Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2012 r. w Szczecinie

sprawy T. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 26 stycznia 2011 r. sygn. akt IV U 1391/10

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 26 listopada 2010 roku i przyznaje ubezpieczonemu T. M. prawo do emerytury od dnia 1 września 2010 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. na rzecz ubezpieczonego kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu i w pozostałym zakresie wniosek oddala.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 26 listopada 2010 r. odmówił ubezpieczonemu T. M. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wywodząc, że ubezpieczony nie legitymuje się ustawowym stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uznał okresu pracy od 11 lutego 1981 r. do 28 marca 1991 r., jako pracy w szczególnych warunkach z powodu braku świadectwa potwierdzającego wykonywanie tego rodzaju pracy. Jak wyliczył organ rentowy, staż pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych wynosił jedynie 4 lata 9 miesięcy i 15 dni.

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń w Koszalinie oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy ustalił, że T. M. urodził się 5 lipca 1950 r. Pracę zawodową rozpoczął w 24 listopada 1975 r. w Ośrodku (...) w P.. W okresie od 11 lutego 1981 r. do 28 marca 1991 r. pracował na stanowisku kierowcy pojazdu samochodowego w Spółdzielni (...) w K. Oddział w D.. W tym okresie T. M. był kierowcą (...), który miał ładowność 4,5 ton. Tym samochodem ubezpieczony rozwoził mleko i nabiał do sklepów oraz mleczarni. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Następnie w okresie od 29 marca 1991 r. do 30 listopada 1992 r. pracował na stanowisku kierowcy w (...) Spółce z o.o. w S. Oddział w D.. Z kolei w okresie od 1 grudnia 1992 r. do 15 kwietnia 1996 r. pracował na stanowisku kierowcy w (...) Spółdzielni (...) u S. Oddział w D.. W okresie od 15 kwietnia 1996 r. do 20 listopada 1996 r. pracował na stanowisku kierowcy w firmie Usługi (...) i P. P. w P.. Jak ustalił Sąd Okręgowy, w latach od 1981-1996 ubezpieczony przez cały ten okres był kierowcą samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 4,5 tony i świadczył pracę na rzecz mleczarni, chociaż zmieniały się nazwy firm transportowych. Praca ubezpieczonego z uwagi na jej charakter była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy, często odbywała się nawet w nocy w ramach godzin nadliczbowych. Według organu rentowego na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy ubezpieczonego wyniósł 25 lat, w tym w warunkach szczególnych pracował jedynie 4 lata 9 miesięcy i 15 dni. Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony w wyżej wskazanych okresach zatrudnienia legitymował się licznym okresami niezdolności do pracy. Łącznie wnioskodawca pozostawał niezdolny do pracy przez 408 dni tj. 1 rok (365 dni) 1 miesiąc ( 30 dni) i 13 dni. Z kolei na dzień 20 listopada 1996 r. ubezpieczony łącznie posiadał 388 dni niezdolności do pracy co stanowiło 1 rok (365 dni) i 23 dni. Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Okręgowy, odwołując się do treści art. 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t.: Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) oraz przepisów rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 83 ze zm.) doszedł do przekonania, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Uznając za bezsporne, iż wnioskodawca spełnił warunki co do wieku oraz ogólnego stażu pracy Sąd Okręgowy wskazał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe, a w szczególności zeznania świadków wykazały, że T. M. pracował przez cały okres począwszy od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r. jako kierowca samochodu ciężarowego o pojemności powyżej 4,5 ton. Powyższe stanowisko pracy zaliczane jest do prac wykonywanych w warunkach szczególnych, zatem doliczenie spornych okresów do uznanego już przez organ rentowy okresu pracy w szczególnych warunkach od 29 marca 1991 r. do 15 kwietnia 1996 r. powoduje jego wydłużenie do ustawowych 15 lat. Od powyższych okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach należało jednak odjąć wszelkie okresy, w których ubezpieczony był niezdolny do pracy. Po wyłączeniu wskazanych okresów przebywania na zwolnieniach lekarskich z okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych Sąd stwierdził, że ubezpieczony nie legitymuje się 15-letnim stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Ubezpieczony T. M. świadczył pracę w warunkach szczególnych w okresie od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r., co stanowi łącznie 15 lat 9 miesięcy 9 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Po odjęciu od wyżej wskazanego okresu pracy w warunkach szczególnych okresów pobierania zasiłków chorobowych tj. 1 roku (365 dni) i 23 dni - okres świadczenia pracy w warunkach szczególnych jaki pozostał to 14 lat 8 miesięcy i 16 dni.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiódł ubezpieczony, zaskarżając go w całości i zarzucając błędy w zakresie wyliczenia okresu pobierania zasiłku chorobowego, który odliczyć należy jednie za okres od 14 listopada 1991 r. po myśli art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej.

