, rozpoznany w sprawie SK 33/07.

Z powyższych względów, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.