Pełny tekst orzeczenia

441/6/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 17 listopada 2010 r.

Sygn. akt Ts 111/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Zbigniew Cieślak – przewodniczący


Teresa Liszcz – sprawozdawca


Mirosław Granat,





po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Stanisława K.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 2 maja 2009 r. skarżący (będący radcą prawnym) zarzucił, że art. 47912 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 32 ust. 1 i 2, Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Skarżący pozwem z 4 kwietnia 2006 r. wystąpił o zasądzenie od pozwanej należnej na jego rzecz kwoty wraz z ustawowymi odsetkami za wykonaną obsługę prawną. Wyrokiem z 31 stycznia 2008 r. (sygn. akt XX GC 271/06) Sąd Okręgowy w Warszawie – XX Wydział Gospodarczy oddalił powództwo. Wniesioną w tej sprawie apelację Sąd Apelacyjny w Warszawie –VI Wydział Cywilny oddalił wyrokiem z 3 grudnia 2008 r. (sygn. akt VIA Ca 731/08). Powyższe rozstrzygnięcie zostało doręczone skarżącemu 4 lutego 2009 r.

W ocenie skarżącego zaskarżony przepis stanowi w jego sprawie źródło naruszenia prawa do sądu w postaci naruszenia rzetelnej i sprawiedliwej procedury. Ograniczenia wprowadzone zaskarżonym przepisem, polegające na braku możliwości powołania po wniesieniu pozwu nowych twierdzeń i dowodów, pozostają nieproporcjonalne do celu, jaki ma on osiągnąć. Zdaniem skarżącego przepis narusza również zasadę demokratycznego państwa prawnego, stanowi także nieuzasadnione zróżnicowanie osób z uwagi na prowadzenie przez nie działalności gospodarczej. Jednocześnie skarżący uważa, że wprowadzenie do procedury cywilnej zaskarżonej regulacji stanowi przejaw fetyszyzacji przez ustawodawcę wartości formalnych kosztem materialnych.

Postanowieniem z 23 kwietnia 2010 r. (doręczonym 29 kwietnia 2010 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z uwagi na zaistnienie negatywnej przesłanki procesowej w postaci zbędności orzekania. W uzasadnieniu Trybunał wskazał, że kwestionowany przez skarżącego przepis k.p.c. był już przedmiotem wyroku z 26 lutego 2008 r. w sprawie SK 89/06 (OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 7).

Na powyższe postanowienie skarżący wniósł zażalenie. W piśmie procesowym z 6 maja 2010 r. zaskarżył postanowienie Trybunału w całości, zarzucając niezastosowanie zasady prawdy obiektywnej oraz niewłaściwe przyjęcie, że w sprawie zachodzi zbędność orzekania.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na ich uwzględnienie.

Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podziela stanowisko przedstawione w postanowieniu z 23 kwietnia 2010 r. Zarówno analiza stanu fatycznego, jak i zarzuty skargi oraz zażalenia jednoznacznie świadczą, że wątpliwości natury konstytucyjnej pojawiły się u skarżącego w wyniku oddalenia na podstawie zakwestionowanego przepisu jego wniosków dowodowych, z uwagi na przekroczenie terminu do ich powołania. Skutkiem tego było – jak zarzucono w skardze – nierozpoznanie merytoryczne sprawy przez niezawisły sąd w sposób oparty na rzetelnej procedurze. Trybunał zauważa, że podstawą zarzutu, na gruncie którego zainicjowano postępowanie w sprawie SK 89/06, było oparcie się skarżących na twierdzeniu, że wprowadzona przez art. 47912 § 1 k.p.c. ograniczona możliwość powołania nowych twierdzeń i dowodów na dalszym etapie postępowania (po wniesieniu pozwu) nie spełnia konstytucyjnych standardów rzetelnej procedury i jako taka – prowadzi do naruszenia ich konstytucyjnych praw. W obu sprawach zarzuty skarżących zostały więc sformułowane w oparciu o domniemaną niekonstytucyjność prekluzji dowodowej, przejawiającej się dążeniem do koncentracji materiału procesowego, uproszczenia i przyspieszenia postępowania. W tej sytuacji, Trybunał Konstytucyjny nie ma wątpliwości co do zbieżności żądań zarówno inicjatorów postępowania w sprawie SK 89/06, jak i niniejszej skargi, dlatego też rozstrzygnięcie Trybunału z 26 lutego 2008 r. w sprawie SK 89/06 ma – wbrew zarzutom przedstawionym w zażaleniu – istotne znaczenie dla oceny sprawy.

Należy nadmienić, że w powyższym wyroku Trybunał, odnosząc się do zasady określonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji, wskazał jednoznacznie, że kwestionowany system prekluzji dowodowej nie ogranicza dojścia do prawdy oraz prawa stron do obrony. W sposób wprawdzie rygorystyczny, ale uzasadniony istotą i celami procesu sądowego, określa jedynie ramy czasowe, w których strona powinna przedstawić wszystkie środki obrony. Wymaga od wykwalifikowanego profesjonalisty staranności i umiejętności przewidywania ryzyka procesowego. Ponadto, Trybunał podkreślił, że treść kwestionowanego niniejszą skargą przepisu k.p.c. umożliwia jego elastyczne stosowanie w praktyce sądowej, odpowiednio do okoliczności konkretnych spraw i podejmowanych przez strony działań procesowych, gdyż – jak zaznaczył – prekluzja dowodowa wiąże jedynie strony, a nie sąd. Wskazał ponadto, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyraźnie przyjmuje się, że sąd musi czytelnie „zademonstrować” przesłanki swojej decyzji o dopuszczeniu z urzędu twierdzeń i dowodów powołanych później niż w pozwie, by w ten sposób zrealizować ciążący na nim obowiązek informacyjny. Źródłem ewentualnej niedozwolonej dyskrecjonalności nie będzie treść kwestionowanego przepisu, lecz jedynie jego zastosowanie w indywidualnej sprawie. W ten sposób Trybunał odniósł się również do zarzucanej w zażaleniu kwestii praktyki orzeczniczej sądów. Z uzasadnienia wyroku w sprawie SK 89/06 jednoznacznie wynika, że ewentualne – jak określił skarżący – automatyczne i bezwzględne stosowanie przez sądy prekluzji dowodowej dotyczy jedynie płaszczyzny stosowania zaskarżonego przepisu. W przytaczanym orzeczeniu Trybunał szeroko odniósł się również do kwestii domniemanego naruszenia zasady równości zarzucanej także w niniejszej skardze.

Mając na uwadze przytoczone wyżej argumenty, należy zatem raz jeszcze tylko zwrócić uwagę, że Trybunał w każdej z rozpoznawanych spraw dokonuje oceny celowości prowadzenia postępowania i merytorycznego orzekania. W sprawie SK 89/06 Trybunał ocenił już konstytucyjność art. 47912 § 1 k.p.c., także w zakresie zarzutów przedstawionych w skardze, co w świetle art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK stanowi przesłankę umorzenia postępowania. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podziela zatem pogląd przedstawiony w zaskarżonym postanowieniu, że w sprawie, w związku z którą zainicjowano niniejsze postępowanie, zachodzi negatywna przesłanka procesowa w postaci zbędności orzekania.



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2010 r.