Organ rentowy nie ustosunkował się do apelacji.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyrokiem z dnia 18 maja 2011 r. oddalił apelację, podzielając ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sadu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny wskazał, iż pojęcia okresów pracy i okresów zatrudnienia nie są tożsame. Okres zasiłku chorobowego w czasie stosunku pracy winien zostać wliczony do okresu zatrudnienia, jednak nie stanowi okresu pracy w rozumieniu przepisów rozporządzenia (§ 2 i 4). Okresy niezdolności do pracy przed 14 listopada 1991 r. również nie powinny być zaliczane do okresu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie III UK 125/11 uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy zważył, iż po wejściu w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), co nastąpiło z dniem 15 listopada 1991 r., dotychczasowe określenia - okresy zatrudnienia, równorzędne i zaliczalne do okresu zatrudnienia - zostały zastąpione określeniami - okresy składkowe i nieskładkowe oraz okresy pracy w gospodarstwie rolnym. Tymi samymi pojęciami operuje obecnie obowiązująca ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy czym okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa uważany jest za okres nieskładkowy (art. 7). Ustawa o emeryturach i rentach w art. 32 ust. 1 zachowała dotychczasowe szczególne uprawnienia emerytalne z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Określenie „wykonywanie pracy w szczególnym charakterze" w odniesieniu do przepisów ustawy o emeryturach i rentach w brzmieniu pierwotnym należało rozumieć jako okresy pozostawania w stosunku pracy na stanowiskach, na których praca uznawana jest za wykonywaną w szczególnym charakterze, niezależnie od tego czy wynagrodzenie było wypłacane za czas wykonywania pracy, czy za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, czy też zamiast wynagrodzenia pracownik otrzymywał zasiłki z tytułu choroby lub macierzyństwa. W tym zakresie wprowadzenie rozróżnienia na okresy składkowe i nieskładkowe niczego nie zmieniło, zatem okresy, za które pracownik otrzymywał zasiłki z ubezpieczenia społecznego były wliczane do okresu pracy w szczególnym charakterze, mimo że przy ustalaniu ogólnego dwudziestopięcioletniego) okresu ubezpieczenia były traktowane jako okresy nieskładkowe. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004 nr 5, poz. 87) i pogląd te został powtórzony w wyrokach z dnia 5 maja 2005 r., II UK 215/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 360) i z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 361). Taki stan prawny obowiązywał do dnia 1 lipca 2004 r. Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2004 r., został dodany przepis art. 32 ust. 1a w brzmieniu: „przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się 1) okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, 2) okresów, w których na mocy szczególnych przepisów pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego". Według nowego stanu prawnego okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z powodu choroby oraz okresy pobierania zasiłku chorobowego i opiekuńczego nie są wliczane do okresu pracy w szczególnym charakterze. Przechodząc do realiów niniejszej sprawy - gdzie z niekwestionowanych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynikało, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w okresie od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r. co dawało mu okres pracy w łącznym wymiarze 15 lat, 9 miesięcy i 9 dni, a łączny okres niezdolności do pracy od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r. wyniósł 1 rok i 23 dni, w tym po 14 listopada 1991 r. do 20 listopada 1996 r. ubezpieczony przebywał 139 dni na zwolnieniu lekarskim - stwierdzić należy, że po odliczeniu niezdolności do pracy w powyższym okresie (po 14 listopada 1991 r.) ubezpieczony nadal legitymowałby się 15 - letnim stażem pracy w warunkach.

W skardze kasacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W piśmie z dnia 8 października 2012 r. ubezpieczony wniósł o zasądzenie kosztów w wysokości 4000 zł, uiszczonych swojemu pełnomocnikowi. Do pisma dołączył dowody zapłaty powyższej kwoty.

Sąd Apelacyjny po ponownym rozpoznaniu apelacji zważył co następuje:

Apelację należało uwzględnić.

W sprawie bezsporny jest stan faktyczny. Ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w okresie od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r. co dawało mu okres pracy w łącznym wymiarze 15 lat, 9 miesięcy i 9 dni, a łączny okres niezdolności do pracy od 11 lutego 1981 r. do 20 listopada 1996 r. wyniósł 1 rok i 23 dni, w tym po 14 listopada 1991 r. do 20 listopada 1996 r. ubezpieczony przebywał 139 dni na zwolnieniu lekarskim.

Zgodnie z art. 398 ²⁰ KPC Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

W świetle wykładni Sądu Najwyższego przydające w okresach zatrudnienia okresy niezdolności do pracy przed 15 listopada 1991 r., uznane muszą zostać za okresy pracy w warunkach szczególnych.

Tym samym - stwierdzić należy, że po odliczeniu 139 dni niezdolności do pracy w okresie po 14 listopada 1991 r., ubezpieczony nadal legitymuje się 15 - letnim stażem pracy w warunkach. Pozostałe warunki przyznania prawa do emerytury – nie pozostawanie w stosunku pracy, nie przystąpienie do OFE i 25-letni staż ubezpieczeniowy do końca 1998 r. nie były kwestionowane. Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę 7 września 2010 r.

Tym samym spełnił wszystkie warunki przyznania emerytury określone w art. 184 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.09.153.1227 z późn. zm.; dalej jako ustawa).

Wobec nie stwierdzenia branej pod uwagę z urzędu nieważności postępowania (art. 378 § 1 w związku z art. 386 § 2), stosownie do treści art. 386 § 1 KPC, Sąd zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1 września 2010 r. (art. 129 ust. 1 ustawy).

O kosztach procesu orzeczono stosownie do treści art. 99 w związku z 98 § 1 i 3 KPC oraz § 12 pkt. 4.1; § 11 pkt. 2 i § 2 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.). Sąd zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy poniesione opłaty od apelacji – 30 zł, skargi kasacyjnej – 30 zł, oraz - uwzględniając nakład pracy pełnomocnika ubezpieczonego w postępowaniu skargowym przez Sądem Najwyższym- wynagrodzenie w wysokości czterokrotności stawki minimalnej. Nakład pracy pełnomocnika wnioskodawcy nie uzasadnia przyznania wynagrodzenia w wyżej wysokości. Nie stanowi uzasadnionych kosztów kwota 17 zł uiszczona tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, skoro pełnomocnictwo w sprawach ubezpieczenia społecznego takiej opłacie nie podlega (art. 2 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej - Dz.U.2006.225.1635).

SSA Anna Polak SSA Urszula Iwanowska SSO (del.) Tomasz Korzeń